W Belwederze rozpoczęła się konferencja "Niemiecki mord na Ulmach. Represje za pomoc ludności żydowskiej w kontekście realiów czasu Zagłady". Wydarzenie jest organizowane przez Kancelarię Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej oraz Instytut Pamięci Narodowej.

"Od początku pan prezydent jest bardzo związany z historią rodziny Ulmów. Z jego inicjatwy powstał komitet, który obejmie te uroczystości swoimi działaniami towarzyszącymi. Z jego inicjatwy ustanowiono Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. Pod jego patronatem prowadzimy wszystkie działania.

Chcemy o rodzinie Ulmów opowiadać Polsce i światu. Ta rodzina jest niezwykła. Trzeba tak działać, aby ta wiedza była nie tylko wiedzą akademicką, ale była także powodem dumy wszystkich Polaków" - powiedziała sekretarz Komitetu Prezydenta RP ds. Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów Grażyna Ignaczak-Bandych.

"Zastanawiam się, kim był byłby Józef Ulma po wojnie? Kim byłaby Wiktoria Ulma po wojnie? Kim byliby tak utalentowani i zaangażowani ludzie? kim byłyby ich dzieci? W czasach plastikowych bohaterów i wirtualnych idoli, to jest prawdziwa opowieść o prawdziwych bohaterach" - wskazała.

Grażyna Ignaczak-Bandych zapowiedziała szereg inicjatyw upamiętniających beatyfikację rodziny Ulmów i uroczystości religijne - sześć filmów, dwie sztuki teatralne, cztery wystawy, liczne koncerty, konferencja naukowe i działania edukacyjne w Polsce i na świecie.

Józef i Wiktoria Ulmowie mieszkali we wsi Markowa w przedwojennym województwie lwowskim, obecnie podkarpackim. Wiosną 1944 r. Ulmowie zostali zadenuncjowani, prawdopodobnie przez granatowego policjanta, że ukrywają Żydów. Niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie 24 marca 1944 r. dokonali masakry w domu Ulmów. Najpierw zginęli Żydzi. Wśród nich dwie córki sąsiadów Ulmów - Goldmanów: Golda (Genia) Gruenfeld oraz Lea Didner wraz ze swoim małym dzieckiem. Zamordowano także trzech braci Szallów, ich 70-letniego ojca Saula Szalla oraz kolejnego mężczyznę z rodziny Szallów. Następnie na oczach dzieci Ulmów rozstrzelano Józefa i jego żonę Wiktorię, która byłą w siódmym miesiącu ciąży. Na końcu zabito dzieci - ośmioletnią Stanisławę, sześcioletnią Barbarę, pięcioletniego Władysława, czteroletniego Franciszka, trzyletniego Antoniego i półtoraroczną Marię. W masakrze zginęło 16 osób, w tym kobieta w zaawansowanej ciąży.

W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani przez Yad Vashem pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata a w 2010 r. przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2016 r. otwarto w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów a od 2018 roku na wniosek prezydenta RP Andrzeja Dudy obchodzony jest ustawiony przez Sejm i Senat RP Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

Papież Franciszek 17 grudnia 2022 r. podjął decyzję o beatyfikacji rodziny Ulmów. Beatyfikacja odbędzie się 10 września w Markowej.(PAP)

Autorzy: Maciej Replewicz, Anna Kruszyńska

mr/akr/ dki/