Na progu Kongresu

W pierwszym dniu Kongresu, w części wstępnej, po przywitaniu uczestników przez rektora KUL - ks. prof. Stanisława Wilka, zabrał głos przewodniczący Rady Naukowej Episkopatu Polski - bp Stanisław Wielgus, dziękując wszystkim organizatorom za trud przygotowania Kongresu oraz wskazując na jego podstawowe cele, którymi są: podsumowanie dotychczasowych osiągnięć naukowych, skoncentrowanie się na obecnie realizowanych badaniach oraz wyznaczenie kierunków i obszarów pracy na przyszłość. Papież Jan Paweł II w przesłaniu skierowanym do uczestników obrad napisał: „W obliczu nowych zadań, stawianych dziś przez złożone sytuacje cywilizacyjne i religijne, Kościół, a wraz z nim teologia stają wobec wezwania nie tylko do obrony dziedzictwa chrześcijańskiego, ale także do aktywnego wchodzenia do miejsc życia codziennego i współczesnej cywilizacji, aby na drodze dialogu i ewangelizacji skutecznie głosić prawdę o Bogu żywym i Jego zamyśle zbawienia przez Jezusa Chrystusa”. Wielki Kanclerz KUL - abp Józef Życiński wskazał na niepokojące próby eliminowania religii z życia publicznego. Propozycje wysuwane przez modny kierunek, zwany transhumanizmem, Metropolita Lubelski uznał za uderzające w godność człowieka i niebezpieczne dla całej ludzkości. Bolesnym zjawiskom naszych czasów winien towarzyszyć optymizm Ewangelii, która skierowana jest do wszystkich kultur.

Chrześcijaństwo wobec wyzwań współczesnych

W pierwszym dniu Kongresu abp prof. Bruno Forte w swoim wystąpieniu pt. Chrześcijaństwo europejskie wobec współczesnych wyzwań zwrócił uwagę na kryzys świadomości europejskiej, która musi odnaleźć utracony sens. Przy zastosowaniu metafor ukazał proces przechodzenia od utopii nowożytnych ideologii, wyrażających się w aroganckim kulcie rozumu i prowadzących w konsekwencji do totalitaryzmów (metafora światła), przez postmodernistyczne negowanie wszelkiego sensu oraz odrzucenie wartości (metafora nocy), aż do tęsknoty za sprawiedliwością i religijnością (metafora świtu). Według abp. Forte, Chrystus jest Słowem wychodzącym z Milczenia, opuszczonym na krzyżu, a po zmartwychwstaniu wstępującym do Ojca. Chrześcijaństwo nie jest żadną ideologią, ale miłością przezwyciężającą wszelką przemoc. W sytuacji utraty zamiłowania do prawdy chrześcijanie winni stać się świadkami Ewangelii w służbie pojednania i sługami miłości. Dlatego teologia staje się dziś bardziej mądrością miłości niż miłością wiedzy.
Wykładem: Teologia polska wobec wyzwań współczesności o. prof. Andrzej Napiórkowski podjął próbę opisu aktualnego stanu polskiej teologii oraz wskazał na jej podstawowe zadania.

Teologia a kultura

Motywem przewodnim drugiego dnia Kongresu była relacja między teologią a kulturą. Ks. prof. Jean Galot wygłosił odczyt pt. Chrystologia a antropologia w kontekście Ewangelii według św. Jana.
W wykładzie pt. Naród jako fenomen kultury w ujęciu teologicznym ks. prof. Czesław Bartnik podkreślił, że w okresie współczesnego globalizmu europejskiego i światowego potrzebna jest tzw. teologia narodu. Odrzuca ona wszelki nacjonalizm, dostrzega zjawisko narodu i próbuje ukazać go w świetle objawienia chrześcijańskiego. W dzisiejszej kulturze euroatlantyckiej w imię skrajnego indywidualizmu następuje kontestacja małżeństwa, rodziny i narodu. Odrzucenie ludzkiej społeczności jest konsekwencją negacji Boga. Naród posiada swoją tożsamość, świadomość, niepowtarzalność, jest podmiotem życia religijnego i duchowego. Kościół jest zapodmiotowany w narodzie. Jedność kontynentu europejskiego winna dokonywać się pośrednio przez tworzenie wielkiej rodziny narodów.
Prof. Lucjan Balter w swoim wystąpieniu poruszył problem promocji polskiej teologii w świecie. Zaznaczył, że język teologii zachodniej niekiedy bywa zbyt hermetyczny, skomplikowany i nie jest zdolny wyrazić polskiego doświadczenia wiary.

Teologiczna antropologia społeczna

W trzecim dniu Kongresu wystąpienia prelegentów skupiły się wokół problemu teologicznej antropologii społecznej. Bp prof. Gerhard Ludwig Müller z Regensburga w wykładzie: Dialog teologii z kulturą postulował, by Kościół i teologia chroniły prawo ludzi do kultury. W kontekście przemian społecznych teologia musi odnosić się do rodziny, która przez miłość uczy wypróbowanych form kultury ludzkiej.
Kolejny prelegent - kard. prof. Stanisław Nagy w wykładzie: Nie można zrozumieć człowieka bez Chrystusa ukazał istotę i przeznaczenie człowieka jako jedną z głównych zagadek dla racjonalnej refleksji. Człowiek, będący istotą nieznaną i tragiczną, dopiero w Chrystusie odnajduje prawdę o sobie samym i z wielkiej niewiadomej staje się w Chrystusie drugim Adamem, królem, koroną i chwałą stworzenia.

Doktoraty H.C.

Doniosłym wydarzeniem Kongresu była uroczystość nadania doktoratów honoris causa KUL trzem wybitnym teologom europejskim: Doktoraty otrzymali: abp prof. Bruno Forte - metropolita Chieti-Vasto w Abbruzzi we Włoszech, profesor Papieskiego Wydziału Teologicznego św. Tomasza w Neapolu, bp Gerhard Ludwig Müller z Regensburga, profesor Uniwersytetu w Monachium, oraz ks. prof. Jean Galot z Rzymu. Laudacje na cześć doktorów honoris causa wygłosili kolejno: ks. prof. Czesław Bartnik, ks. prof. Krzysztof Góźdź oraz ks. prof. Walerian Słomka.

Kościół w sytuacji społeczno-politycznej

W ostatnim dniu obrad Kongresu podjęto refleksję nad misją Kościoła w obecnej sytuacji społeczno-politycznej. Ks. prof. Raúl Berzosa Martínez wygłosił wykład: Relacja Kościół - wspólnota polityczna w świetle Soboru Watykańskiego II. Dokonał analizy historyczno-redakcyjnej konstytucji soborowej Gaudium et spes oraz wskazał na podstawowe zasady autonomii i współpracy w relacji państwo - Kościół.
Ks. prof. Jan Wal w referacie: Kościół wobec kwestii społecznej zaprezentował rozwój nauczania kościelnego w kwestii społecznej.
Ostatni referat w ramach tegorocznego Kongresu został wygłoszony przez ks. prof. Józefa Krukowskiego. W swoim wystąpieniu pt. Kościelne prawo publiczne w Europie i Polsce Ksiądz Profesor omówił m.in. stanowisko Unii Europejskiej wobec religii i wolności religijnej, wskazał na postulaty Kościoła dotyczące poszanowania religii i dziedzictwa chrześcijańskiego w konstytucji Unii Europejskiej, przypomniał, że w tekście konstytucji z 18 czerwca 2004 r. nie umieszczono odniesienia ani do dziedzictwa chrześcijańskiego, ani do Boga. Pozostawiono natomiast bez zmian gwarancje wolności myśli, sumienia i religii oraz poszanowanie pozycji prawnej Kościołów i organizacji światopoglądowych.
Na zakończenie obrad odczytano Słowo do wiernych i ludzi dobrej woli, Przesłanie Dziekanów europejskich Wydziałów Teologicznych oraz Deklarację solidarności z teologami Ukrainy obecnymi na VII Kongresie Teologów Polskich.

VII Kongres Teologów Polskich

Komitet honorowy:
Kard. Józef Glemp Prymas Polski; abp Józef Michalik - przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski; kard. Zenon Grocholewski - prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego; abp Józef Kowalczyk - nuncjusz apostolski w Polsce - bp Stanisław Wielgus, przewodniczący Rady Naukowej Episkopatu Polski; kard. Franciszek Macharski; kard. Henryk Gulbinowicz; kard. Stanisław Nagy; abp Józef Życiński; abp Marian Gołębiewski; abp Stanisław Gądecki; abp Alfons Nossol; abp Zygmunt Kamiński; abp Edmund Piszcz; abp Damian Zimoń; bp Andrzej Suski; prof. dr hab. Andrzej B. Legocki - prezes Polskiej Akademii Nauk; prof. dr hab. Jerzy Błażejowski - przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego; prof. dr hab. Janusz Tazbir - przewodniczący Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów.

Goście honorowi:
Kard. Lubomyr Huzar, kard. Marian Jaworski, kard. Kazimierz Świątek.

Rada Naukowa Kongresu:
Ks. prof. dr hab. Jerzy Pałucki, ks. prof. dr hab. Czesław Rychlicki, prof. dr hab. Karol Klauza, ks. prof. dr hab. Marek Chmielewski, ks. prof. dr hab. Władysław Głowa, ks. prof. dr hab. Krzysztof Góźdź, ks. prof. dr hab. Wacław Hryniewicz, ks. prof. dr hab. Mirosław Kalinowski, ks. prof. dr hab. Ryszard Kamiński, ks. prof. dr hab. Janusz Nagórny, ks. prof. dr hab. Ryszard Rubinkiewicz, ks. prof. dr hab. Marian Rusecki, ks. prof. dr hab. Marek Zahajkiewicz.