Kto spośród was jest mądry i rozsądny? Niech wykaże się w swoim nienagannym postępowaniu uczynkami doskonałymi z łagodnością właściwą mądrości”... Mądrość zaś zstępująca z góry jest przede wszystkim czysta, dalej skłonna do zgody, ustępliwa, posłuszna, pełna miłosierdzia i dobrych owoców, wolna od względów ludzkich i obłudy” (Jk 3,13; 3,17). Przytoczone zdania z listu św. Jakuba prowadzą nas do zrozumienia wielkości daru, jakim jest mądrość i wiedza. To rzeczywiście wielkie skarby dla jednostki i Kościoła.

Jak wyglądała droga do wiedzy Dostojnego Jubilata?

Po studiach filozoficzno-teologicznych w naszej łódzkiej „Alma Mater”, ukończonych w latach 1952-57, wzorem wielu wybitnych Polaków poprzednich pokoleń udał się dzięki zrządzeniom Opatrzności do słonecznej Italii. Znamienne, że studia prawnicze uwieńczone doktoratem na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim (1965) wspaniale przygotowały przyszłego biskupa do rządów półtoramilionową diecezją. Studia zostały pogłębione trzyletnią praktyką w Rocie Rzymskiej oraz dwuletnimi studiami w Wyższej Szkole Literatury Łacińskiej. Staranna i pogłębiona formacja i studia zaowocowały najpierw w działalności pisarskiej przyszłego arcybiskupa zogniskowanej przede wszystkim na sprawach życia Kościoła i archidiecezji. W dossier bibliograficznym opublikowanym w księdze jubileuszowej z okazji 25. rocznicy konsekracji biskupiej odnajdujemy: cztery publikacje książkowe, kilkaset listów pasterskich, programów i instrukcji duszpasterskich, odezw, kilkaset kazań, homilii, przemówień, kilkaset referatów, konferencji, kilkadziesiąt wywiadów, przedmów do publikacji książkowych oraz różnych gatunków literackich w formie orędzi, listów, życzeń, apeli, itp. Wszystko to tworzy niezwykły materiał dla prac badawczych i analiz historyków diecezji i Kościoła, pastoralistów i socjologów. Teksty te charakteryzują się komunikatywnością, pięknem formy i języka. Także niezliczone głoszone od lat kazania, homilie i przemówienia naszego Pasterza odznaczają się dostojną, przemyślaną do głębi formą i przemawiają do serc. Gdyby wyłuskać z nich poszczególne wątki i tematy, mogłaby powstać swoista encyklopedia współczesnych zagadnień i problemów pastoralnych, społecznych i moralnych. Warto zaznaczyć, że wspomniana bibliografia obejmuje 50 stron pisanych drobnym drukiem! Natomiast teksty publikowane przeważnie na łamach „Wiadomości Archidiecezjalnych Łódzkich” i innych czasopism obejmują kilka tysięcy stron.

Troska o instytucje, uczelnie, media, kontakty, na miarę współczesnych wyzwań

Już wydarzenia towarzyszące wizycie Ojca Świętego Jana Pawła II, a zwłaszcza udział uczonych i intelektualistów w spotkaniu z Papieżem, zapowiadały powstanie silnej więzi Pasterza oraz łódzkiego Kościoła ze środowiskami naukowymi i intelektualnymi Łodzi. Cały okres przewodzenia Kościołowi łódzkiemu przez Księdza Arcybiskupa charakteryzuje troska o podtrzymywanie kontaktów ze środowiskami wykładowców wyższych uczelni oraz inteligencji.
Powierzenie Dostojnemu Jubilatowi ważnych urzędów i funkcji w diecezji, najpierw kanclerza (1972-1980), biskupa pomocniczego (1980), wreszcie ordynariusza (1986) umożliwiło najpierw pośredni wpływ, a później bezpośrednie podejmowanie inicjatyw i decyzji doniosłych dla całej archidiecezji. Wyliczmy niektóre z nich: 1986 r. - powołanie Diecezjalnego (obecnie Archidiecezjalnego) Wydawnictwa Łódzkiego, które na przestrzeni lat może się poszczycić znakomitym dorobkiem. 1987 r. - ustanowienie Instytutu Teologicznego w Łodzi. Instytut, który działa do tej pory, uformował i umożliwił zdobycie kwalifikacji i dyplomów naukowych siedmiu tysiącom słuchaczy. W 1988 r. nowy ordynariusz powołał Punkt Konsultacyjny Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (obecnie UKSW). Od tego czasu klerycy studiujący w WSD jednocześnie są studentami UKSW w Warszawie, gdzie zdobywają tytuły magisterskie. Także młodzi kapłani, zobowiązani do kontynuowania studiów, mogą tam odbywać studia specjalistyczne i doktoranckie. W tym samym roku nastąpiło powołanie Klubu Inteligencji Katolickiej. W 1989 r. została otwarta Księgarnia Diecezjalna. W 1992 r. powstały „Łódzkie Studia Teologiczne”, stanowiące platformę komunikacji i wymiany myśli teologicznej z innymi ośrodkami na terenie kraju. 11 kwietnia 1993 r. ukazał się pierwszy numer „Niedzieli Łódzkiej” jako dodatek do Tygodnika Katolickiego „Niedziela” (od tego czasu na terenie diecezji rozpowszechniono ok. 10 mln. egzemplarzy tygodnika). W tym samym roku został ustanowiony Ośrodek Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Archidiecezji Łódzkiej przy kościele Niepokalanego Poczęcia NMP w Łodzi.
18 października 1994 r. Ksiądz Arcybiskup powołuje Radio Emaus - katolicką rozgłośnię radiową AŁ, które po reorganizacji działa następnie w sieci Radia Plus oraz jako Radio Vox. Archidiecezja współpracuje także z radiem Niepokalanów, a nasi biskupi i kapłani są obecni na falach Radia Maryja. 23 grudnia 1995 r. zostaje powołana Redakcja Katolickich Programów Telewizyjnych przy Łódzkim Ośrodku Telewizji Polskiej. W październiku 1998 r. zostaje erygowane Studium Duchowości Chrześcijańskiej oraz Szkoła Nowej Ewangelizacji. W lutym 2000 r. zostaje powołany Kościelny Uniwersytet Ludowy AŁ z siedzibą w Sędziejowicach. W czasie rządów Księdza Arcybiskupa Metropolity został rozbudowany oraz gruntownie wyremontowany gmach WSD, pokoje kleryckie, sale wykładowe, kaplica, czytelnia. Powstały także fundamenty Centrum Studiów im. Jana Pawła II, które stanie się platformą współpracy środowisk naukowych Łodzi z Kościołem łódzkim. To tylko niektóre ważne inicjatywy. Należałoby jeszcze wspomnieć o różnego rodzaju sympozjach, konwersatoriach, spotkaniach, także ogólnopolskich, które odbywają się z inspiracji lub pod patronatem Księdza Arcybiskupa. Należy tu wymienić także doroczne spotkania księży wykładowców uczelni teologicznych z całego kraju, reprezentujących różne dziedziny wiedzy, takich jak bibliści, patrolodzy, prawnicy, teologowie-fundamentaliści, klasycy i specjaliści z innych dziedzin. Spotkania te obejmują także naukowców łódzkich oraz krajowych ośrodków akademickich, owocując następnie publikacjami wydawanymi przez wydawnictwo archidiecezji.

Jednak najważniejsza jest troska o żywy Kościół

Tej troski doświadczają klerycy, których Ksiądz Arcybiskup stara się poznać w rozmowach z poszczególnymi kursami, często później wysyłani na studia specjalistyczne w kraju lub za granicę. Spośród 67 kapłanów, którzy mają tytuł doktora (około 15% ogółu księży), 50 z nich zyskało ten stopień za kierowania diecezją przez Księdza Arcybiskupa, a ponadto 7 zdobyło tytuł doktora habilitowanego lub profesora. Warto zaznaczyć, że wszyscy zdobywający specjalizację w danej dziedzinie naukowej czynili to z woli, zachęty, inspiracji i z pomocą Księdza Arcybiskupa. Obecnie kilkunastu księży przebywa na studiach doktoranckich w kraju i za granicą. Ponadto kilku księży doktorów przygotowuje rozprawy habilitacyjne. Reasumując, dziełem naszego Arcypasterza są nie tylko inwestycje materialne, ale także inwestowanie w ludzi, troska o wysoki poziom wiedzy kapłanów i świeckich, adekwatny do dzisiejszych potrzeb i wymogów współczesnego świata. Dlatego ukazując różne dziedziny posługi naszego Arcypasterza z okazji Jubileuszu, nie można pominąć ukazania tak istotnej jego troski o wymiar wiedzy i mądrości naszych kleryków i kapłanów, a poprzez nich zatroskania o właściwy poziom naszych wiernych.

Księża doktorzy i doktorzy habilitowani w archidiecezji łódzkiej od 1986 roku

Ks. Andrzej Blewiński, dr nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej, 1999 PWTW Warszawa

Ks. Wojciech Błaszczyk, dr teologii, 2006 UKSW Warszawa

Ks. Ireneusz Bochyński, dr nauk teologicznych, 1997 ATK Warszawa

Ks. Grzegorz Bugajak, dr filozofii przyrody, 1999 ATK Warszawa

Ks. Marcin Czajkowski, dr filozofii, 2000 Uniwersytet Nawarry, Pampeluna

Ks. Grzegorz Dziewulski, dr nauk teologicznych w zakresie teologii fundamentalnej, 2000 KUL Lublin

Ks. Kazimierz Dąbrowski, dr nauk humanistycznych w zakresie historii, 1989 KUL Lublin

Ks. Henryk Eliasz, dr nauk teologicznych w zakresie teologii ekumenicznej, 1989 KUL Lublin

Ks. Tomasz Falak, dr nauk teolog. w zakresie teologii pastoralnej, 1998 KUL Lublin

Ks. Eugeniusz Gieparda, dr nauk humanistycznych, 1995 UŁ Łódź

Ks. Przemysław Góra, dr teologii, 2007 Rzym

Ks. Grzegorz Ignatowski, dr teologii, 1997 ATK, dr hab. 2006 Uniw. Opolski, dr hab. prof. Uniw. Śląski Katowice

Ks. Mirosław Jagiełło, dr teologii pastoralnej, 2008 KUL Lublin

Ks. Jacek Kacprzak, dr teologii, Rzym

Ks. Marek Kaczmarek, dr teologii w zakresie teologii duchowości, 1996 KUL Lublin

Ks. Andrzej Kociołek, dr teologii, 1997 ATK Warszawa

Ks. Zenon Kołodziejczak, dr nauk humanistycznych w zakresie muzykologii kościelnej, 1994 ATK Warszawa

Ks. Krzysztof Kołodziejczyk, dr nauk humanistycznych w zakresie socjologii, 2008 UKSW Warszawa

Ks. Konrad Krajewski, dr teologii, 1995 PUTA Rzym

Ks. Dariusz Kucharski, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii, 2002 KUL Lublin

Ks. Włodzimierz Kujawin, dr teologii pastoralnej, 1998 KUL Lublin

Ks. Piotr Kulbacki dr teologii pastoralnej, 1997 KUL Lublin

Ks. Waldemar Kulbat, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii i socjologii, 1990 KUL Lublin

Ks. Florian Lempa, dr nauk prawnych 1984 KUL, dr hab. nauk prawnych, 1992 KUL Lublin

Ks. Grzegorz Leszczyński, dr praw 1997 PUL Rzym, dr hab. nauk prawnych 2004 UKSW, prof. 2006 UKSW

Ks. Janusz Lewandowicz, dr nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, 1999 KUL Lublin

Ks. Krzysztof Majacz, dr nauk teologicznych w zakresie teologii moralnej, 2000 UKSW Warszawa

Ks. Marek Marczak, dr teologii, 2006 PUG Rzym

Ks. Adam Mikuła, dr nauk humanistycznych, 1993 ATK Warszawa

Ks. Stanisław Nowacki, dr teologii w zakresie liturgiki, 2006 UKSW Warszawa

Ks. Krzysztof Nykiel, dr prawa kanonicznego, 2001 PUG Rzym

Ks. Jarosław Pater, dr nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej, 1998 KUL Lublin

Ks. Andrzej Perzyński, dr teologii 1990 PUTA Rzym, dr hab. teologii dogmatycznej 2006 UKSW Warszawa

Ks. Marek Pluta, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii, 1995 PUTA Rzym

Ks. Roman Piwowarczyk, dr filozofii, 2003 Sorbona, Paryż

Ks. Mieczysław Różański, dr nauk teologicznych w zakresie historii Kościoła, 1999 KUL Lublin

Ks. Mariusz Siciński, dr pedagogiki, 2006 KUL Lublin

Ks. Skobel Stanisław, dr teologii, 1991 ATK Warszawa

Ks. Jan Słomka, dr teologii i nauk patrystycznych 1993 Uniwersytet Laterański Rzym, dr hab. teologii 2001 PAT Kraków, kierownik katedry teologii Uniwersytet Śląski, Katowice

Ks. Sławomir Sosnowski, dr nauk teologicznych, 1993 ATK Warszawa

Ks. Marek Stępniak, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii i socjologii, 1994 KUL Lublin

Ks. Sławomir Szczyrba, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii, 1994 ATK Warszawa

Ks. Zbigniew Tracz, dr prawa kanonicznego, 2000 Uniwersytet Nawarry, Pampeluna

Ks. Piotr Turek, dr teologii, 2006 PAT Kraków

Ks. Edward Wieczorek, dr nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, 2002 UŁ Łódź

Ks. Marek Wochna dr teologii biblijnej, 2001 Angelicum, Rzym

Ks. Jan Wolski, dr teologii moralnej, 1993 Papieski Uniwersytet Laterański, Rzym

Ks. Waldemar Woźniak, dr nauk humanistycznych w zakresie psychologii, 1999 ATK Warszawa

Ks. Kazimierz Zaleski, dr teologii pastoralnej, 2007 KUL Lublin

Ks. Piotr Zwoliński, dr nauk humanistycznych w zakresie historii, 1996 ATK, dr hab. 2008 UKSW Warszawa