Mieć czas dla każdego człowieka

KS. PAWEŁ BEJGER: - Księże Biskupie, jest takie miejsce w północno-wschodniej części Polski, które często przez wielu ludzi bywa zapominane. Chodzi mi o Łomżę, o diecezję łomżyńską. Ksiądz Biskup pierwsze dni Wielkiego Postu w tym roku spędził właśnie w naszej diecezji, służąc posługą naszym seminarzystom. Czy jest to pierwsza wizyta w naszej diecezji?

BP EDWARD DAJCZAK: - W Łomży byłem już przed laty na wspaniałych naukach ks. prof. Franciszka Woronowskiego, który wtedy zajmował się teologią pastoralną, a wiedza z tej dziedziny była mi właśnie bardzo potrzebna w mojej pracy.

- Już wspomniałem, że Ksiądz Biskup jest w naszej diecezji z posługą głoszenia rekolekcji wielkopostnych dla kleryków naszego Seminarium. Co Ksiądz Biskup chciał im powiedzieć, na co szczególnie wyczulić w naszej trudnej rzeczywistości?

- Tematem wiodącym naszych rekolekcyjnych nauk są słowa: "Kapłan, którego szukam". Wydawałoby się, prosty temat. Mamy bowiem wzór do naśladowania, jest nim Jezus Chrystus, a zatem nic prostszego, jak tylko dobrze się zapatrzyć i naśladować. Ale musimy pamiętać o jednej bardzo ważnej sprawie. Otóż Kościół posiada swój kontekst historyczny. Widzimy, że przez ostatnie dziesięć lat w naszym Kościele wiele się zmieniło, zmieniła się przede wszystkim ludzka mentalność, styl bycia, a Ewangelię musimy głosić tę samą. Bez zmian pozostał również ten naznaczony przez Jezusa rys kapłaństwa.

- Kapłan - głosiciel Dobrej Nowiny. Ma ją głosić " w porę i nie w porę". Ale to nie wszystko, ma jeszcze świadczyć o tym wszystkim, co głosi, czego nauczył go Pan i Mistrz.

- To jest podstawa. Ludzie najlepiej uczą się poprzez widziane świadectwo. To właśnie swoim postępowaniem, stylem bycia można komuś wyjaśnić, kim jest Jezus, czego od nas chce.

- "Kapłan, którego szukam" - to temat rekolekcji. Jak Ksiądz Biskup myśli, jakiego kapłana ludzie dziś szukają, jakiego potrzebują?

- Odpowiem tak: musi to być niezwykle Boży człowiek. Myślę tu o głębi osobowościowej, tzn. "nie ślizga się" po problemach życia, ale stara się je rozwiązywać. Dalej musi to być ciekawy człowiek, ciekawy Bogiem. Tą ciekawością ma intrygować wszystkich wokół siebie. Musi być bardzo braterski, serdeczny, który nawet w trudnych chwilach nie potraktuje nikogo z góry. Ludzie muszą odczuć, że ich problemy nie są mu obojętne, że on tak po bratersku chce pomóc.

- Czy te cechy, które zostały wymienione, wystarczą, by być dobrym księdzem pracującym pośród młodzieży?

- Myślę, że zasadniczo tak. Musimy jednak pamiętać, że młodzi ludzie mają swój specyficzny styl bycia. Zauważmy, ten Boży człowiek, o którym mówiliśmy, pasuje do wszystkich ludzi i w każdym czasie. Ksiądz pracujący z młodzieżą musi mieć jeszcze pewne umiejętności. Jedną z najważniejszych jest język. Młodzież bardzo denerwuje się, gdy słyszy z ust kogokolwiek słowa: "a ja wam powiadam i tak musi być". Po usłyszeniu takiego zdania młodzi często postępują zupełnie inaczej. Oni czekają na świadectwo wiary, tzn. na takie głoszenie prawdy Bożej, że ja mam odwagę ze swoją wiarą stanąć i potwierdzić, że tak jest. To jest to, o czym mówił Paweł Apostoł: " Patrzcie na mnie i mnie naśladujcie" (...). To jest ogromne wymaganie. Ksiądz musi umieć pokazać, co Bóg w nim zdziałał.

- Księże Biskupie, chyba nie najlepiej wygląda dzisiaj praca z młodzieżą w naszej Ojczyźnie?

- Są pewne płaszczyzny, na których jakoś nie możemy się odnaleźć. Wizytując parafie, odwiedzając szkoły, rozmawiając z młodzieżą, słyszę niejednokrotnie taki zarzut: "Ten ksiądz nie ma dla nas czasu". To jest pretensja. Oni tego kapłanowi nie darują, ponieważ uznają, że są księdzu zupełnie niepotrzebni. To: "mam dla was czas" oznacza: "ja was szanuję".

- Czy rzeczywiście w dzisiejszym świecie są przypadki, gdzie kapłan nie ma czasu dla drugiego człowieka?

- Niestety, tak jest. I trzeba się nad tym poważnie zastanowić.

- Przyzna Ksiądz Biskup, że trudno dziś wypracować u młodzieży szacunek dla drugiego człowieka. Dorośli widzą młodych ludzi jako potencjalne zło, które za cel postawiło sobie wyrządzenie komuś krzywdy, bólu, cierpienia...

- Myślę, że taki obraz jest szkodliwy. Pewnie, że zdarzają się wyjątki, kiedy młody człowiek całkowicie się zagubi. Ale może warto zajrzeć w tym miejscu do naszych rodzin. Popatrzmy, jedni rodzice biegają za chlebem, bo go nie mają, a ci, co mają, biegają, bo chcą mieć jeszcze więcej. Uciekło gdzieś ciepło rodzicielskie, zagubił się czas na wspólne rozmowy. Opowiadałem klerykom, jak to kiedyś podszedł do mnie młody człowiek i powiedział: "Ksiądz Biskup tak fajnie mówił o ojcostwie, ale ja tego nie rozumiem, bo mnie ojciec nigdy nie przytulił". Taka jest niejednokrotnie nasza rzeczywistość.

- "Przystanek Jezus" nie jest obcy Księdzu Biskupowi?

- Nie, wręcz przeciwnie. To szansa na piękną ewangelizację. I tak w rzeczywistości jest. Niektórzy się dziwią, że my tam chodzimy w sutannach, pytają, czego właściwie tam szukamy. A my chcemy pokazać twarze ludzi wierzących, nic więcej. I to nam się udaje.

- Dziękuję serdecznie za rozmowę.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.