Niedawno, 1 września, przeżywaliśmy 83. rocznicę wybuchy II wojny światowej. Wojny, która pochłonęła miliony istnień ludzkich i przyniosła niewyobrażalne cierpienie i tragedie wielu krajom i narodom. Musimy o tym pamiętać i nie dopuścić do tego, aby ta historia się powtórzyła.

Ogólnopolskie uroczystości centralne połączone z uczczeniem pamięci ofiar niemieckich zbrodni oraz bombardowania miasta w dniu 13 września 1939 r. miały miejsce we Frampolu. To niewielkie miasteczko w czasie wojny było szczególnie mocno i dotkliwie doświadczone przez hitlerowskich najeźdźców. Tego dnia niemieckie samoloty zbombardowały Frampol, niszcząc ponad 80% miasta. Samoloty 8. Korpusu Lotniczego Luftwaffe zrzucały na budynki mieszkalne i gospodarcze bomby burzące i zapalające.

Bolesna prawda

– Niemcy chcieli zniszczyć Polskę pod każdym względem – podkreślała w swoim wystąpieniu marszałek sejmu Elżbieta Witek. – 83 lata temu, 1 września, z morza, powietrza i lądu Polska została zaatakowana przez Niemcy. Pierwszą cywilną ofiarą byli mieszkańcy Wielunia. Ale takich miast jak Wieluń, było w Polsce znacznie więcej. Jednym z nich było małe miasto na Lubelszczyźnie – Frampol. Celem ataku zbrodniczej Luftwaffe było miasto i ludność cywilna. Niemcy postawili przed sobą jeden, bardzo jasny i czytelny cel – unicestwienie narodu polskiego i zniszczenie materialnych dóbr kultury państwa polskiego. Robili to z przerażającą konsekwencją. Frampol jest dziś symbolem wielkich strat, strat nie tylko materialnych, ale przede wszystkim strat w ludziach. Frampol był małym, urokliwym, spokojnym miasteczkiem, zbudowanym według wzorów renesansowych idealnego miasta. Tutaj nie stacjonowały żadne oddziały wojskowe, nie było żadnych lotnisk wojskowych. Tutaj mieszkała wyłącznie ludność cywilna. Ale Niemcom nie dość było zbombardowania całego miasta i zniszczenia go niemal w 90%. Potem urządzili sobie polowanie na uciekającą w przerażeniu i strachu ludność cywilną. Dziś pamiętajmy o tych ofiarach, oddawajmy im hołd, przekazujmy następnym pokoleniom – ku przestrodze, żeby nigdy więcej takie wydarzenia nie miały miejsca – dodała.

Nigdy więcej wojny

– Frampol miał zniknąć z powierzchni ziemi i miał to nieszczęście, że był właśnie tym miejscem, które jako pierwsze miało być unicestwione. Właśnie w tym symbolicznym dniu jesteśmy w tym miejscu, by całemu światu wykrzyczeć, jak wyglądała ta wojna, jak nas potraktowali nasi niemieccy sąsiedzi. Chcemy pokazać, jakie cierpienia poniósł naród polski, jak wielu naszych przodków zginęło. Zostaliśmy na wiele dziesięcioleci pozbawieni możliwości rozwoju. Dziś bylibyśmy innym krajem, bardziej zamożnym, lepiej rozwiniętym. O tym wszystkim nie możemy zapomnieć – apelował wicepremier Jacek Sasin.

– Frampol został zbombardowany, bo był miastem polskim. To przykład zbrodni wojennej dokonanej przez Niemców. Musimy o tym pamiętać i musimy być silni, by to wydarzenie w historii się już więcej nie powtórzyło. Naszą odpowiedzią jest wzmacnianie Wojska Polskiego, szczególnie na wschodzie kraju, a także formowanie 18. Dywizji Zmechanizowanej i plany wyposażenia jej w czołgi Abrams. Przyjmujemy takie podejście, że nie oddamy ani skrawka polskiej ziemi. Odstraszamy agresora. Nie chodzi o to, że chcemy kogoś napaść. Budujemy silne wojsko, aby odstraszać wroga, aby pokazać, że atak na Polskę nie będzie się opłacał – wyjaśniał obecny we Frampolu Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej.

Narodowa tożsamość

– Te tragiczne wydarzenia są dziś definicją naszej tożsamości i wyrazem pamięci i patriotyzmu – tłumaczył Andrzej Szarlip, starosta biłgorajski. – Niespełna dwa tygodnie po rozpoczęciu II wojny światowej, Frampol stał się celem strasznego eksperymentu lotnictwa niemieckiego. Atak był treningiem dla hitlerowskich lotników, Frampol bowiem nie posiadał żadnej infrastruktury wojennej. Trzeba przede wszystkim o tym mówić, przypominać i nazywać rzeczy po imieniu. Niemcy, nasi sąsiedzi, bombardowali bezbronne miasto i strzelali do przerażonych cywilów. Ta historia jest trudna, ale ważna jest też pamięć i prawda, a to wszystko definiuje nas jako silny i niezależny naród polski – powiedział.

W uroczystościach wzięli udział marszałek sejmu Elżbieta Witek, wicepremier i minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak oraz wicepremier i minister aktywów państwowych Jacek Sasin, a także przedstawiciele władz wojewódzkich z wojewodą Lechem Sprawką i marszałkiem Jarosławem Stawiarskim na czele. Obecni byli przedstawiciele Wojska Polskiego, władz samorządowych organizacji społecznych oraz licznie zebrani mieszkańcy Frampola i powiatu biłgorajskiego.

Dopełnieniem uroczystości był Apel Poległych i złożenie kwiatów pod pomnikiem upamiętniającym ofiary II wojny światowej.

Wdzięczność za dar wolności

Patriotyczno-religijne uroczystości upamiętniające 83. rocznicę wybuchu II wojny światowej odbyły się również w kościele Trójcy Świętej i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biłgoraju. Rozpoczęły się od Mszy św. sprawowanej w intencji obrońców ojczyzny. Przewodniczył jej ks. Andrzej Michalski, który już na wstępie apelował o modlitwę w intencji pokoju w naszym kraju. – Chcemy dziś podziękować naszym przodkom, że nie wahali się walczyć za wolną Polskę – mówił w kazaniu ks. Paweł Kostrubiec. – Chcemy Panu Bogu podziękować za tych, którzy walczyli o wolność Polski. Dziękujemy za ich ofiarę. Składamy także Najwyższemu dziękczynienie za to, że dziś przyszło nam żyć w wolnej ojczyźnie.

– Obecność na tych uroczystościach to nasz patriotyczny obowiązek – tłumaczyła hm. Dorota Woźniak, zastępczyni Hufca ZHP Zamość im. Dzieci Zamojszczyzny. – Dziś, jak co roku jesteśmy tutaj, przypominamy o tym tragicznym wydarzeniu i pełnimy służbę. Pamięć o tym, co było, o przodkach jest niezwykle cenna dla młodego pokolenia, a my chcemy wyraźnie pokazać, że ci ludzie są dla nas wzorem. Szczególnie we współczesnym świecie, pełnym zagrożeń. Możemy czerpać z ich postaw i na nich się uczyć, jak radzić sobie w sytuacjach zagrożenia – tłumaczyła.

Tragiczne wspomnienia

– Takie uroczystości są niezwykle istotne dla młodego pokolenia – podkreślił Tadeusz Wąsik ze Związku Inwalidów Wojennych, który przeżył tragedię II wojny światowej. – Dokładnie pamiętam wojnę z 1939 r. i takich rzeczy, których doświadczyłem, nie da się zapomnieć. Przeżyłem tzw. „niemieckie drewniaki”, „sowieckie gumiaki”, a także obóz, wywózki i emigrację. Wojna to było coś strasznego i każdego dnia mam te obrazy przed oczami. Kromka chleba była największym skarbem. Apeluję dziś, aby młodzież zapoznawała się z historią Polski, bo jest to nasz patriotyczny obowiązek – wskazał.

Po Eucharystii Henryk Skubisz ze Stowarzyszenia Dzieci Zamojszczyzny Ziemi Biłgorajskiej wygłosił okolicznościowe przemówienie historyczne, w którym przypomniał wydarzenia z 1939 r., w szczególności te dotyczące Biłgoraja. – Wojna obronna 1939 r. stała się zagładą dla Biłgoraja. Miasto było dwukrotnie bombardowane. 11 września zostało podpalone przez dywersantów. W dniach 15-16 września miała miejsce bitwa o Biłgoraj. Szczególnie ciężkie walki toczyły się w rejonie kościoła w Puszczy Solskiej. Efektem tego było niemal całkowite zniszczenie miasta. Przetrwały tylko zgliszcza kościołów i murowanych domów – powiedział.

Pamięć i nadzieja

Uroczystości podsumował zastępca burmistrza Jarosław Bondyra. – Biłgoraj został mocno dotknięty przez wojnę. Dziś chcemy uczcić pamięć tych, którzy oddali życie i zdrowie w walce o wolną Polskę. Chcemy powiedzieć im swą obecnością, że dziękujemy i pamiętamy. Pragniemy pokazać, że mimo wojennych zniszczeń, miasto się odrodziło i pięknieje z każdym dniem dzięki pracy i służbie jego mieszkańców – zaznaczył.