Reklama

Z zakonnej kuchni

Życie ze smakiem

Tradycyjna kuchnia postna

Post praktykowany jest w niemal wszystkich religiach, choć, oczywiście, przybiera różne kształty.

2025-02-25 11:26

Niedziela Ogólnopolska 9/2025, str. 76-77

[ TEMATY ]

przepisy

post

Adobe Stock

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Badania naukowe jednoznacznie potwierdzają, że post jest niezbędny naszym ciałom. Blisko dziesięć lat temu Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymał prof. Yoshinori Osumi z Japonii za badania wyjaśniające mechanizm autofagii, czyli swoistego recyklingu wewnątrz naszego organizmu. Warunkiem koniecznym do uruchomienia tego genialnego procesu jest jednak powstrzymanie się od spożywania pokarmów.

Post praktykowany jest w niemal wszystkich religiach, choć, oczywiście, przybiera różne kształty.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W dawnej Polsce poszczono przez... większość roku! Powstrzymywanie się od pokarmów lub pewnych ich grup obowiązywało w Wielkim Poście, w wigilie ważniejszych świąt, Adwencie. Post ścisły obowiązywał też w środy (do początku XVI wieku, kiedy to Aleksandrowi Jagiellończykowi udało się za pośrednictwem Erazma Ciołka uzyskać indult papieski zezwalający na spożycie mięsa w te dni), piątki i soboty. W sumie postnych było ok. 200 dni w roku.

W kolejnych stuleciach wymogi te złagodzono, post jednak odgrywał i wciąż odgrywa rolę w praktykach religijnych.

W przedwojennych książkach kucharskich publikowano nawet specjalne menu na dni postne, by podpowiedzieć gospodyniom, co zaserwować do jedzenia najbliższym. Oto garść inspiracji z przepisowników naszych prababek.

Zupa kartoflana ze śmietaną

Reklama

SKŁADNIKI :
* 2 marchewki
* 3 pietruszki
* 1/2 selera
* 2 pory
* 1 kg kartofli
* 2 cebule
* masło
* sól i pieprz według uznania
* mąka
* śmietana 18%
* koperek

Wykonanie:
1. Warzywa dokładnie myjemy, obieramy i kroimy, jak lubimy.
2. W garnku z grubym dnem na łyżce masła podsmażamy por i włoszczyznę.
3. Podsmażone warzywa korzeniowe podlewamy wodą.
4. Dodajemy pokrojone ziemniaki i całość gotujemy do miękkości.
5. Posiekaną drobno cebulę podsmażamy na łyżce masła na złoto.
6. Do ugotowanej zupy dodajemy złotą cebulę.
7. Doprawiamy solą i pieprzem według uznania.
8. Przygotowujemy zaprażkę, czyli na łyżkę stopionego masła wsypujemy łyżkę mąki i chwilę rumienimy na patelni.
9. Dodajemy zaprażkę do zupy i zdejmujemy garnek z palnika.
10. Zupę podajemy z kleksem kwaśnej śmietany i dużą porcją koperku.

Kotlety z fasoli z sosem kaparowym

SKŁADNIKI :
* 250 g suchej białej fasoli
* 3 cebule
* masło
* 2 jajka
* 3 łyżki bułki tartej
* sól, pieprz, opcjonalnie curry
* oliwa do smażenia

Reklama

Wykonanie:
1. Fasolę moczymy i gotujemy według wskazań na opakowaniu.
2. Posiekaną drobno cebulę podsmażamy na łyżce masła na złoto (jeśli lubimy, można pod koniec smażenia dodać odrobinę curry).
3. Ugotowaną i ostudzoną fasolę mielimy.
4. Do purée z fasoli dodajemy cebulę i przyprawy, po czym dokładnie mieszamy.
5. Do masy fasolowej wbijamy dwa jajka i znów całość mieszamy.
6. Wyrabiamy kształtne kotleciki i obtaczamy je w bułce tartej.
7. Kotlety z fasoli smażymy z obu stron na złoto.
8. Podajemy z sosem kaparowym lub korniszonowym.

Sos kaparowy/korniszonowy

SKŁADNIKI :
* mąka
* masło
* wywar warzywny
* cytryna
* cukier, sól
* kapary/korniszony

Wykonanie:
1. Przygotowujemy zaprażkę, czyli na łyżkę stopionego masła wsypujemy łyżkę mąki i chwilę rumienimy na patelni.
2. Rozprowadzamy zaprażkę wywarem warzywnym.
3. Dodajemy sól, łyżeczkę soku z cytryny, szczyptę cukru.
4. Gotujemy, aż sos zgęstnieje.
5. Kapary odcedzamy lub kroimy korniszony w drobniutką kostkę i dodajemy do sosu

Bakłażan zapiekany z grzybami

SKŁADNIKI:
* 20 dag grzybów
* 2 bakłażany
* 20 g kaszy jęczmiennej
* 2 cebule
* masło
* parmezan
* 2 jajka
* kubeczek śmietany 18%
* sól, pieprz

Wykonanie:
1. Grzyby czyścimy i gotujemy do miękkości w małej ilości wody.
2. Bakłażany myjemy, kroimy wzdłuż na płaty, solimy i odkładamy na kwadrans.
3. Dokładnie wycieramy bakłażany z wody.
4. Smażymyje na suchej patelni z obu stron.
5. Kaszę gotujemy według wskazań na opakowaniu.
6. Cebulę kroimy drobno i smażymy na maśle na złoty kolor.
7. Kaszę mieszamy z pokrojonymi drobno grzybami i cebulą, doprawiamy do smaku.
8. W naczyniu żaroodpornym układamy warstwami na zmianę plastry bakłażana i kaszę.
9. Całość zalewamy śmietaną wymieszaną z jajkami i parmezanem.
10. Pieczemy w piekarniku w temp. 180°C przez ok. pół godziny.

Reklama

Maria Paszyńska

Pisarka, autorka blisko trzydziestu bestsellerowych powieści historycznych, felietonistka, scenarzystka. Kobieta z nieposkromionym apetytem na przeszłość. Od niedawna youtuberka, tworząca kanał historyczno-kulinarny Smaki Historii.

Smaki Historii to wyjątkowa przestrzeń, której celem jest opowiadanie o polskich tradycjach kulinarnych, o fascynujących dziejach polskiego smaku, ale i o sztuce radzenia sobie z niedostatkami w czasach, gdy brakowało wszystkiego.

Historię tworzy bowiem codzienność. Tysiące zwyczajnych wtorków i śród, w które niekiedy wdziera się chaos wichrów Wielkiej Historii. W każdych czasach jednak ludzie potrzebują jeść, nie tylko po to, by odżywić ciało, lecz także, by celebrować, świętować, być razem.

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

W piątek 2 maja w niektórych diecezjach dyspensa

[ TEMATY ]

post

Bożena Sztajner/Niedziela

Niektórzy polscy biskupi udzielili na terenie podległych im diecezji dyspensy od wstrzemięźliwości od spożywania pokarmów mięsnych w piątek 2 maja. Zdecydował tak m.in. Prymas Polski, kard. Kazimierz Nycz czy metropolici częstochowski i gdański uwzględniając racje duszpasterskie. Żołnierzom, funkcjonariuszom i pracownikom służb mundurowych dyspensy udzielił biskup polowy.

Prymas Polski abp Józef Kowalczyk udzielił wiernym archidiecezji gnieźnieńskiej oraz osobom przebywającym na jej terenie dyspensy od zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w piątek, dnia 2 maja br. Podobnie uczynił metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, który „mając na względzie, że piątek 2 maja przypada między dwoma dniami ustawowo wolnymi od pracy, co – jak stwierdził - sprzyja organizowaniu w tym czasie rodzinnych i towarzyskich spotkań oraz radosnemu przeżywaniu tych dni, po rozważeniu słusznych racji duszpasterskich, udzielił zgodnie z kan. 87 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego, wszystkim osobom przebywającym w granicach archidiecezji warszawskiej, dyspensy od zachowania nakazanej w piątek wstrzemięźliwości od spożywania pokarmów mięsnych”. Osoby korzystające z dyspensy zobowiązał do modlitwy w intencjach Ojca Świętego. Racjami duszpasterskimi kierował się również metropolita częstochowski abp Wacław Depo, który udzielił dyspensy „wszystkim osobom przebywającym w granicach archidiecezji częstochowskiej” w piątek 2 maja. Zobowiązał te osoby do modlitwy w intencjach Ojca Świętego, jałmużny lub uczynków chrześcijańskiego miłosierdzia. „Biorąc pod uwagę typowo wypoczynkowy i turystyczny charakter drugiego dnia miesiąca maja (długi weekend), udzielam wszystkim wiernym na terenie archidiecezji gdańskiej dyspensy od obowiązku zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych” – napisał w specjalnym dekrecie również metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź. Dyspensy udzielił również administrator diecezji siedleckiej bp Piotr Sawczuk, który uwzględnił fakt, że „piątek 2 maja br. przypada między dwoma dniami ustawowo wolnymi od pracy, kiedy to w sposób szczególny dziękujemy Bogu za dar wolnej Ojczyzny, co sprzyja organizowaniu spotkań patriotycznych, rodzinnych i towarzyskich” Potrawy mięsne można będzie spożywać też na terenie diecezji bielsko-żywieckiej, gdzie dyspensy udzielił bp Roman Pindel. Ponadto z dyspensy od pokutnego charakteru piątku 2 maja będą mogli skorzystać wierni ordynariatu polowego. „Święto Flagi Narodowej obchodzone w naszej Ojczyźnie w dniu 2 maja, w przeddzień uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, przeżywane jest w sposób uroczysty, szczególnie w Wojsku Polskim. W związku z tym, że w bieżącym roku dzień ten przypada w piątek, zgodnie z kanonem 87 Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz art. II § 1 Konstytucji Apostolskiej Spirituali Militum Curae, niniejszym udzielam dyspensy wszystkim wiernym Ordynariatu Polowego od przestrzegania pokutnego charakteru tego dnia, zwalniając z obowiązku zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych” – napisał w wydanym dziś dekrecie bp Józef Guzdek. W Kościele katolickim w Polsce, wstrzemięźliwość od spożywania mięsa lub innych pokarmów należy zachowywać we wszystkie piątki w roku Dyspensa jest zawsze jednorazowym zwolnieniem z przestrzegania konkretnego przykazania kościelnego, natomiast od przykazań Bożych nikt nie może dyspensować. Dyspensa może być udzielona tylko w pewnych okolicznościach i dla konkretnej osoby lub konkretnej grupy osób. Najczęściej dotyczy ona zwolnienia z obowiązku powstrzymania się od spożywania potraw mięsnych i od zabawy w piątki. Biskup udziela też różnego rodzaju dyspens związanych z zawieraniem małżeństw. W większości wypadków biskupi udzielili swoim diecezjanom dyspens na podstawie kanonu 87 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego (KPK), który głosi: „Biskup diecezjalny może dyspensować wiernych - ilekroć uzna to za pożyteczne dla ich duchowego dobra - od ustaw dyscyplinarnych, tak powszechnych, jak i partykularnych, wydanych przez najwyższą władzę kościelną dla jego terytorium lub dla jego podwładnych, jednak nie od ustaw procesowych lub karnych ani od których dyspensa jest specjalnie zarezerwowana Stolicy Apostolskiej lub innej władzy”.
CZYTAJ DALEJ

Nowenna do św. Józefa

[ TEMATY ]

nowenna

św. Józef

Bożena Sztajner/Niedziela

Kaliski wizerunek św. Józefa

Kaliski wizerunek św. Józefa

Wielkimi krokami zbliża się uroczystość św. Józefa, przypadająca na 19 marca. Z tej okazji warto pomyśleć o dołączeniu się do modlitwy nowenną do wyżej wspomnianego świętego, która rozpoczyna się 10 marca.

Dlaczego warto prosić św. Józefa o wstawiennictwo przed Bogiem i pomoc? Odpowiedzi na to pytanie udziela m.in. św. Bernard z Clairvaux (1153 r.): „Od niektórych świętych otrzymujemy pomoc w szczególnych sprawach, ale od św. Józefa pomoc jest udzielana we wszystkich, a poza tym broni on tych wszystkich, którzy z pokorą zwracają się do niego”. Inny św. Bernard, ten ze Sieny (1444 r.), pisał: „Nie ulega wątpliwości, że Chrystus wynagradza św. Józefa teraz nawet więcej, kiedy jest on w niebie, aniżeli był on na ziemi. Nasz Pan, który w życiu ziemskim miał Józefa jako swego ojca, z pewnością nie odmówi mu niczego, o co prosi on w niebie”.
CZYTAJ DALEJ

Pierwsze zdjęcie papieża Franciszka z jego pobytu w szpitalu

2025-03-16 19:30

[ TEMATY ]

papież Franciszek

klinika Gemelli

Włodzimierz Rędzioch

Dziś rano papież Franciszek koncelebrował Mszę św. w kaplicy apartamentu na dziesiątym piętrze Polikliniki Gemelli.

Sytuacja zdrowotna Papieża pozostaje stabilna - głosi wieczorny komunikat Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję