Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym jest placówką naukową Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powołaną 11 października 1972 r. Od samego początku istnienia jej podstawowym celem jest przede wszystkim skupienie uwagi na sprawie łączności Polski z Polonią rozsianą po całym świecie.

Działalność...

Badania prowadzone są na płaszczyźnie historycznej, teologiczno-pastoralnej, prawnej, psychologicznej, socjologicznej oraz literackiej. Kwerendy archiwalne oraz organizowane niemal co roku sympozja naukowe stwarzają okazję do spotkania różnych środowisk, konfrontacji myśli i wymiany doświadczeń badaczy życia polonijnego. Dzięki tego rodzaju spotkaniom dostrzec można, jakie są osiągnięcia środowisk polonijnych oraz z jakimi problemami spotykają się one w codziennym życiu. Dorobkiem spotkań i sympozjów naukowych są wydawane przez Instytut publikacje popularyzujące wiedzę o działalności Polonii na świecie (całą bibliografię dorobku naukowego i wydawniczego zamieszczono w wydanej przez Instytut Kronice XXX-lecia). Dla Instytutu szczególnie ważny jest rocznik Studia Polonijne (XX tomów), którego podstawowym celem jest umacnianie związków kulturalnych i narodowych ojczyzny z emigrantami polskimi, wskazanie możliwości i potrzeb wzajemnej łączności i współdziałania.

Polacy na Wschodzie

Instytut Polonijny KUL prowadzi od 1989 r. szeroko zakrojone badania nad problematyką Polaków na Wschodzie, co zaowocowało organizacją sympozjów naukowych i licznych publikacji na ten temat. Wspomnieć należy pionierskie prace Polacy w Kościele katolickim w ZSRR, czy też Odrodzenie Kościoła katolickiego w byłym ZSRR. Zorganizowano również cały szereg sympozjów mówiących o Polakach żyjących w poszczególnych krajach dawnego ZSRR, efektem których jest cała seria publikacji na ten temat: Polacy i Niemcy w Rosji, Polacy w Rosji mówią o sobie i inne. Celem tych wydawnictw jest nie tylko opracowanie części dotyczącej historii, ale przede wszystkim dostrzeżenie aktualnej sytuacji Polaków na terenach dawnego ZSRR, co może być wskazówką, ułatwiającą niesienie pomocy rodakom na Wschodzie zarówno przez czynniki państwowe jak i kościelne.

Nagroda im. Ireny i Franciszka Skowyrów

Współpraca Zakładu Duszpasterstwa i Migracji Polonijnej KUL, a później Instytutu Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym z osobami i środowiskami polonijnymi zainteresowanymi rozwojem nauki i kultury w kraju, a z drugiej strony idea upowszechniania wśród Polaków żyjących na obczyźnie dorobku polskich twórców, zrodziła stałą nagrodę ufundowaną przez przedstawiciela Polonii. Fundatorem był Franciszek Skowyra ze Stanów Zjednoczonych. Wyróżnienie przyznawane jest co rok za prace drukowane, których zakres tematyczny obejmuje historię najnowszą, a szczególnie dzieje polskiej myśli politycznej, ruchu ludowego oraz walk niepodległościowych. Przyznawana jest również za prace z problematyki polonijnej i religijnej, szczególnie ukazującej wkład Kościoła i duchowieństwa w rozwój kultury narodowej, walkę o wolność i niepodległość Polski, sprawiedliwość społeczną, godność i prawa człowieka. Jury Nagrody Naukowej im. Ireny i Franciszka Skowyrów przyznało następujące nagrody specjalne. Wyróżnieni to: dr John Gondelski (New Jersey - Warszawa) - za zainteresowanie sprawami polskimi oraz współpracę na linii Polonii z Macierzą, Wanda i Romuald Mieczkowscy (Wilno) - za pracę społeczną na rzecz Polaków na Litwie, prof. dr hab. Jan Mazur (UMCS) - za propagowanie języka polskiego za granicą oraz ks. prof. dr hab. Józef Niewiadomski (Uniwersytet Leopolda Franciszka w Insbrucku) - za pracę naukową na uniwersytecie w Insbrucku i podnoszenie prestiżu nauki polskiej.