Konferencja odbyła się w dniach 14 i 15 maja w Bibliotece Norwida w Zielonej Górze. Dwudniowe wydarzenie zgromadziło badaczy reprezentujących różne instytucje i ośrodki. – To pierwsza taka konferencja, podczas której spotykamy się w gronie zintegrowanym, interdyscyplinarnym, żeby porozmawiać o pamięci, o przeszłości – powiedziała prof. dr hab. Małgorzata Mikołajczak z Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. – To ważny moment dla nas, ponieważ w tym roku mija 80 lat odkąd jesteśmy tutaj, w tym regionie, w polskiej obecności i budowania nowego regionu lubuskiego. To dobra okazja, aby pamiętając o latach, które minęły, upomnieć się o to dziedzictwo, które po roku 1945 było tutaj gromadzone, powstawało, tworzyło naszą tożsamość, oczywiście nie zapominając o tym, co poprzedziło to w wiekach wcześniejszych – zauważyła pani profesor.

Pierwszego dnia prelegenci skupili się na zagadnieniach dotyczących roli archiwum jako miejsca pamięci o przeszłości regionu. Wśród wielu prelegentów wystąpił m.in. ks. dr hab. Robert Kufel, który opowiedział o roli Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze w zachowaniu pamięci historycznej. – Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze jest miejscem pamięci rozumianym zarówno fizycznie, jako budynek i siedziba oraz metaforycznie, jako skarbnica materiałów archiwalnych proweniencji kościelnej i nie tylko. Jest miejscem, w którym szczególnie pamięta się o życiu i działalności Kościoła na Środkowym Nadodrzu. To wyjątkowe miejsce, w którym przeszłość pozostawiła konkretne ślady np.: odcisnęła pieczęcie, własnoręcznie podpisała dokumenty, utrwaliła małą i wielką historię na różnego rodzaju nośnikach, zachowała spuścizny po duchownych. Archiwum udostępnia i popularyzuje pamięć historyczną – mówił podczas wykładu dyrektor Archiwum Diecezjalnego. – Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze od 2003 r. gromadzi, udostępnia, zachowuje i chroni dziedzictwo kulturowe Kościoła na Środkowym Nadodrzu. Umożliwia szerokiemu gronu odbiorców dostęp do cennych źródeł historycznych. Pełni istotną rolę w zachowaniu pamięci historycznej, gdyż pozwala wejrzeć w materiały archiwalne, a tym samym poznać zapisaną w nich przeszłość. Bardzo dobrze wypełnia swoją misję. Dlatego warto podejmować działania mające na celu promowanie Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze, które – wraz z pozostałymi archiwami państwowymi w regionie – zachowuje pamięć historyczną – kontynuował ks. Kufel.

Beata Grelewicz, dyrektor Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, wyjaśnia, że zasoby instytucji są bardzo bogate i tworzy je ponad 8 km akt. – Obejmują okres od 1303 r. do 2024 r. Są to materiały dotyczące regionu, czyli byłego województwa zielonogórskiego, bo na terenie województwa mamy 2 archiwa – drugie jest w Gorzowie Wlkp. Materiały są różnorodne: od tradycyjnych nośników papierowych jak dokumentacja aktowa, kartograficzna, fotograficzna (mikrofilmy, zdjęcia), aż do współczesnych nośników, czyli dokumentacja elektroniczna – mówi Beata Grelewicz. – Dokumentów, które są wartościowe, jest bardzo wiele. Dla Zielonej Góry jest to np. dokument króla polskiego Władysława IV z XVII w., który jest napisany po polsku, mimo, że wtedy Zielona Góra nie była polska. Bardzo cenny obiekt, wiele lat był w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, w 2017 r. wrócił do Zielonej Góry – dodaje.

Organizatorami konferencji byli Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Norwida w Zielonej Górze oraz Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.