MASOWE WYWÓZKI
Jak za cara, Lenina, Stalina...

Władze w Kijowie alarmują: już kilkaset tysięcy Ukraińców, 700-800 tys. osób, w tym ponad 100 tys. dzieci, wywieziono z okupowanych regionów w głąb Rosji. Powód? Chęć zatrzymania niekorzystnych trendów demograficznych i wyludnienia wschodu Rosji. Rosja wymiera, co roku jej populacja zmniejsza się o kilkaset tysięcy osób. Władze w Moskwie zabiegają o to, żeby zesłańców rozmieścić w całym kraju i zasilić biedniejsze regiony, dlatego kierują ich do mniejszych miejscowości. Nie wypierają się wywożenia Ukraińców, ale oficjalnie ma to być ewakuacja osób zagrożonych działaniami wojennymi, w dodatku dobrowolna. Przyznają, że wśród „ewakuowanych” jest ponad 200 tys. obywateli Federacji Rosyjskiej, 400 tys. mieszkańców donbaskich pseudorepublik i jedynie 120 tys. osób z „innych krajów”. Aby przymusowo dostać się do Rosji, wystarczyło skorzystać z rosyjskich „korytarzy humanitarnych”. Rosjanie zmuszają do poruszania się trasami, które sami wyznaczają, a ostrzeliwują te organizowane przez władze ukraińskie. Korytarzami Ukraińcy trafiają do obozów filtracyjnych, rozmieszczonych przede wszystkim w okupowanym Donbasie, a prowadzonych przez służby specjalne. Tam są pozbawiani dokumentów i telefonów, pobiera się od nich dane biometryczne. Są sortowani: ci podejrzani o związki z instytucjami państwa, organizacjami ukraińskimi, a nawet ci mający przy sobie jakieś symbole ukraińskie – znikają. Mężczyźni albo trafiają do więzienia, albo próbuje się ich wcielić do wojska i zmusić do walki przeciwko Ukrainie. Pozostali otrzymują nowe dokumenty i są przewożeni w głąb Rosji, gdzie kierowani są do pracy; gdy ją przyjmą, mają zakaz opuszczania regionu przez kilka lat.

Rosji szczególnie zależy na dzieciach. Jeszcze w marcu jej władze ogłosiły konieczność zmiany prawa, by dało się adoptować „sieroty z Donbasu, niemające rosyjskiego obywatelstwa”. To, według władz w Kijowie, ewidentne łamanie Konwencji ONZ o prawach dziecka. Ukraina wskazuje na łamanie prawa międzynarodowego i apeluje do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o pomoc w sprowadzeniu wywiezionych osób z powrotem do ojczyzny.
Wojciech Dudkiewicz

INWAZJA NA UKRAINĘ
Rozpoznanie bojem

Po 60 dniach wojny intensywne walki w Donbasie wskazywały na to, o czym mówiono od dawna: że siły rosyjskie rozpoczną tam w najbliższym czasie zmasowaną ofensywę. Rosjanie finalizowali rozśrodkowanie sił w Donbasie, by przygotować się do zmasowanego uderzenia. Rzecznik ukraińskiego resortu obrony Ołeksandr Motuzianyk wskazywał, że agresor prowadził szeroko zakrojone działania rozpoznawcze w celu identyfikacji dogodnych miejsc głównych uderzeń. Świadczył o tym m.in. zmasowany ogień artyleryjski skierowany na pozycje ukraińskie, połączony z wypadami wojsk o charakterze rozpoznania bojem. Agresorzy szturmowali i ostrzeliwali, by wyszukać słabo chronione miejsca obrony. Wojska ukraińskie nie rezygnowały z utrzymania kontrolowanych miejscowości i umacniały punkty oporu. Szczególnie intensywne walki trwają w okolicach Słowiańska i Rubiżnego. Przewidywano, że zmasowana rosyjska ofensywa nastąpi w ciągu najbliższych kilku dni.

– To było wypróbowanie przez nich mocy naszych sił zbrojnych. Próba była nieudana. Będą takie próby kontynuować. Kiedy zacznie się tzw. wielka ofensywa, to kwestia czasu – powiedział dziennikarzom sekretarz Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy Ołeksij Daniłow. Ocenił też, że bitwa o Donbas nie będzie ostatnią i decydującą walką. – To jedna z walk, które są na terytorium naszego kraju od 2014 r. – dodał. Ukraińska Prawda przytoczyła słowa gen. Rustama Minniekajewa, zastępcy dowódcy sił zbrojnych Centralnego Okręgu Wojskowego Rosji. Według niego, celem kolejnego etapu tzw. specjalnej operacji wojskowej miałoby być opanowanie całego Donbasu i południa Ukrainy dla ustanowienia korytarzy lądowych na okupowany Krym i – uwaga, to coś nowego w wypowiedziach rosyjskich oficjeli – do separatystycznego, kontrolowanego przez Moskwę Naddniestrza na terytorium Mołdawii.
j.k.

GÓRNICTWO
Czarny tydzień

To czarny tydzień dla polskiego górnictwa, dla Śląska i dla Polski – ocenił premier Mateusz Morawiecki, wskazując katastrofy w kopalniach „Pniówek” oraz „Zofiówka”. Najpierw doszło do dwóch wybuchów metanu w kopalni „Pniówek” w Pawłowicach. Do 25 kwietnia w południe potwierdzono śmierć sześciu ofiar tej katastrofy – cztery osoby zginęły w kopalni, a dwie w szpitalu. Siedmiu osób jeszcze nie odnaleziono. Ze względu na niebezpieczne warunki w rejonie poszukiwań – doszło tam do kolejnych wybuchów, w których poturbowani zostali ratownicy górniczy – zdecydowano o czasowym odstąpieniu od poszukiwań i otamowaniu rejonu. W poniedziałek ratownicy pracowali nad zabudową dwóch tam przeciwwybuchowych, które czasowo odizolują zagrożony rejon od pozostałej części kopalni. Potem doszło do wstrząsu w kopalni „Zofiówka” w Jastrzębiu-Zdroju. Do części roboczej przedostał się metan; spowodowało to wypchnięcie tlenu i duszenie się górników. W zagrożonym rejonie było 52 górników, 42 z nich wyszło o własnych siłach, a poszukiwanych było 10. Ratownicy dotarli początkowo do czterech górników, żaden nie przeżył. Potem poinformowano o dotarciu do kolejnych dwóch, którzy „nie dają oznak życia”. Poszukiwanych było jeszcze czterech. Podczas pobytu na Śląsku premier zapewnił, że władze nikogo nie pozostawią samemu sobie – najbliżsi osób, które zginęły, zostaną otoczeni opieką. Zapowiedział też przegląd wszystkich procedur górniczych.
j.k.

DEKOMUNIZACJA
Goń z pomnika bolszewika

Instytut Pamięci Narodowej z pełną determinacją będzie realizował ustawę z 2016 r., wolę polskiego parlamentu, którą była dekomunizacja przestrzeni publicznej. Należy zakończyć proces dekomunizacji w RP – zapowiedział prezes IPN Karol Nawrocki w Siedlcu w Wielkopolsce. Uczestniczył tam w zburzeniu pomnika czerwonoarmisty, które nastąpiło w odpowiedzi na jego niedawny apel do lokalnych samorządów o usunięcie z przestrzeni publicznej nazw i symboli upamiętniających komunizm. Jak ocenia prezes Nawrocki, stawianie na cokołach tych, którzy niewolili wolne, niepodległe państwa, jest niesprawiedliwością wobec ofiar, gwałtem na historii, prawdzie historycznej i na przyzwoitości. IPN – realizując swoje ustawowe zadania – nie dotyka cmentarzy i grobów, które są miejscem wiecznego spoczynku, z całych sił natomiast będzie dekomunizował przestrzeń publiczną i strzegł zakazu propagowania w przestrzeni publicznej symboli totalitarnych.

Na przygotowanej przez IPN liście do zlikwidowania jest jeszcze ok. 60 pomników.
w.d.

PAPIEŻ DO POLAKÓW
Miłosierdzie Boże

Franciszek podczas audiencji generalnej na placu św. Piotra 20 kwietnia podziękował Polakom za miłosierdzie wobec uchodźców z Ukrainy. – Chrystus uczy nas, że człowiek nie tylko doświadcza Bożego Miłosierdzia, ale także jest powołany do tego, aby okazywać je swoim bliźnim – podkreślił, odnosząc się do Niedzieli Miłosierdzia Bożego. – Szczególnie dziękuję wam za miłosierdzie wobec tak licznych uchodźców z Ukrainy, którzy w Polsce zastali otwarte drzwi i hojne serca. Niech Bóg wynagrodzi was za waszą dobroć – dodał. Spotkanie papieża z kilkoma tysiącami wiernych było kolejnym znakiem powrotu do normalności. Była to pierwsza audiencja generalna na placu św. Piotra od ponad 2 lat, czyli od początku pandemii. Poprzednia odbyła się tam na początku 2020 r.
j.k.

NA GRANICY
Milion powrotów

Ponad 1 mln Ukraińców powróciło do kraju od początku rosyjskiej inwazji – poinformował rzecznik ukraińskiej Państwowej Straży Granicznej Andrij Demczenko. – Zauważamy wzrost liczby obywateli, którzy wracają do domu. Są to także kobiety, dzieci i osoby starsze. Wracają, bo sytuacja w zachodnich obwodach jest spokojniejsza – powiedział.
j.k.

UKRAINA
Sponsor terroryzmu

Rosja musi zostać uznana za państwowego sponsora terroryzmu, a jej siły zbrojne za organizację terrorystyczną – zaapelował prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. – Pracujemy również nad tym, aby wszyscy, podkreślam; wszyscy rosyjscy urzędnicy rządowi, którzy wspierają tę haniebną wojnę, otrzymali adekwatną karę od demokratycznego świata – zaznaczył. Rzeczniczka Białego Domu Jen Psaki przyznała, że Ukraina zwróciła się do Stanów Zjednoczonych o uznanie Rosji za państwo sponsorujące terroryzm, ale dodała, że jak dotąd nie ma decyzji w tej sprawie. Zapewniła też, że USA prowadzą rozmowy w sprawie kolejnych pakietów pomocy finansowej i wojskowej dla Ukrainy.
j.k.

CHINY
Lockdown trwa

Władze Szanghaju zapowiedziały przedłużenie i dodatkowe zaostrzenie przepisów obowiązującego od ponad 3 tygodni lockdownu w związku z COVID-19. Potęguje to frustrację objętych nim 25 mln mieszkańców miasta – podała Agencja Reutera. Chiny, dążąc do wyeliminowania wirusa ze społeczeństwa, obstają przy strategii „zero COVID”. Twardy lockdown z powodu fali zakażeń wariantem omikron ogłoszono w Szanghaju przed miesiącem. Władze informowały wcześniej o pozytywnym trendzie, jednak przedłużyły restrykcje do 26 kwietnia i ostrzegły, że będą one obowiązywały aż do całkowitego zwycięstwa nad wirusem. W czasie lockdownu pojawiły się liczne doniesienia o problemach z dostawami żywności czy lekarstw, a także o przepychankach oraz bójkach z udziałem rozgniewanych mieszkańców i pracowników kontroli epidemicznej. Wśród nowych wytycznych znalazły się m.in. instalowanie alarmów w drzwiach osób zakażonych, ewakuacje budynków w celu przeprowadzenia dezynfekcji i codzienne masowe testy przesiewowe. Przyspieszone ma być przewożenie osób zakażonych do masowych ośrodków kwarantanny, utworzonych w centrach wystawienniczych i innych dużych obiektach.

Kolejne informacje o nowych przypadkach koronawirusa w Chinach kontynentalnych pokazują, że na Szanghaj przypada ogromna większość wszystkich przypadków.
j.k.

BEZ SKŁADKI
Nie chcą pomagać

Unia Europejska, mimo że minęły już prawie 2 miesiące wojny na Ukrainie, nadal nie uruchomiła pomocy finansowej dla Polski i innych krajów, które przyjmują uchodźców. Na wysokości zadania stanęli wszyscy oprócz europejskiej wspólnoty, która dotąd nie jest w stanie wygenerować żadnego instrumentu wspierającego uchodźców. Wniosek? Solidarna Polska chce, aby Polska nie płaciła składki członkowskiej do UE. – Jeżeli szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen razem ze swoimi brukselskimi urzędnikami nie potrafią znaleźć źródła finansowania dla uchodźców, to my je konkretnie wskazujemy – mówi minister w KPRM Michał Wójcik. Jego zdaniem, KE nie ma żadnego pomysłu w tej sprawie. Nawet ci, którzy do tej pory byli bardzo życzliwi dla KE, w ostatnich miesiącach dostrzegają, że UE jest bezradna wobec tego, co się dzieje w Europie.

Zdaniem Solidarnej Polski, trzeba wstrzymać albo całą składkę, albo przynajmniej jej część.
j.k.

HISZPANIA
Bojkot Burgera

Dzięki bojkotowi, który ogłosili hiszpańscy katolicy, sieć lokali Burger King była zmuszona wycofać się z bluźnierczej kampanii reklamowej i wystosować oficjalne przeprosiny. Sieć w wyjątkowo niewybredny sposób próbowała wykorzystać symbolikę Wielkiego Tygodnia do promowania swoich produktów. Na billboardach i plakatach umieszczono słowa Pana Jezusa wypowiedziane podczas Ostatniej Wieczerzy, aby zwiększyć sprzedaż nowego... wegetariańskiego hamburgera. „Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy. Który nie ma mięsa” – to jedno z haseł, które pojawiły się w ramach bluźnierczej kampanii. Hiszpańscy katolicy zareagowali na nią, inicjując akcję bojkotu lokali Burger Kinga. „Wykorzystują Wielki Tydzień, aby rozpocząć obraźliwą kampanię skierowaną do milionów wierzących w celu uzyskania rozgłosu i zarobienia pieniędzy. Czas zareagować bojkotem” – napisali w petycji. Zarząd Burger Kinga szybko wydał oficjalny komunikat: „Przepraszamy wszystkich, którzy poczuli się urażeni naszą akcją mającą na celu promocję naszych produktów warzywnych podczas Wielkiego Tygodnia”. Nacisk ma sens.
w.d.

FINANSE
Rosja niewypłacalna

Już 4 maja może zostać ogłoszona niewypłacalność Rosji. Według firmy konsultingowej Oxford Economics, USA mogą wtedy przejąć zamrożone aktywa rosyjskiego banku centralnego w wysokości ok. 640 mld dol., aby przekazać je Ukrainie na odbudowę kraju oraz wierzycielom Rosji. Eksperci firmy twierdzą, że zbliżająca się niewypłacalność Rosji byłaby historycznie jedną z najtrudniejszych do rozwiązania i może doprowadzić do trwałego przejęcia przez USA aktywów banku. Kraj ten stanął bowiem w obliczu pierwszego niewywiązania się z zewnętrznego długu walutowego od 1918 r. Stało się to po tym, jak Departament Skarbu USA na początku kwietnia zablokował Rosji możliwość zapłacenia 650 mln dol., należnych z tytułu dwóch obligacji, za pośrednictwem amerykańskich banków.
j.k.

PODCAST
Gotowi na wszystko

Portal PolskieRadio24.pl uruchomił podcast Przygotowani, w którym poruszane są najważniejsze i aktualne kwestie dotyczące bezpieczeństwa w czasach kryzysowych. Produkcja będzie się ukazywać co tydzień w formie audio – podcastu oraz wideocastu na kanale Polskiego Radia na YouTubie. Eksperci, z którymi rozmawiali dziennikarze, doradzali, co powinno się znaleźć w plecaku ucieczkowym, pokazali, jak opatrywać rany czy nauczyć się strzelać. Tłumaczyli też, gdzie najlepiej się schronić, gdy wyją syreny przeciwlotnicze. Zdaniem twórców podcastu, w obliczu trwającej tuż za naszą granicą wojny wielu Polaków uświadomiło sobie, jak ważne jest posiadanie przynajmniej podstawowej wiedzy z zakresu bezpieczeństwa, surwiwalu, samoobrony i pierwszej pomocy. Obserwuje się duże zainteresowanie zajęciami na strzelnicach, a sklepy militarne wyprzedają rozmaite sprzęty i akcesoria. Stąd decyzja, aby uruchomić właśnie taki poradnik w formie audio oraz wideo na portalu Polskiego Radia. Jego autorzy skupiają się na kolejnych zagadnieniach z zakresu bezpieczeństwa w sytuacjach kryzysowych i wraz z ekspertami, krok po kroku, tłumaczą i pokazują, jak być przygotowanym na potencjalną sytuację kryzysową. Kolejne odcinki Przygotowanych będą się pojawiać co tydzień w formie audio na platformie podcasty.polskieradio.pl oraz w aplikacji mobilnej Polskie Radio. Równolegle będą publikowane odcinki w formie wideocastu, które trafią na kanał Polskiego Radia na platformie YouTube.
w.d.

PIERWSZY POZEW
Straty wojenne

Złożony został pierwszy w Polsce pozew za wojnę na Ukrainie. Dolnośląskie Centrum Praw Człowieka złożyło w sądzie we Wrocławiu pozew przeciwko Rosji o odszkodowanie za straty, które w wyniku wojny poniosły 45-letnia uchodźczyni z Ukrainy i jej córka. Ałła wraz z córką dotarła do Wrocławia z obwodu czerkaskiego. Centrum żąda zadośćuczynienia za poniesione straty w wysokości 80 tys. zł. Reprezentujący je mec. Radosz Pawlikowski zwraca uwagę, że w Polsce obowiązuje immunitet egzekucyjny w stosunku do mienia wykorzystywanego w celach świadczenia misji dyplomatycznej i konsularnej, co oznacza, iż takie mienie nie może być objęte egzekucją komorniczą. Liczy on jednak na to, że sąd w sytuacji wojny na Ukrainie uzna jednostronne naruszenie prawa międzynarodowego przez Rosję de facto za zniesienie immunitetu chroniącego ten kraj. Centrum chciałoby, żeby Sąd Okręgowy we Wrocławiu ustosunkował się, bez zbędnej zwłoki, do pozwu. W kolejce czekają kolejne pozwy, które centrum chce złożyć w imieniu poszkodowanych Ukraińców. Wśród osób, które zgłosiły się z prośbą o wniesienie kolejnych pozwów, są takie, które straciły cały swój dobytek.
j.k.

INICJATYWY
Mycie u seniora

W Kaliszu ruszył program „Mycie okien u Seniora”, bardzo oczekiwany przez mieszkańców miasta. Seniorzy w wieku 75+ mogą w swoich domach skorzystać z bezpłatnej usługi mycia okien. Mają możliwość skorzystania z pomocy nie więcej niż raz w okresie realizacji projektu, który potrwa do 30 listopada. Usługodawca zapewnia środki czystości oraz kadrę dysponującą odpowiednimi kwalifikacjami i badaniami, które umożliwiają prace na wysokości. Usługę zamawia się telefonicznie, a czas oczekiwania trwa maksymalnie do 2 tygodni. – W ubiegłym roku nie udało się znaleźć wykonawcy. Teraz ten się zgłosił i w końcu ruszamy z programem – powiedział naczelnik Wydziału Spraw Społecznych i Mieszkaniowych Urzędu Miasta Tomasz Rogoziński.
j.k.

MANDATY
Najtaniej na Podlasiu

W pierwszym kwartale 2022 r. policja wypisała więcej mandatów niż rok temu, a i kwoty wzrosły prawie dwukrotnie. Przeciętny mandat nałożony przez policję w 2021 r. sięgał 140 zł, w tym roku to już 271 zł. Podwoiła się też łączna kwota wymierzonych kar – do ponad 335 mln zł. To efekt głównie wyższych mandatów. Najwyższy w kraju przeciętny mandat otrzymuje się w Lubuskiem i wynosi 335 zł. Najłagodniej karano na Podlasiu – średnio po 240 zł.
j.k.

RAPORT
Bez drzew

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przyjrzała się wycinaniu drzew i krzewów w dziewiętnastu miastach. Kontrola objęła lata 2015-20. W tym czasie z nieruchomości gminnych wycięto w sumie 116 tys. drzew i ponad 141 tys. m2 krzewów. Najwięcej w Warszawie – prawie 37 tys. drzew i niemal 16 tys. m2 krzewów – podaje Izba. Na drugim miejscu znalazły się Katowice – tam wycięto nieco ponad 25 tys. drzew. Jak podkreśla NIK, w miejscu wyciętych drzew trzeba posadzić nowe. Niestety, w dziesięciu na dziewiętnaście miast nasadzono mniej drzew, niż ich wycięto.
j.k.