Już ponad 170 lat toczy się spór o czas powstania czterech Ewangelii. Wywołali go antychrześcijańscy racjonalistyczni krytycy Biblii, którzy zakwestionowali twierdzenia katolickich teologów o pojawieniu się Ewangelii już w I wieku.
Owi krytycy twierdzili, że powstały one dopiero w połowie II wieku, a nawet na początku III. Na rzecz tej tezy przytaczali wiele argumentów. Liczne publikacje podważały wartość przekazów ewangelicznych, określając je zbiorem mitów, opowieściami ubarwionymi cudownościami, wytworem egzaltowanej wiary, a nie świadectwem, na podstawie którego można by odtworzyć i ustalić historię życia i treść nauczania Jezusa z Nazaretu. Kwestionowali nawet Jego istnienie, a przekazy Ewangelistów uważali za teksty pozwalające odtworzyć nie historyczne fakty, lecz opisać stan i treść wiary chrześcijan pierwszych wieków. Celowali w tym autorzy o rodowodzie oświeceniowym, a potem - marksistowskim.
Katoliccy bibliści natomiast bronili pierwotnego przekonania chrześcijan, że pierwsza z Ewangelii (wg św. Marka) miała powstać ok. 30 lat po wydarzeniach śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, czyli ok. roku 60, a ostatnia (wg św. Jana) 40 lat po niej, a także że tylko te cztery Ewangelie (bowiem w II wieku pojawiły się także inne) zawierają wiarygodne świadectwa o życiu i nauczaniu Jezusa oraz treści wiary pierwszych gmin chrześcijańskich. Utrzymywali, że dwie z nich zostały napisane przez osobistych uczniów Jezusa (Mateusza i Jana), a dwie przez bezpośrednich świadków (Marka i Łukasza) nauczania innych apostołów.

Rękopis zakupiony w Luksorze

Już w drugiej połowie XX wieku wiele z tez racjonalistycznej krytyki Biblii zostało odrzuconych lub poddanych korekcie. Przyczynił się do tego rozwój nauk biblijnych oraz religioznawstwa, a także liczne znaleziska starożytnych biblijnych rękopisów. Do tych znalezisk niektórzy zaliczają także zakupione w roku 1901 na bazarze w Luksorze (Egipt) resztki trzech kart papirusu. Uznane zostały przez ówczesnych badaczy za pochodzące z IV wieku fragmenty greckiego rękopisu Ewangelii św. Mateusza. W roku 1953 poddano je ponownej ekspertyzie i uznano za przynajmniej o 100 lat starsze, czyli pochodzące z początku III wieku. Trzynaście zaś lat temu, w roku 1994, londyński „Times” opublikował artykuł niemieckiego uczonego Carstena Petera Thiedego stwierdzający, że trzy karty kodeksu z Luksoru należy uznać za najstarszy fragment rękopisu Nowego Testamentu, pochodzący - jego zdaniem - z lat 60. pierwszego stulecia.
To stwierdzenie wydawało się mało wiarygodne i zostało przemilczane. Jednak Thiede, ceniony badacz tekstów qumrańskich, nie ustępował i w wydanej w 1997 r. książce zwrócił uwagę na podobieństwo liternictwa fragmentów kodeksu z Luksoru z tekstami z Qumran. Podobne pochylenie liter, ich zaokrąglenia, ozdoby w postaci kropek i haczyków wskazywałyby, że pochodzą one z tego samego czasu - byłyby więc najstarszym zapisem pierwszej wersji Ewangelii Mateusza. Jego zdaniem, jedna z kopii tej wersji dotarła do odległego Luksoru wraz z wyznawcami Chrystusa, którzy uciekli przed prześladowaniami rozpętanymi w 62 r. w Palestynie przez arcykapłanów (męczeństwo Jakuba Apostoła i innych chrześcijan) lub w 64 r. w Rzymie przez Nerona.
Książka została przetłumaczona na kilka języków. Większość biblistów nie zgadza się z ustaleniami Thiedego. Przeciwko jego tezie świadczyć by miała m.in. kodeksowa, a nie zwojowa forma rękopisu, z którego pochodzą fragmenty z Luksoru. Uczony oddalał jednak ten zarzut, twierdząc, że kodeksy, czyli książki złożone z kart, znane były już w połowie I wieku. Ta poręczniejsza i tańsza od zwojów forma zapisu została więc użyta do rozpowszechnienia tekstu Ewangelii Mateusza już ok. roku 70. Stare jej fragmenty, odnalezione w Luksorze, pozwalają wnioskować, że powstała ona - jak chce tradycja - na podstawie relacji bezpośredniego świadka życia i śmierci Jezusa, który słyszał Jego przypowieści i wskazania moralne oraz został urzeczony wizjami teologicznymi i antropologicznymi, jakie roztaczał Jezus.

Wiarygodność Ewangelii

Stanowisko niemieckiego uczonego wpisuje się w łańcuch dyskusji na temat czasu powstania czterech Ewangelii i wartości tekstów Nowego Testamentu do odtworzenia faktycznej historii Jezusa. W roku 1835 Dawid Fryderyk Strauss w publikacji „Das Leben Jesu” (Życie Jezusa) dowodził, że historia opisana w Ewangeliach została spisana, a właściwie wymyślona dopiero w II wieku. Jego tezy podjęli liczni antychrześcijańscy publicyści XIX i XX wieku. Teksty Ewangelii analizowano niezwykle krytycznie (zwłaszcza relacje o cudach Jezusa), uznając je nie za relacje naocznych świadków, mające wartość dokumentów historycznych, lecz za wyraz wiary powstałych w II wieku wspólnot chrześcijańskich.
Niezależnie od tego, czy datowanie przez Thiedego fragmentów papirusu z Luksoru na lata 60. I wieku jest zasadne, dobrze się stało, że niemiecki uczony przypomniał, że Ewangelie są wartościowymi i najważniejszymi relacjami o życiu i nauczaniu Jezusa. Zawarte zaś w nich informacje o Jego zmartwychwstaniu i zajęciu miejsca po Bożej Prawicy, prawda o Jego Boskości oraz o mistycznej obecności pośród swych braci wprowadzają nas nadto w świat wielkich i olśniewających wizji Boga i przeznaczeń człowieka - w świat wiary. Cztery Ewangelie są kluczem do tego świata. Chcąc się w niego zanurzyć, w nim trwać, trzeba często wracać do ich relacji. Aby zachwycić się tymi wizjami, trzeba wczytać się w to, co we właściwych ich czasom i mentalności formach narracyjnych chcieli nam przekazać pierwsi uczniowie Jezusa. Porównując zaś te teologiczne i antropologiczne wizje z wizjami ofiarowywanymi nam przez inne religie (judaizm, buddyzm, hinduizm, islam), zaczynamy coraz bardziej doceniać zawarty w nich przekaz. Zapisana w Ewangeliach i w pozostałych księgach Nowego Testamentu wiedza o Bogu i o naszym przeznaczeniu otwiera przed naszymi oczyma niezmiernie interesujący obraz Boskiej rzeczywistości oraz Jej zamysłów względem człowieka, względem każdego z nas. Dlatego warto zaglądać często na stronice zawierające ich zapis, by sycić nim swe serce.