Bardzo wielu ludzi się skarży, że nie potrafią sobie ze sobą poradzić, że stresy, jakie są, problemy, kłopoty są czynnikiem, który potrafi zachwiać ich równowagę psychiczną i w takich skrajnych przypadkach mówi się, że popadają w depresję.

Jeśli mówimy o depresji, która jest już faktem medycznym, od strony psychologii, psychiatrii nawet, to tutaj duchowny pomoże tyle o ile, najwyżej powie, do którego lekarza się skierować, bo tu trzeba często leczenia farmakologicznego albo dokładniejszej diagnozy.

Natomiast są i inne rodzaje depresji, które są spowodowane – nawet często – przez samego człowieka. Jeśli ból jest w ciele, to trzeba leczyć ciało.

Jeśli ból jest w duszy, to wtedy, zwłaszcza wierzący, człowiek powie: dlaczego, o co tu chodzi, że wciąż coś jest nie tak?

Podziel się cytatem

Kiedy mnie się pytają od czasu do czasu, dlaczego jestem pogodny i wesoły mimo poważnego wieku, mówię, że po pierwsze udało mi się, że trafiłem na swoje miejsce. Już od marca 1947 roku wiem, że jestem powołany i mam tutaj jako powołany człowiek realizować swoje życie. Poza tym idealny nie jestem z całą pewnością, wiem, ile to człowiek głupstw potrafi robić do późnej starości, ale staram się żyć bez świadomego wyraźnego grzechu, zwłaszcza ciężkiego.

Drobiazgów się coś tam nazbiera, ale ciężkiego grzechu naprawdę nie mam, bo szkoda Pana Boga, szkoda Pana Jezusa, który mi zaufał – i to daje poczucie takiej swobody wewnętrznej. Natomiast wiem bardzo dobrze, i to jeszcze ze swojego doświadczenia, że kiedy sam nie bardzo się starałem o ten należyty poziom etyczny, a nawet i teraz, kiedy tak troszkę na tej niby dobrej drodze, ale są też pobocza i marginesy, to wtedy od razu coś się chwieje, człowiek jest niezadowolony z siebie, jakiś zły, sfrustrowany.

Na szczęście jest Pan Bóg, zarzucają nam to ateiści: „Wy to możecie głupstw narobić, macie Pana Boga, Pan Bóg wam wszystko daruje, przebaczy. A co ma robić porządny ateista, jeśli ma wrażliwe sumienie?” – Uwierzyć w Pana Boga, jeśli chce, żeby było mu lżej.

Podziel się cytatem

Ale wracam do tego ważnego problemu, że na pewno czyste sumienie jest bardzo ważnym składnikiem dobrego samopoczucia, które wyklucza depresję, a wówczas depresja może się zdarzyć tylko wtedy, kiedy ma przyczyny czysto fizjologiczne. Przyczyną może być również ciągły ból, a także ciosy, które spadają na człowieka, już nie biologiczne, ale z otoczenia, różne nieszczęśliwe wydarzenia. One potrafią wpłynąć na depresję, często niemal nieodwracalną, chociaż lekarze by już tu dyskutowali na ten temat.

W każdym razie do mnie, jako człowieka wierzącego, bardzo przemówiła opinia pana mecenasa Krzysztofa Wąsowskiego, który w wywiadzie przeprowadzonym przez pana Mazurka dla „Rzeczpospolitej” mówił na temat molestowania seksualnego. Wywiad nosił tytuł: „Wszystko może być molestowaniem” i mówił o tym, że niewinne na pozór odezwanie się, gest czy coś w tym rodzaju, może przyczynić się do tego, że lekkomyślnego mężczyznę można wpędzić w wielkie kłopoty – i jeśli chodzi o jego opinię, i finansowo może dostać po kieszeni. Mecenas mówi, co zrobić, żeby uniknąć molestowania.

Po pierwsze: być wiernym żonie (tu do mężczyzny się zwraca). Po drugie: unikać romansów w biurze. A po trzecie – było to napisane w świeckiej gazecie, a nie religijnej: słuchać nauki Kościoła. Okazuje się, że zmierzam do tego samego: słuchaj nauki Kościoła, bądź wierny swoim zobowiązaniom, nie sięgaj po cudze, chociaż jest na wyciągnięcie ręki: sekretarki, koleżanki i tak dalej. Wtedy, jeśli to opanujemy, to jest cudownie, to wtedy jest o wiele łatwiej ze wszystkim.

Albo dajmy na to, opanujemy dziedzinę seksualną, ale jeszcze te zewnętrzne przyczyny, które nas dobijają, nieszczęścia walną człowieka jak grom – jak z tym Hiobem było, co rusz, a to chałupę zawaliło, dzieci zginęły, sam ciężko chory, a przyjaciele nie rozumieli, jeszcze rugali go, że jest winien, że jest obłudnikiem. Jak wtedy z tego wyjść?

Z całą pewnością należy wiedzieć, że w normalnej sytuacji – u starszych może nie – to się kiedyś skończy. Depresja nie może być wieczna. Jeśli miną wszystkie te trudności, powody, to ona też się powoli uspokoi. Można się przyzwyczaić, jak ktoś powiedział, nawet do dożywotniego więzienia.

Podziel się cytatem

Czasem musimy sobie pomóc. Dla swojego dobra i dla otoczenia. Depresja jest bardzo ciężkim i przykrym orzechem do rozgryzienia. Dbam o to, żeby wszystko robić, żeby moja psychika doszła do równowagi. Staram się więc żyć według wartości, które wyznaję. To nawet człowiekowi niewierzącemu będzie pasowało. Jeśli nie wierzysz w Pana Boga to Twoja sprawa, ale jeśli uznajesz wartości: uczciwość, prawdomówność, solidność, otwartość na ludzi, to wtedy im bardziej nad tym popracujesz, im bardziej się zmienisz wewnętrznie i zewnętrznie, tym łatwiej będzie ci opanować to, co nieraz somatycznie daje się człowiekowi we znaki.

Z Panem Bogiem natomiast to sprawa teoretycznie jest bardzo prosta. W praktyce to wiadomo, ile się trzeba namęczyć, żeby być spokojnym, nie denerwować się, ile się trzeba przygotowywać, żeby improwizować spokojnie. Zdobywanie pokoju duszy i zdobywanie poprzez krzyż Jezusa, bo zdobywanie też jest krzyżem. Jeśli się to zaniedba, jeśli człowiek jest w takim swoim dołku, jak Kłapouchy w Kubusiu Puchatku, który siedział w swoim cichym i wilgotnym kąciku i mówił tylko: „Jak będzie padał deszcz, to nie miejcie do mnie pretensji”, to wtedy może dojść do tego, co w języku ascetycznym nazywa się acedia.

Wtedy niczego się nie chce, w nic się nie wierzy. Wie się pewne rzeczy, że tam Pan Bóg jest, możliwość pomocy jest, jak najbardziej są świadectwa, a mnie to – tak kolokwialnie mówiąc – wisi, mnie to już nic nie pomoże. Łączy się to często z poczuciem małej wartości, zniechęceniem (tyle razy próbowałem i nie wyszło) i ten człowiek rzeczywiście sam się truje i zatruwa otoczenie. Ważne więc, żeby nie dopuścić do takiej choroby, bo zaniedbanie choroby może doprowadzić do stanów nieodwracalnych.

Tak samo i tutaj, sprawa duszy, jeśli zaniedbam – jeśli nie chcę posłuchać innych, którzy mi radzą, jeśli nie szukam towarzystwa ludzi pogodnych, pogodzonych z wolą Bożą, umiejących mnie podtrzymać bez naruszenia mojej godności osobistej – to wtedy człowiek jest sobie sam winien. A wyciągnięcie z tego stanu człowieka, który nie chce być wyciągnięty, jest prawie niemożliwe. A jeśli chce, to nieraz jest bardzo trudne, ale jest możliwe.

Jezus leczy wszelkie choroby, a Matka Boska, jak to śpiewamy w Godzinkach, jest najskuteczniejszą lekarką chrześcijańską. Kościół proponuje, daje receptę na biedy, na depresję, na acedię: „Trzymaj się Pana Boga, bądź we wspólnocie ludzi, którzy to samo przeżywają, a dźwigają się z tego, i miej nadzieję, miej ufność w Panu”.

Podziel się cytatem

„Sprawiedliwy, choćby upadł, nie będzie leżał, bo Pan podtrzymuje jego rękę” – i ta świadomość, że jestem kochanym dzieckiem Boga, że Bogu na mnie zależy, że jeśli dopuszcza coś, to nie po to, żeby mnie dobić, ale po to, żeby mnie wypróbować. Poradzę sobie i z tym doskonale z Tobą. „Z Tobą wszystkiemu podołam”– mówi piosenka młodzieżowa. Poradzimy sobie i ze zniechęceniem, i z frustracją, i ze wszystkim trudnym. Wróćmy do Pana. Papież w Rzymie paręnaście lat temu, w którąś niedzielę Wielkiego Postu na Anioł Pański, powiedział: „Trzeba powrócić do Boga” – a wtedy wszystko się wyrówna, poprawi i zwycięstwo będzie po naszej stronie. Czego sobie życzymy wszyscy razem.

Fragment książki „Ojca Leona słów kilka”: Zobacz więcej

Leon Knabit OSB – ur. 26 grudnia 1929 roku w Bielsku Podlaskim, benedyktyn, w latach 2001-2002 przeor opactwa w Tyńcu, publicysta i autor książek. Jego blog został nagrodzony statuetką Blog Roku 2011 w kategorii „Profesjonalne”. W 2009 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Więcej o duchowości monastycznej benedyktynów: Zobacz