1867

5 grudnia

W Zułowie na Wileńszczyźnie urodził się Józef Piłsudski, w majątku rodziców: ojca Józefa i matki Marii z Billewiczów.

1877

wrzesień

Rozpoczął naukę w I Gimnazjum Rządowym w Wilnie.

1882

Został członkiem tajnego kółka uczniowskiego „Spójnia”.

1885

kwiecień-czerwiec

Zdał egzamin maturalny.

wrzesień

Podjął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie. W tym czasie należał do studenckiego kółka samokształceniowego będącego pod wpływem „Narodnej Woli”.

1886

marzec

Za udział w studenckich demonstracjach został ukarany kilkudniowym aresztem.

lato

Po zakończeniu sesji egzaminacyjnej powrócił do Wilna z zamiarem przeniesienia się na Uniwersytet w Dorpacie. Przebywając w Wilnie związał się z konspiracyjną grupą, która współdziałała z frakcją terrorystyczną „Narodnej Woli”. Nie mając świadomości, iż planuje ona zamach na cara Aleksandra III, wspólnie ze swoim bratem Bronisławem został zamieszany w jego przygotowanie.

Nie przyjęto go na studia na uniwersytecie w Dorpacie.

1887

22 marca

Został aresztowany w Wilnie i przewieziony do twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu.

20 kwietnia

W trybie administracyjnym skazano go na 5 lat zesłania do wschodniej Syberii. Na miejsce zesłania wyruszył pod koniec maja i na początku października dotarł do Irkucka.

1-2 listopada

W Irkucku doszło do buntu więźniów, podczas którego ciężko pobili go strażnicy. Oskarżony o stawianie oporu więziennej służbie skazany został na pół roku więzienia w ramach pięcioletniego zesłania.

grudzień 1887 - lipiec 1890

Przebywał na zesłaniu w Kireńsku nad Leną.

1890

sierpień

Został przeniesiony do wsi Tunka, położnej ok. 200 km na południowy zachód od Irkucka.

1892

1 lipca

Po zakończeniu kary powrócił do Wilna.

1893

Wstąpił do Sekcji Litewskiej Polskiej Partii Socjalistycznej, szybko stając się jednym z jej liderów.

1894

luty

Wszedł w skład Centralnego Komitetu Robotniczego PPS. W tym samym roku rozpoczął wydawanie nielegalnego pisma „Robotnik”, będącego organem PPS, w którym pełnił również funkcję redaktora.

grudzień

Wziął udział w zjeździe Związku Zagranicznych Socjalistów Polskich w Genewie.

1896

Przebywał w Londynie, uczestnicząc m.in. w Kongresie II Międzynarodówki.

1899

15 lipca

W kościele ewangelicko-augsburskim we wsi Paproć Duża w Łomżyńskiem zawarł ślub z Marią Kazimierą Juszkiewiczową z domu Koplewską (rozwódką). Dla zawarcia tego małżeństwa zmienił wyznanie z rzymsko-katolickiego na ewangelicko-augsburskie.

jesień

Wraz z drukarnią „Robotnika” przeniósł się do Łodzi.

1900

22 lutego

Został aresztowany w Łodzi za działalność w PPS.

17 kwietnia

Po wstępnym śledztwie, przewieziono go do warszawskiej Cytadeli i osadzono w X Pawilonie.

15 grudnia

Przeniesiony został do Cytadeli w Petersburgu. Symulując obłęd, uzyskał przeniesienie do petersburskiego Szpitala Mikołaja Cudotwórcy.

1901

15 maja

Uciekł ze szpitala w Petersburgu.

czerwiec

Przedostał się do Galicji i wrócił do działalności w PPS.

1902

Ponownie został członkiem CKR PPS.

1904

kwiecień

Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej, stojąc na czele wydziału wojskowego CKR PPS, postanowił nawiązać współpracę wywiadowczo-wojskową z Japończykami.

10 lipca

Wraz z Tytusem Filipowiczem przybył do Tokio, gdzie reprezentując PPS, prowadził rozmowy z przedstawicielami japońskiego Sztabu Generalnego.

1905

15-18 czerwca

Podczas posiedzenia Rady Partyjnej PPS w Józefowie pod Warszawą wspólnie z innymi członkami CKR podał się do dymisji. Po wybuchu rewolucji w Rosji w 1905 r. powstańcze koncepcje grupy, której przewodził, tzw. starych, spotykały się ze zdecydowaną krytyką części działaczy PPS, tzw. młodych, będących zwolennikami prowadzenia walki z caratem w ramach ogólnorosyjskiej rewolucji.

15 października

Podczas posiedzenia Rady Partyjnej PPS w Mińsku Litewskim został szefem Wydziału Spiskowo-Bojowego, kierującego Organizacją Bojową PPS.

1906

19-22 listopada

Na IX Zjeździe PPS w Wiedniu doszło do rozłamu w partii. W jego wyniku wraz ze swoimi zwolennikami utworzył PPS-Frakcję Rewolucyjną. Nie wszedł początkowo do jej władz, koncentrując się na działalności Organizacji Bojowej.

1908

czerwiec

Z jego inicjatywy Kazimierz Sosnkowski założył we Lwowie tajny Związek Walki Czynnej, mający szkolić oficerów i podoficerów.

26 września

Dowodził akcją bojową na wagon pocztowy w Bezdanach pod Wilnem, podczas której zdobyto ponad 200 tys. rubli.

1909

25-28 sierpnia

Na II Zjeździe PPS – Frakcji Rewolucyjnej wszedł w skład CKR, pozostając jego członkiem do wybuchu I wojny światowej.

1910

Był współtwórcą powołanego przez ZWC Związku Strzeleckiego we Lwowie i Towarzystwa „Strzelec” w Krakowie.

1912

czerwiec

Został Komendantem Głównym ZWC.

1 grudnia

Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych wybrała go na stanowisko komendanta głównego polskich sił wojskowych.

1914

6 sierpnia

Początek działań wojennych podległych mu oddziałów: I Kompania Kadrowa wymaszerowała z Krakowa w kierunku Miechowa i przekroczyła granicę zaboru rosyjskiego z zamiarem wywołania w Królestwie Polskim narodowego powstania.

16 sierpnia

Wobec załamania się koncepcji powstańczej przystąpił do powstałego cztery dni wcześniej w Krakowie Naczelnego Komitetu Narodowego.

sierpień

Z jego inicjatywy rozpoczęto tworzenie w Królestwie Polskim tajnej organizacji zbrojnej w oparciu o członków Związku Walki Czynnej i Polskich Drużyn Strzeleckich. W październiku 1914 r. przyjęła ona nazwę Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

5 września

Na ziemiach Królestwa Polskiego, zajętych przez wojska niemieckie powołał Polską Organizację Narodową (PON), która nie podlegała Naczelnemu Komitetowi Narodowemu.

wrzesień

Na czele 1 pułku piechoty opuścił Kielce i został skierowany do obrony odcinka Wisły pomiędzy Bolesławiem a ujściem Dunajca. Walczył w rejonie Nowego Korczyna i Opatowca.

23 października

W trakcie ofensywy na Dęblin został ranny w bitwie pod Laskami.

listopad

W brawurowy sposób przeprowadził podległe mu oddziały przez Ulinę Małą do Krakowa, omijając wojska rosyjskie.

15 listopada

Mianowany został przez dowództwo austriackie brygadierem.

grudzień

Po przekształceniu 1 pułku w I Brygadę objął nad nią dowództwo. Na jej czele osłaniał linię kolejową Sucha-Mszana Dolna.

1915

Od marca do ofensywy majowej pozostawał nad Nidą. Następnie walczył w bitwach pod Konarami i Ożarowem, docierając 3 sierpnia do Lublina. Latem tego roku toczył ciężkie boje pod Kostiuchnówką.

1916

27 lutego

Powrócił do wyznania rzymsko-katolickiego.

26 września

Dowództwo austriackie przyjęło jego prośbę o dymisję ze stanowiska dowódcy I Brygady.

1917

11 stycznia

Otrzymał nominację na członka Tymczasowej Rady Stanu, powołanej przez władze niemieckie i austriackie.

15 stycznia

Został referentem Komisji Wojskowej i członkiem Wydziału Wykonawczego Tymczasowej Rady Stanu.

2 lipca

Wystąpił z Tymczasowej Rady Stanu.

22 lipca

Po kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich został aresztowany przez Niemców.

sierpień

Przewieziono go do twierdzy wojskowej w Magdeburgu.

1918

7 lutego

Urodziła się jego pierwsza córka – Wanda.

10 listopada

Po uwolnieniu z twierdzy magdeburskiej (9 XI) powrócił do Warszawy.

11 listopada

Rada Regencyjna przekazała mu władzę wojskową i naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi.

14 listopada

Rada Regencyjna przekazała mu władzę cywilną.

16 listopada

Notyfikował rządom obcych państw powstanie niepodległego państwa polskiego.

17 listopada

Powierzył misję utworzenia rządu Jędrzejowi Moraczewskiemu.

22 listopada

Objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa, zachowując naczelne dowództwo Wojska Polskiego.

28 listopada

Wydał dekrety o ordynacji wyborczej i wyborach do Sejmu Ustawodawczego.

1919

16 stycznia

Mianował Ignacego Paderewskiego prezydentem Rady Ministrów.

20 lutego

Wobec zwołania i ukonstytuowania się Sejmu Ustawodawczego złożył urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa w ręce marszałka Wojciecha Trąmpczyńskiego.

Tego samego dnia Sejm jednomyślnie podjął uchwałę, nazwaną później Małą Konstytucją, w której wyraził Józefowi Piłsudskiemu „podziękowanie za pełne trudów sprawowanie urzędu w służbie dla Ojczyzny” oraz powierzył mu do czasu uchwalenia Konstytucji dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa, ograniczając jednak bardzo poważnie jego władzę.

19 kwietnia

Dowodzone bezpośrednio przez niego oddziały Wojska Polskiego zajęły Wilno.

1920

28 lutego

Urodziła się jego druga córka – Jadwiga.

19 marca

Na prośbę Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski.

25 kwietnia

Początek ofensywy wojsk polskich na Ukrainie przeciwko Armii Czerwonej, tzw. wyprawy kijowskiej , którą kierował osobiście.

1 lipca

Objął przewodnictwo w Radzie Obrony Państwa.

6 sierpnia

Wydał rozkaz przygotowujący manewr znad Wieprza.

12 sierpnia

Z Warszawy wyruszył do frontowej kwatery w Puławach, gdzie objął dowództwo nad formowaną grupą uderzeniową.

Przed wyjazdem na front złożył na ręce premiera Wincentego Witosa pismo zawierające podanie o dymisję ze stanowiska Naczelnego Wodza i Naczelnika Państwa. Decyzję co do momentu ogłoszenia swojej dymisji pozostawił premierowi.

14 listopada

W Warszawie na Pl. Zamkowym przyjął od Wojska Polskiego buławę marszałkowską.

1921

3-6 lutego

Przebywał we Francji z oficjalną wizytą, podczas której m.in. udekorowany został wielką wstęgą Legii Honorowej.

29 kwietnia

Otrzymał dyplom doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

2 maja

Otrzymał dyplom doktora honoris causa Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego.

25 października

Zawarł ślub z Aleksandrą Szczerbińską.

1922

2 czerwca

Wyraził wotum nieufności wobec rządu Antoniego Ponikowskiego. Początek konfliktu z większością sejmową.

14 sierpnia

Odmówił zgody na mianowanie premierem Wojciecha Korfantego, posiadającego poparcie większości sejmowej.

31 lipca

Mianował prof. Juliana Nowaka premierem.

14 – 15 września

Przebywał z wizytą oficjalną w Rumunii.

2 listopada

Otrzymał dyplom doktora honoris causa Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

4 grudnia

Odmówił kandydowania na urząd Prezydenta RP.

14 grudnia

Złożył władzę Naczelnika Państwa na ręce prezydenta RP Gabriela Narutowicza.

16 grudnia

Otrzymał nominację na szefa Sztabu Generalnego WP.

1923

9 czerwca

W związku z powołaniem gabinetu Wincentego Witosa złożył dymisję z funkcji szefa Sztabu Generalnego WP.

13 czerwca

Przyjął w darze od społeczeństwa nowo wybudowaną willę „Milusin” w Sulejówku.

2 lipca

Zrezygnował z przewodniczenia Ścisłej Radzie Wojennej. Wycofał się z oficjalnego życia politycznego i zamieszkał w Sulejówku.

1924

wrzesień

Ukazała się jego praca „Rok 1920”.

1925

15 listopada

W Sulejówku poparcie dla niego zamanifestowało kilkuset oficerów warszawskiego garnizonu, wśród nich kilku generałów. W imieniu przybyłych przemawiał gen. Orlicz-Dreszer.

1926

8 maja

Z rozkazu ministra spraw wojskowych gen. Lucjana Żeligowskiego objął dowództwo nad oddziałami skoncentrowanymi w rejonie Rembertowa – bezpośrednie przygotowania do zamachu stanu.

12-14 maja

Dokonał zbrojnego zamachu stanu, w wyniku którego przejął władzę w państwie.

15 maja

Wyznaczył Kazimierza Bartla na stanowisko premiera. W jego rządzie został ministrem spraw wojskowych, pełniąc tę funkcję do śmierci.

31 maja

Zgromadzenie Narodowe wybrało go na urząd Prezydenta RP. Stanowiska jednak nie przyjął.

1 czerwca

Z jego inicjatywy prezydentem RP został prof. Ignacy Mościcki.

czerwiec

Przeprowadził się do Belwederu, w którym mieszkał do końca życia.

28 sierpnia

Został Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i potencjalnym Naczelnym Wodzem w wypadku wojny.

2 października

Objął funkcję premiera.

25 października

W rezydencji Radziwiłłów w Nieświeżu spotkał się z przedstawicielami środowisk konserwatywnych.

1927

14 lutego

W Pszczynie odsłonięto jego pierwszy pomnik.

10 grudnia

W Genewie uczestniczył w tajnym posiedzeniu Rady Ligi Narodów w sprawie stosunków polsko-litewskich.

1928

17/18 kwietnia

Doznał lekkiego ataku apoplektycznego. Wiadomość o tym zachowano w ścisłej tajemnicy.

27 czerwca

Zrezygnował z funkcji premiera.

19 sierpnia

Wyjechał na sześciotygodniowy urlop wypoczynkowy do Rumunii.

8 listopada

Rada Miejska Warszawy zmieniła nazwę Placu Saskiego na Plac Józefa Piłsudskiego.

1929

26 czerwca

Występuje przed Trybunałem Stanu jako świadek w sprawie ministra Gabriela Czechowicza

1930

lipiec

Z dóbr państwowych otrzymał dwór i folwark w Pikieliszkach pod Wilnem.

sierpień

Na jego polecenie rozpoczęły się przygotowania do rozwiązania Sejmu, aresztowania posłów opozycyjnych oraz przeprowadzenia nowych wyborów parlamentarnych.

25 sierpnia

Po raz drugi objął funkcję premiera.

29 sierpnia

Na posiedzeniu Rady Ministrów postawił wniosek o rozwiązanie Sejmu (następnego dnia prezydent rozwiązał obie izby ustawodawcze).

1 września

W odpowiedzi na sabotażowo-dywersyjną akcję Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) nakazał przeprowadzenie pacyfikacji w Małopolsce Wschodniej (16 IX - 30 XI).

16 listopada

W wyborach parlamentarnych listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) , z nim na czele, uzyskały 47 proc. głosów i 56 proc. mandatów poselskich.

4 grudnia

Zrzekł się funkcji premiera.

1930/1931

15 grudnia – 29 marca

Przebywał na wypoczynku na Maderze.

1932

1 marca – 2 kwietnia

Przebywał na wypoczynku w Egipcie, Turcji i Rumunii.

11 listopada

Dokonał odsłonięcia Pomnik Lotnika w Warszawie

1933

11 listopada

Otrzymał dyplom doktora honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.

6 października

Wziął udział w uroczystościach ku czci Sobieskiego. W Krakowie odebrał defiladę kawalerii, w krypcie wawelskiej złożył hołd królowi

27 listopada

Podczas rozmowy z niemieckim ambasadorem Hansem von Moltke wyraził zgodę na projekt deklaracji o nieagresji pomiędzy Polską i Niemcami.

1934

7 marca

Na jego zaproszenie odbyło się w Belwederze posiedzenie pomajowych premierów

1935

marzec

Wystąpiły u niego silne objawy choroby nowotworowej.

12 kwietnia

Podpisał ustawę konstytucyjną.

25 kwietnia

Lekarskie konsylium stwierdziło, że choruje na nie nadający się do operowania nowotwór złośliwy wątroby.

29 kwietnia

Spisał swoją ostatnią wolę, w której wyraził m.in. życzenie, żeby pochowano go na Wawelu.

12 maja

W niedzielę o godz. 20.45 zmarł w Belwederze.

Pochowany został na Wawelu w krypcie św. Leonarda, a jego serce złożono w grobie matki na wileńskiej Rossie.

W 1937 r. na polecenie metropolity krakowskiego arcybiskupa Adama Sapiehy trumna z jego szczątkami została przeniesiona do krypty pod wieżą Srebrnych Dzwonów.

Józef Piłsudski odznaczony był m.in.: Orderem Orła Białego, Virtuti Militari kl. I, II i V, Polonia Restituta kl. I, Krzyżem Niepodległości z mieczami i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. (PAP)

https://dzieje.pl/

mjs / skp /