To były rodzinne rekolekcje

Barbara Gajda: - 2 kwietnia 2005 r., kiedy do Domu Ojca odszedł Jan Paweł II, świat nagle się zatrzymał. W kościołach i na ulicach tysiące ludzi zapalających znicze, modlących się i czuwających. Pokazali, że są w stanie zintegrować się, wspólnie działać. A jak jest dzisiaj? Czy to poczucie wspólnoty, które tak rozwinęło się w tych pamiętnych dniach przetrwało?

Ks. Jakub Gil: - Tutaj, w Wadowicach, setki pielgrzymów wypełniały świątynię. Ludzie ci mieli świadomość, że odchodzi ojciec, którego bardzo kochają. Byli jak najlepsze dzieci przy najlepszym ojcu w chwili jego umierania. Stworzyła się wtedy wyjątkowa wspólnota. Miałem świadomość, że to są jakieś rodzinne rekolekcje, które przeżywamy w bólu, że ktoś bliski nam odchodzi. O wspólnocie, która się wtedy wytworzyła, nie można powiedzieć, że ona dalej trwa. Miłość jest dynamiczna i musi wciąż się rozwijać. Jeśli chodzi o miłość do Ojca Świętego, to ona jest inna teraz, po 5 latach, niż była wtedy. Obecnie jest to przywiązanie bardziej intelektualne, mniej emocjonalne niż w tamtych dniach. Mobilizuje nas nauka Jana Pawła II.

- Charakter i sposób manifestowanych w tamtym okresie przeżyć dawały nadzieję, że wartości te staną się powszechnie obecne w naszej rzeczywistości. Jak Ksiądz Proboszcz uważa, czy naprawdę staliśmy się lepsi, pobożniejsi?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- W tamtym okresie to były wielkie emocje. Płakaliśmy. To był wielki dar dla nas, że Papież chorował i umierał na naszych oczach. Byliśmy w jego życiu, a on był w naszym. Czy staliśmy się lepsi, pobożniejsi? Dzięki Bogu nie staliśmy się gorsi, pomimo fal laicyzacji i demoralizacji. Nadal wiernie trwamy przy Kościele, przy Bogu. Jest to wielka łaska, że mimo pokus nie odchodzimy od wspólnoty.

- Podczas pierwszej wizyty Jana Pawła II w rodzinnym mieście Ojciec Święty prosił rodaków o modlitwę i wstawiennictwo przed wizerunkiem Najświętszej Maryi Panny. Czy po 31 latach od tej pielgrzymki wadowiczanie pamiętają o prośbie swego umiłowanego Rodaka?

- Przyznam się szczerze, że my mniej modlimy się za Ojca Świętego, a bardziej przez jego pośrednictwo. Wierzę, że Ojciec Święty, będąc przy Chrystusie, jest powiernikiem moich różnych tajemnic kapłańskich, duszpasterskich. On mi pomaga - doświadczam tego. Ludzie, którzy przybywają tutaj, na ziemię wadowicką, właśnie o to wstawiennictwo Papieża proszą. Często w nowennach do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, które w naszej bazylice są w każdą środę, jest taka powtarzająca się modlitwa: „Za przyczyną Ojca Świętego proszę o …”.

- Wiele osób deklaruje, że należy do pokolenia Jana Pawła II. Proszę powiedzieć, czy „Pokolenie JPII” jest tylko tworem medialnym, czy naprawdę ma jakiś związek z rzeczywistością społeczną?

- Pokolenie Jana Pawła II to pokolenie szczęśliwców, którym dane było żyć w tym szczególnym czasie. To ludzie, którzy świadomie żyli w tym okresie Kościołem, brali udział w pielgrzymkach Ojca Świętego - to wspólnota ludzi, którym bliski jest Jan Paweł II.

Reklama

- Z roku na rok rośnie liczba pomników architektonicznych, upamiętniających osobę Papieża Polaka. Czy jednak nie powinniśmy bardziej skupić się na tych „żywych” pomnikach Papieża? Czy nie takie są bliższe Janowi Pawłowi II?

- Miałem do tych pomników stosunek nie bardzo akceptujący, a jednocześnie przecież człowiek chce widzieć Boga i ludzi, którzy są blisko Niego. Chce namacalnie ich dotykać. Dlatego dobrze, że te pomniki są, że one przypominają o tym wielkim Papieżu. Są po to, aby mobilizować nas do realizacji Jego nauki, byśmy w życiu postępowali tak jak on.

- Ojciec Święty bardzo często nawoływał do budowy cywilizacji miłości. Proszę powiedzieć, czy człowiek XXI wieku tak bardzo nastawiony na „mieć” zamiast „być” jest w stanie poświęcić coś dla dobra drugiego?

- Coraz częściej słyszę opinie, że Polsce zagraża cywilizacja pieniądza, który staje się wartością nadrzędną. Jednocześnie jest coś wzruszającego. U nas w bazylice i prawie w każdym kościele są różnorodne zbiórki, np. na misje, na biednych itp., a przecież ludzie nie mają zbyt wysokich pensji. Ci najbogatsi ludzie do kościoła rzadziej chodzą, najczęściej chodzą ci średnio zamożni, a jednak jak oni dużo dają! Jest, Bogu dzięki, wielka wrażliwość na człowieka.

- Obecnie wiele uwag słyszy się na temat młodzieży. Jak Ksiądz uważa, czy młodzi ludzie, w których Jan Paweł II pokładał tyle nadziei, naprawdę zatracili już wszelkie ideały?

Reklama

- Młodzież to wielka charyzma Papieża. On był wciąż młody i dlatego umiał się z młodymi ludźmi porozumieć. Teraz też młodzi szukają takich osób, które potrafią być z nimi, towarzyszyć im. Nie można mówić, że młodzi są źli. Ludzie są różni, nie wszyscy są bardzo dobrzy, albo bardzo źli.

- Czy Wadowice dalej są tak popularne, jak to było 5 lat temu? Czy nadal tłumy turystów nawiedzają bazylikę Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny oraz odwiedzają rodzinny dom Karola Wojtyły?

- W tym wyjątkowym czasie na pewno turystów było więcej. To jest piękne, że pamięć o Ojcu Św. jest tak wielka, że mobilizuje ludzi. Jestem zaskoczony, że wciąż tylu ich przybywa (300 - 400 tys. rocznie). Pielgrzymują, aby szukać śladów Jana Pawła II. Chcą być tutaj. To jest to świadectwo, że Papież chociaż odszedł, to napełnia nas swoją obecnością.

- Na koniec proszę powiedzieć, w jaki sposób Wadowice będą wspominać 5. rocznicę śmierci Jana Pawła II?

- Ponieważ 2 kwietnia wypada w Wielki Piątek, chcemy skupić się na śmierci Pana Jezusa. Natomiast w Wigilię Miłosierdzia Bożego (tj.10 kwietnia) o godz.15.00 pragniemy odprawić nabożeństwo dziękczynne za wielkiego Papieża z Wadowic i za to, że to „Santo Subito” jest takie głośne. Za te dary chcemy dziękować Bogu.

Drodzy Bracia i Siostry, Jednym z największych mistrzów średniowiecznej teologii jest św. Albert Wielki. Tytuł „wielki” („magnus”), z jakim przeszedł on do historii, wskazuje na bogactwo i głębię jego nauczania, które połączył ze świętością życia. Już jemu współcześni nie wahali się przyznawać mu wspaniałych tytułów; jeden z jego uczniów, Ulryk ze Strasburga, nazwał go „zdumieniem i cudem naszej epoki”. Urodził się w Niemczech na początku XIII wieku i w bardzo młodym wieku udał się do Włoch, do Padwy, gdzie mieścił się jeden z najsłynniejszych uniwersytetów w średniowieczu. Poświęcił się studiom „sztuk wyzwolonych”: gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii i muzyki, tj. ogólnej kultury, przejawiając swoje typowe zainteresowanie naukami przyrodniczymi, które miały się stać niebawem ulubionym polem jego specjalizacji. Podczas pobytu w Padwie uczęszczał do kościoła Dominikanów, do których dołączył później, składając tam śluby zakonne. Źródła hagiograficzne pozwalają się domyślać, że Albert stopniowo dojrzewał do tej decyzji. Mocna relacja z Bogiem, przykład świętości braci dominikanów, słuchanie kazań bł. Jordana z Saksonii, następcy św. Dominika w przewodzeniu Zakonowi Kaznodziejskiemu, to czynniki decydujące o rozwianiu wszelkich wątpliwości i przezwyciężeniu także oporu rodziny. Często w latach młodości Bóg mówi do nas i wskazuje plan naszego życia. Jak dla Alberta, także dla nas wszystkich modlitwa osobista, ożywiana słowem Bożym, przystępowanie do sakramentów i kierownictwo duchowe oświeconych mężów są narzędziami służącymi odkryciu głosu Boga i pójściu za nim. Habit zakonny otrzymał z rąk bł. Jordana z Saksonii. Po święceniach kapłańskich przełożeni skierowali go do nauczania w różnych ośrodkach studiów teologicznych przy klasztorach Ojców Dominikanów. Błyskotliwość intelektualna pozwoliła mu doskonalić studium teologii na najsłynniejszym uniwersytecie tamtych czasów - w Paryżu. Św. Albert rozpoczął wówczas tę niezwykłą działalność pisarską, którą miał odtąd prowadzić przez całe życie. Powierzano mu ważne zadania. W 1248 r. został oddelegowany do zorganizowania studium teologii w Kolonii - jednym z najważniejszych ośrodków Niemiec, gdzie wielokrotnie mieszkał i która stała się jego przybranym miastem. Z Paryża przywiózł ze sobą do Kolonii swego wyjątkowego ucznia, Tomasza z Akwinu. Już sam fakt, że był nauczycielem św. Tomasza, byłby zasługą wystarczającą, aby żywić głęboki podziw dla św. Alberta. Między obu tymi wielkimi teologami zawiązały się stosunki oparte na wzajemnym szacunki i przyjaźni - zaletach ludzkich bardzo przydatnych w rozwoju nauki. W 1254 r. Albert został wybrany na przełożonego „Prowincji Teutońskiej”, czyli niemieckiej, dominikanów, która obejmowała wspólnoty rozsiane na rozległym obszarze Europy Środkowej i Północnej. Wyróżniał się gorliwością, z jaką pełnił tę posługę, odwiedzając wspólnoty i wzywając nieustannie braci do wierności św. Dominikowi, jego nauczaniu i przykładom. Jego przymioty i zdolności nie uszły uwadze ówczesnego papieża Aleksandra IV, który zapragnął, by Albert towarzyszył mu przez jakiś czas w Anagni - dokąd papieże udawali się często - w samym Rzymie i w Viterbo, aby zasięgać jego rad w sprawach teologii. Tenże papież mianował go biskupem Ratyzbony - wielkiej i sławnej diecezji, która jednak przeżywała trudne chwile. Od 1260 do 1262 r. Albert pełnił tę posługę z niestrudzonym oddaniem, przywracając pokój i zgodę w mieście, reorganizując parafie i klasztory oraz nadając nowy bodziec działalności charytatywnej. W latach 1263-64 Albert głosił kazania w Niemczech i Czechach na życzenie Urbana IV, po czym wrócił do Kolonii, aby podjąć na nowo swoją misję nauczyciela, uczonego i pisarza. Będąc człowiekiem modlitwy, nauki i miłości, cieszył się wielkim autorytetem, gdy wypowiadał się z okazji różnych wydarzeń w Kościele i społeczeństwie swoich czasów: był przede wszystkim mężem pojednania i pokoju w Kolonii, gdzie doszło do poważnego konfliktu arcybiskupa z instytucjami miasta; nie oszczędzał się podczas II Soboru Lyońskiego, zwołanego w 1274 r. przez Grzegorza X, by doprowadzić do unii Kościołów łacińskiego i greckiego po podziale w wyniku wielkiej schizmy wschodniej z 1054 r.; wyjaśnił myśl Tomasza z Akwinu, która stała się przedmiotem całkowicie nieuzasadnionych zastrzeżeń, a nawet oskarżeń. Zmarł w swej celi w klasztorze Świętego Krzyża w Kolonii w 1280 r. i bardzo szybko czczony był przez swoich współbraci. Kościół beatyfikował go w 1622 r., zaś kanonizacja miała miejsce w 1931 r., gdy papież Pius XI ogłosił go doktorem Kościoła. Było to uznanie dla tego wielkiego męża Bożego i wybitnego uczonego nie tylko w dziedzinie prawd wiary, ale i w wielu innych dziedzinach wiedzy; patrząc na tytuły jego licznych dzieł, zdajemy sobie sprawę z tego, że jego kultura miała w sobie coś z cudu, i że jego encyklopedyczne zainteresowania skłoniły go do zajęcia się nie tylko filozofią i teologią, jak wielu mu współczesnych, ale także wszelkimi innymi, znanymi wówczas dyscyplinami, od fizyki po chemię, od astronomii po mineralogię, od botaniki po zoologię. Z tego też powodu Pius XII ogłosił go patronem uczonych w zakresie nauk przyrodniczych i jest on też nazywany „Doctor universalis” - właśnie ze względu na rozległość swoich zainteresowań i swojej wiedzy. Niewątpliwie metody naukowe stosowane przez św. Alberta Wielkiego nie są takie jak te, które miały się przyjąć w późniejszych stuleciach. Polegały po prostu na obserwacji, opisie i klasyfikacji badanych zjawisk, w ten sposób jednak otworzył on drzwi dla przyszłych prac. Św. Albert może nas wiele jeszcze nauczyć. Przede wszystkim pokazuje, że między wiarą a nauką nie ma sprzeczności, mimo pewnych epizodów, świadczących o nieporozumieniach, jakie odnotowano w historii. Człowiek wiary i modlitwy, jakim był św. Albert Wielki, może spokojnie uprawiać nauki przyrodnicze i czynić postępy w poznawaniu mikro- i makrokosmosu, odkrywając prawa właściwe materii, gdyż wszystko to przyczynia się do podsycania pragnienia i miłości do Boga. Biblia mówi nam o stworzeniu jako pierwszym języku, w którym Bóg, będący najwyższą inteligencją i Logosem, objawia nam coś o sobie. Księga Mądrości np. stwierdza, że zjawiska przyrody, obdarzone wielkością i pięknem, są niczym dzieła artysty, przez które, w podobny sposób, możemy poznać Autora stworzenia (por. Mdr 13, 5). Uciekając się do porównania klasycznego w średniowieczu i odrodzeniu, można porównać świat przyrody do księgi napisanej przez Boga, którą czytamy, opierając się na różnych sposobach postrzegania nauk (por. Przemówienie do uczestników plenarnego posiedzenia Papieskiej Akademii Nauk, 31 października 2008 r.). Iluż bowiem uczonych, krocząc śladami św. Alberta Wielkiego, prowadziło swe badania, czerpiąc natchnienie ze zdumienia i wdzięczności w obliczu świata, który ich oczom - naukowców i wierzących - jawił się i jawi jako dobre dzieło mądrego i miłującego Stwórcy! Badanie naukowe przekształca się wówczas w hymn chwały. Zrozumiał to doskonale wielki astrofizyk naszych czasów, którego proces beatyfikacyjny się rozpoczął, Enrico Medi, gdy napisał: „O, wy, tajemnicze galaktyki... widzę was, obliczam was, poznaję i odkrywam was, zgłębiam was i gromadzę. Z was czerpię światło i czynię zeń naukę, wykonuję ruch i czynię zeń mądrość, biorę iskrzenie się kolorów i czynię zeń poezję; biorę was, gwiazdy, w swe ręce i drżąc w jedności mego jestestwa, unoszę was ponad was same, i w modlitwie składam was Stwórcy, którego tylko za moją sprawą wy, gwiazdy, możecie wielbić” („Dzieła”. „Hymn ku czci dzieła stworzenia”). Św. Albert Wielki przypomina nam, że między nauką a wiarą istnieje przyjaźń, i że ludzie nauki mogą przebyć, dzięki swemu powołaniu do poznawania przyrody, prawdziwą i fascynującą drogę świętości. Jego niezwykłe otwarcie umysłu przejawia się także w działalności kulturalnej, którą podjął z powodzeniem, a mianowicie w przyjęciu i dowartościowaniu myśli Arystotelesa. W czasach św. Alberta szerzyła się bowiem znajomość licznych dzieł tego filozofa greckiego, żyjącego w IV wieku przed Chrystusem, zwłaszcza w dziedzinie etyki i metafizyki. Ukazywały one siłę rozumu, wyjaśniały w sposób jasny i przejrzysty sens i strukturę rzeczywistości, jej zrozumiałość, wartość i cel ludzkich czynów. Św. Albert Wielki otworzył drzwi pełnej recepcji filozofii Arystotelesa w średniowiecznej filozofii i teologii, recepcji opracowanej potem w sposób ostateczny przez św. Tomasza. Owa recepcja filozofii, powiedzmy pogańskiej i przedchrześcijańskiej, oznaczała prawdziwą rewolucję kulturalną w tamtych czasach. Wielu myślicieli chrześcijańskich lękało się bowiem filozofii Arystotelesa, filozofii niechrześcijańskiej, przede wszystkim dlatego, że prezentowana przez swych komentatorów arabskich, interpretowana była tak, by wydać się, przynajmniej w niektórych punktach, jako całkowicie nie do pogodzenia z wiarą chrześcijańską. Pojawiał się zatem dylemat: czy wiara i rozum są w sprzeczności z sobą, czy nie? Na tym polega jedna z wielkich zasług św. Alberta: zgodnie z wymogami naukowymi poznawał dzieła Arystotelesa, przekonany, że wszystko to, co jest rzeczywiście racjonalne, jest do pogodzenia z wiarą objawioną w Piśmie Świętym. Innymi słowy, św. Albert Wielki przyczynił się w ten sposób do stworzenia filozofii samodzielnej, różnej od teologii i połączonej z nią wyłącznie przez jedność prawdy. Tak narodziło się w XIII wieku wyraźne rozróżnienie między tymi dwiema gałęziami wiedzy - filozofią a teologią - które we wzajemnym dialogu współpracują zgodnie w odkrywaniu prawdziwego powołania człowieka, spragnionego prawdy i błogosławieństwa: i to przede wszystkim teologia, określona przez św. Alberta jako „nauka afektywna”, jest tą, która wskazuje człowiekowi jego powołanie do wiecznej radości, radości, która wypływa z pełnego przylgnięcia do prawdy. Św. Albert Wielki potrafił przekazać te pojęcia w sposób prosty i zrozumiały. Prawdziwy syn św. Dominika głosił chętnie kazania ludowi Bożemu, który zdobywał swym słowem i przykładem swego życia. Drodzy Bracia i Siostry, prośmy Pana, aby nie zabrakło nigdy w Kościele świętym uczonych, pobożnych i mądrych teologów jak św. Albert Wielki, i aby pomógł on każdemu z nas utożsamiać się z „formułą świętości”, którą realizował w swoim życiu: „Chcieć tego wszystkiego, czego ja chcę dla chwały Boga, jak Bóg chce dla swej chwały tego wszystkiego, czego On chce”, tzn. aby upodabniać się coraz bardziej do woli Boga, aby chcieć i czynić jedynie i zawsze to wszystko dla Jego chwały.