Józef Elsner (1769-1854) - kompozytor, dyrygent, pedagog i
teoretyk muzyki - kojarzy się przeciętnemu melomanowi z postacią
Fryderyka Chopina, był bowiem jego nauczycielem kompozycji i mistrzem.
Dzisiaj twórczość Józefa Elsnera pozostaje właściwie całkowicie zapomniana,
a szkoda, gdyż jest on autorem licznych dzieł oratoryjnych, utworów
instrumentalnych, wokalno-instrumentalnych, oper, mszy, symfonii,
które mają nie tylko znaczenie historyczne, ale warte są przypomnienia
i szerszego rozpowszechnienia.
Passio Domini Nostri Jesu Christi seu triumphus evangelii
op. 65, bo tak brzmi pełny tytuł dzieła, powstało w latach 1836-37.
Elsner już wcześniej myślał o napisaniu większych rozmiarów dzieła
religijnego. Pierwotnie miał w zamyśle napisanie opery, lecz walki
powstania listopadowego w 1830 r. uniemożliwiły pracę twórczą nad
operą i udaremniły możliwość jej ewentualnego późniejszego wystawienia.
Muzyka religijna zawsze była znaczącym polem działalności kompozytorskiej
Elsnera, a po upadku powstania stała się główną domeną jego zainteresowań.
Z prośbą o napisanie dzieła o charakterze pasyjnym zwrócił się do
kompozytora w 1834 r. ks. Wittman - ówczesny kustosz katedry warszawskiej.
W ten sposób z połączenia własnych zamierzeń i propozycji ks. Wittmana
zrodziło się bez wątpienia najbardziej znaczące dzieło Józefa Elsnera
i jedno z najwybitniejszych dzieł oratoryjnych w muzyce polskiej
XIX w. - Pasja op. 65. Za życia kompozytora Pasja odniosła duży sukces,
była wykonywana m.in. w Petersburgu, Wilnie i Warszawie, zawsze spotykając
się z szerokim uznaniem publiczności i krytyków, jednak po śmierci
Elsnera w 1854 r. uległa zapomnieniu, a materiały wykonawcze i autograf
partytury zaginęły. Rękopis odnalazł dopiero w 1994 r. Krzysztof
Rottermund w jednej z berlińskich bibliotek. Odnaleziony rękopis
umożliwił wykonanie dzieła przez warszawskich artystów i wydanie
dwupłytowego nagrania.
Pasja op. 65 Józefa Elsnera to dzieło monumentalne, znakomite
zarówno pod względem warsztatowym (świetna praca kontrapunktyczna,
doskonała instrumentacja), obsadowym (potężny aparat wykonawczy -
liczni soliści, chór i rozbudowana orkiestra), jak też dramaturgicznym,
charakteryzującym się spójną formą, logicznym przebiegiem i dobrze
rozplanowaną konstrukcją.
Wydawcą albumu jest warszawska fundacja Pro Musica Camerata (PMC 018/019), mająca spore zasługi w promocji muzyki polskiej, zaś
wykonawcami artyści związani z Warszawską Operą Kameralną: Zdzisław
Kordyjalik - Jesus (tenor), Marek Wawrzyniak - Pilatus (bas), Jerzy
Mahler - Judas (bas), Zbigniew Dębko - Princeps sacerdotum (bas),
Dariusz Machej - Corifeus I (bas), Piotr Łykowski - Corifeus II (alt), Krzysztof Kur - Corifeus III (tenor), Michał Kanclerski - Corifeus
IV (sopran), Łukasz Rynkowski - Testes (bas), Agnieszka Kurowska
- sopran, Mirosława Rezler - alt, Leszek Świdziński - tenor, Józef
Frakstein - bas, Tomasz Gniatkowski - tenor. Solistom towarzyszą
zespoły: Warszawska Orkiestra Symfoniczna i Chór Kameralny przygotowany
przez Ryszarda Zimaka, a całością dyryguje Jacek Kaspszyk. Nagranie
zostało dokonane podczas dwóch koncertów w ramach Festiwalu Muzyka
Staropolska w Zabytkach Warszawy w 1998 r. w kościele ewangelicko-augsburskim
Świętej Trójcy przy pl. Małachowskiego w Warszawie - w 160. rocznicę
prawykonania oratorium, które miało miejsce w 1838 r. dokładnie w
tym samym kościele.
Pomóż w rozwoju naszego portalu