Konferencję „Totus Tuus – postawa na dzisiaj” otworzył kard. Kazimierz Nycz. Ks. Dariusz Kowalczyk prezes organizującej konferencję Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia” szczegółowo przedstawił prelegentów oraz komentatorów – tradycyjnie bowiem zaplanowano trzy wykłady a następnie trzy krótsze komentarze do każdego z nich.

Pierwszy wykład pt. „Solidarność w myśli i działaniu Papieża Jana Pawła II” wygłosił abp prof. Ludwig Schick, arcybiskup Bambergu.

Rozpoczął od przywołania osobistych wspomnień związanych z Janem Pawłem II, którego poznał we wrześniu 1978 r. podczas spotkania biskupów polskich i niemieckich w Fuldzie i którego w kolejnych latach – już latach pontyfikatu – spotykał często. – Solidarność w jego życiu odczytałem w sposób bardzo osobisty – powiedział. Podkreślił, że solidarność to postawa duchowa, która okazuje się słowem i czynem. Jan Paweł II tę postawę reprezentował.

Abp Schick przypomniał, że słowo „solidarność” pochodzi od łacińskiego słowa „solidus”, tzn. „wierny”. – Jan Paweł II był wierny swoim wartościom i postawom, a także relacjom z ludźmi – mówił.

Podkreślił, że Jan Paweł II odnowił pojęcie „solidarności” w Kościele, zwracając uwagę, że jest to lek, który pomaga nam przezwyciężać kryzysy, prowadzić społeczeństwa do rozwoju oraz do pokoju. „Opus solidaritatis pax” – powiedział nawiązując do sformułowania Piusa XII. Zwrócił uwagę, że w Kościele Xxi w. idea solidarności funkcjonuje już jako pewna norma, co widać choćby w encyklice papieża Franciszka „Fratelli tutti”, a co ma związek z myślą i działaniami Jana Pawła II.

Następnie abp Schick omówił teologiczne źródła solidarności wg. Jana Pawła II, podkreślając, że pierwsze systemowe wypowiedzi nt. solidarności zawarł on w encyklice „Solicitudo rei socialis”. Prelegent zwrócił uwagę, że idea solidarności wiąże się z samą nauką o Trójcy Świętej a także z wizją Boga jako Ojca i Stwórcy wszystkiego. Modelem postawy solidarności rozumianej jako poświęcenie się Bogu i najbliższym jest ofiara Jezusa Chrystusa na krzyżu. Z solidarnością wiąże sie też eschatologiczna wizja Kościoła. Abp Schick przypomniał, że Jan Paweł II często wskazywał świętych, jako wzory postawy solidarności, przywołując m.in. postać św. Piotra Klawera czy św. Maksymiliana Kolbe.

Prelegent przypomniał też, w jaki sposób Papież – Polak poprzez swoje nauczanie o jedności, wspólnocie i o kulturze – budził polski naród podczas swojej pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny w 1979 r. Pielgrzymka ta zaowocowała m.in. powstaniem „Solidarności”, ruchu, który doprowadził do końca komunizmu.

Podziel się cytatem

Abp Schick mówił o wizji solidarności Jana Pawła II w wymiarze społecznym – zgodnie z którą musiała ona być związana z zasadą personalizmu i subsydiarności. Zwracał też uwagę na jej ważny wymiar duchowy. Dla Jana Pawła II źródłem postawy solidarności była bowiem duchowość chrześcijańska a jej najlepszym wzorem – Matka Boża. Abp Schick przypomniał w tym kontekście takie momenty z Jej życia, jak zwiastowanie, wesele w Kanie Galilejskiej, czy trwanie pod krzyżem – przykłady bezinteresowności, uważności na innych i towarzyszenia w cierpieniu. Wyraził też przekonanie, że jedno z wezwań Litanii Loretańskiej mogłoby brzmieć „Matko solidarności”.

W nawiązaniu do wykładu abp Schicka, s. Anna Maria Pudełko AP, podziękowała szczególnie za podkreślenie aspektu duchowego solidarności. Stwierdziła, że myślenie o solidarności tylko w wymiarze horyzontalnym, społecznym, bez odniesienia do duchowości może nas doprowadzić do błędów, m.in. takich, że zamiast walczyć o człowieka zaczniemy walczyć z człowiekiem. Zwróciła uwagę, że takie błędy, wyrażające się m.in. przez postawę „hejtu” widoczne są w życiu społecznym i również w Kościele.

S. Pudełko zwróciła również uwagę na to, że Maryja jako matka solidarności może być bardzo głęboką inspiracją, zwłaszcza w duchowości kobiet, która zdaje się przeżywać kryzys. Podkreśliła, że postawa Matki Bożej może nas kierować w stronę solidarności z najbardziej bezbronnymi – nienarodzonymi dziećmi, w stronę solidarności społecznej i solidarności z cierpiącymi a także w stronę tworzenia między ludźmi harmonijnej wspólnoty.

Kolejny z komentatorów, red. Grzegorz Górny zwrócił uwagę na połączenie myśli i działania Jana Pawła II w kwestii solidarności. Podkreślił, że papieska pielgrzymka z 1979 r. wpłynęła na powstanie ruchu „Solidarności”, który z kolei wpływał na papieską myśl społeczną. Grzegorz Górny mówił również, że na przełomie lat 70-tych i 80 – tych XX w. dwoma poligonami katolickiej nauki społecznej były Ameryka Łacińska i Polska ze ścierającymi się wizjami teologii wyzwolenia i teologii solidarności.

Ks. prof. Marek Chmielewski z KUL podkreślił, że solidarność, wrażliwość na drugiego człowieka, jest jednym z najbardziej fundamentalnych przejawów duchowości, nie tylko chrześcijańskiej, ale po prostu ludzkiej. Zaznaczył, że Jan Paweł II również tak potrafił patrzeć na duchowość. Przypomniał m.in. jego słowa na temat wielkiego niebezpieczeństwa grożącego człowiekowi. Jest nim, zdaniem papieża, odłączenie od miłości, kamienne serce, pozbawienie serca z ciała, które prawidłowo reaguje na dobro i zło.

W podsumowaniu abp Schick podkreślił, że solidarność wywodząc się z fundamentu duchowego, musi jednocześnie zmieniać społeczeństwo. Stwierdził też, że musi mieć ona wymiar ogólnoludzki – solidarność nacjonalistyczna, egoistyczna jest jedynie wynaturzeniem solidarności. Zaznaczył też, że solidarność nie jest łatwa, wymaga pracy, wysiłku i cierpliwości, co nie jest popularne w naszych czasach, w których wszyscy nastawieni są na szybki efekt.