Reklama

Śladami Kanoników od Bożego Grobu

Niedziela przemyska 17/2012

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ten specyficzny zakon wywodzi się z czasów wypraw krzyżowych i utworzony został w XII wieku przy jerozolimskim Grobie Chrystusa. Kanonicy Regularni Opiekunowie Najświętszego Grobu Jerozolimskiego - bo tak brzmi pełna nazwa zakonu - byli zgromadzeniem kanoniczym i, w przeciwieństwie do templariuszy czy joannitów, nie zmilitaryzowanym. Trafiając w 1163 r. do Polski, z czasem przybyli również na Podkarpacie, gdzie do dzisiaj zachowały się ich ślady w postaci wielu zabytków.
W 1393 r. biskup lubuski zezwolił im na założenie parafii w Przeworsku (erygowana przy istniejącym na tzw. Małym Rynku kościółku św. Katarzyny). W latach 1430-73 wybudowano kościół. Tarnowscy, jako fundatorzy parafii, otrzymali też prawo wybierania spośród bożogrobców prepozyta. Prawdopodobnie kanonicy prowadzili w Przeworsku także szpital pw. Świętego Ducha.
W latach 1585 i 1587, na mocy postanowień kapituły zakonu Bożogrobców, podzielono zakon w Polsce na cztery prowincje, w tym ruską z ośrodkiem w Przeworsku, co świadczyło o dużej randze domu przeworskiego. W skład prowincji wchodziły parafie w: Leżajsku, Giedlarowej, Rudołowicach, Tuligłowach, Urzejowicach i Gniewczynie. Do kasaty bożogrobców w 1819 r., w Przeworsku służbę Bożą pełniło 34 prepozytów, w tym ostatni, Kasper Mizerski, który jeszcze do 1846 r. pełnił funkcję proboszcza parafii.
Bożogrobcy propagowali specjalne Bractwo Grobu Pańskiego, utworzone w Przeworsku w 1659 r. Wielkopiątkowe obrzędy kończono przenosinami krucyfiksu z Ukrzyżowanym do Grobu Bożego, w asyście wszystkich członków konwentu. W Wielką Sobotę przy Grobie Pańskim czuwało na przemian czterech członków konwentu. W Niedzielę Zmartwychwstania zakonnicy przebierali się za spieszące do grobu niewiasty oraz anioła. W drugą Niedzielę po Wielkanocy obchodzili święto Grobu Pańskiego (np. obchodzone do dzisiaj w Przeworsku). W 1819 r. przeworski konwent Bożogrobców skasowano, a ostatni proboszcz z zakonu Bożogrobców, ks. Kasper Mizerski, zmarł w 1846 r.
Król Władysław Jagiełło, podobno ku czci swojej ukochanej małżonki, świątobliwej królowej Jadwigi, ufundował w 1400 r. parafię w Starym Mieście Leżajsku. Na obecne miejsce parafię przeniesiono w 1524 r. i powierzono ją zakonowi Bożogrobców, którzy przebywali w Leżajsku do 1839 r. Kościół parafialny, który dzisiaj możemy oglądać wzniesiony został ok. 1616 r. na miejscu dawnego, spalonego w 1608 r. przez Stanisława Stadnickiego „Diabła łańcuckiego”. Świątynia powstała z fundacji ks. Feliksa ze Skaryszewa, a jej konsekracja. pw. Świętej Trójcy i Wszystkich Świętych nastąpiła w 1619 r. Z fundacji Łukasza Opalińskiego, marszałka wielkiego koronnego, i jego żony Zofii ok. 1643 r. Jan Piechnikowicz wykonał wielki ołtarz. W polu głównym znajduje się obraz warsztatu Tomasza Dolabelli „Adoracja Trójcy Świętej i Matki Bożej przez wszystkich świętych, połączona z chwałą zakonu bożogrobców”. Ołtarz wzorowany jest na nieistniejącym już ołtarzu głównym katedry na Wawelu. W prawym bocznym ołtarzu umieszczony jest wizerunek Matki Bożej Pocieszenia, wykonany temperą na desce z ok. poł. XVI wieku przez bożogrobca Erazma. Obraz w 1608 r., za sprawą biskupa przemyskiego Macieja Pstrokońskiego, przeniesiono z drewnianego kościółka, który stał na miejscu obecnie istniejącego kościoła i klasztoru ojców Bernardynów. Starodruk mnicha, o. Ludwika z XVII wieku, z kryjącej wiele tajemnic klasztornej biblioteki ojców Bernardynów w Leżajsku, wspomina początki historii leżajskiego Sanktuarium. Związane są one z osobą piwowara Tomasza z Giedlarowej zwanego Michałkiem. W 1590 r. w Leżajsku objawiła się mu Matka Boża: „Nie trwóż się, Michałku, tu Boga swego, a Syna mego chwałę i pomoc moją poznacie. Tom sobie miejsce obrała, abym na nim ludzi ratowała i przed Synaczkiem zastępowała. Idźże tedy do starszego, co jest dozorcą tego miasta, powiedz mu, iż Syna mojego jest wola, aby imieniem moim kościół mi tu zbudowali, w którym by ludzie modląc się mogli otrzymać przeze mnie to, czego by potrzebowali”. Madonna prosiła Michałka, aby o wszystkim opowiedział rajcom miejskim; ten jednak bał się tego. Kiedy przemógł się i opowiedział o wszystkim jednemu z nich - miejscowemu proboszczowi i przełożonemu bożogrobców, Wojciechowi Wyszogradowi - zakuto go w dyby w więzieniu miejskim. Po pewnym czasie wypuszczono go jednak, a Tomasz postawił w miejscu objawień krzyż. Rosnąca ciągle liczba pątników zaniepokoiła rajców i proboszcza, który kazał podpalić krzyż, uważając całą sprawę za herezję. Krzyż jednak ocalał i znajduje się dzisiaj w przeszklonej gablocie za głównym ołtarzem bazyliki bernardyńskiej.
Niezwykła pamiątka po zakonie Bożogrobców stoi na skrzyżowaniu dróg do Gorliczyny, Grzęskiej i Bud Łańcuckich. To przydrożna kapliczka. Od razu zwraca uwagę charakterystyczny podwójny krzyż patriarchalny - symbol Zakonu Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego. Kapliczka powstała około 1846 r., a więc już po kasacie przeworskiego konwentu Bożogrobców. Jednak ostatni prepozyt sprawował funkcję proboszcza w Przeworsku do 1846 r. właśnie. Wówczas w Świętoniowej nie było jeszcze parafii i kościoła, a okoliczni mieszkańcy chodzili do kościoła Bożogrobców w Przeworsku około 9 km. W ozdobnym szczycie, za kratkami i szybą zachowała się dziewiętnastowieczna figura św. Jana Nepomucena z podwójnym krzyżem bożogrobców. Wewnątrz nie zachowały się oryginalne figury czy też obrazy. Obok kapliczki znajduje się także ciekawy zabytek - mogiła nieznanego żołnierza austriackiego z I wojny światowej

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2012-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Znaki ingresu. Jakie szaty i przedmioty towarzyszą objęciu posługi biskupa krakowskiego?

2025-12-18 21:39

[ TEMATY ]

Metropolita krakowski

Kościół krakowski

Mazur/episkopat.pl

Kraków

Kraków

Ingres biskupa do katedry to nie tylko uroczyste wejście i historyczna oprawa, ale przede wszystkim wydarzenie ściśle liturgiczne, w którym Kościół przyjmuje swojego pasterza. Szaty i przedmioty używane podczas tej celebracji – ornat, tunicella, pastorał, kielich czy racjonał – nie są dodatkiem i dekoracją. Każdy z nich ma swoje miejsce, znaczenie i pomaga zrozumieć, czym jest objęcie posługi biskupiej w Kościele krakowskim.

Ingres (łac. ingressus) oznacza „wejście”. Od uroczystego wejścia nowego biskupa do kościoła katedralnego bierze swoją nazwę cała celebracja przekazania posługi pasterskiej. Choć wydarzenie to ma szczególny charakter, pozostaje liturgią Kościoła, sprawowaną według porządku przewidzianego na dany dzień. – Skoro mówimy o obrzędzie, to już samo to określenie wskazuje na jego ścisły wymiar liturgiczny – podkreśla ks. dr Stanisław Mieszczak SCJ, liturgista i zastępca przewodniczącego Archidiecezjalnej Komisji ds. Liturgii i Duszpasterstwa Liturgicznego.
CZYTAJ DALEJ

Nowenna do Świętej Rodziny

[ TEMATY ]

nowenna

Święta Rodzina

Agata Kowalska

Nowenna przed świętem Świętej Rodziny do odmawiania w grudniu lub w dowolnym terminie.

W liście Episkopatu Polski do wiernych z 23.10.1968 r. czytamy: „Dziś ma miejsce święto przedziwne; nie święto Pańskie ani Matki Najświętszej, ani jednego ze świętych, ale święto Rodziny. O niej teraz usłyszymy w tekstach Mszy świętej, o niej dziś mówi cała liturgia Kościoła. Jest to święto Najświętszej Rodziny – ale jednocześnie święto każdej rodziny. Bo słowo «rodzina» jest imieniem wspólnym Najświętszej Rodziny z Nazaretu i każdej rodziny. Każda też rodzina, podobnie jak Rodzina Nazaretańska, jest pomysłem Ojca niebieskiego i do każdej zaprosił się na stałe Syn Boży. Każda rodzina pochodzi od Boga i do Boga prowadzi”.
CZYTAJ DALEJ

Prymas Polski: nasze uczniostwo rodzi się ze spotkania z Bogiem

2025-12-19 16:08

[ TEMATY ]

Gniezno

prymas Polski

flickr.com/ Episkopat News

Nie ze studiów, nie z wiedzy, nie z poznania, ale ze spotkania z żywym Bogiem rodzi się nasze uczniostwo - mówił abp Wojciech Polak podczas przedświątecznego spotkania w Archidiecezjalnym Domu Księży Seniorów w Gnieźnie. Prymas Polski odwiedził wspólnotę ADKS w dniu swoich 61. urodzin.

Jak co roku do księży seniorów z Betlejemskim Światłem Pokoju przyszli harcerze z Hufca Gniezno. Opłatkiem i życzeniami podzielili się z nimi oraz pracownikami ADKS gnieźnieńscy klerycy, członkowie Stowarzyszenia Wspierania Powołań Kapłańskich, księża z gnieźnieńskiej kurii oraz instytucji centralnych, a także siostry elżbietanki, przyjaciele i byli dyrektorzy domu. Obecny był także bp Radosław Orchowicz, a pozdrowienia i zapewnienie o duchowej łączności przesłał abp senior Henryk Muszyński.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję