Reklama

Kościół

Chodzę po jego ścieżkach

Z bp. Michałem Janochą o jasnogórskiej ikonie oraz osobie i nauczaniu bł. Stefana Wyszyńskiego rozmawia Magda Nowak.

Niedziela Ogólnopolska 37/2022, str. 22-23

[ TEMATY ]

bp Michał Janocha

Episkopat News

Bp Michał Janocha

Bp Michał Janocha

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Magda Nowak: Jaka jest pierwsza myśl, która przychodzi Księdzu Biskupowi do głowy podczas kontemplowania ikony Matki Bożej Częstochowskiej?

Bp Michał Janocha: Myśl jest ptakiem uwięzionym w klatce słów, jeżeli więc teraz będę próbował ją wypowiedzieć, będzie właśnie jak ten ptak, który, owszem, może rozwinąć skrzydła, ale nie może pofrunąć... Dlatego nie będę nawet próbował, bo to zbyt złożone i niewypowiedzialne.

A zatem – co powinniśmy wiedzieć o tej ikonie? Jak ją czytać? Proszę o kilka wskazówek dla nas od historyka sztuki wrażliwego na piękno...

O tym łatwiej powiedzieć. Nie wiem jednak, czy mówienie w kategoriach wiedzy jest najważniejsze. Mnóstwo ludzi przychodziło i nadal przychodzi zobaczyć obraz, a nie zna pojęć takich jak Hodegetria, nie wie, jaka jest cała złożona symbolika tego wizerunku, a mimo to ich modlitwa jest głęboka i dotyka sedna. Prymas Stefan Wyszyński mówił, że jak tu przychodzi, to nie patrzy na Matkę Bożą, ponieważ wystarczy, jak Ona patrzy na niego. To ważne jako wstęp do tego, co teraz powiem: to wszystko można wiedzieć, ale wiedzieć nie trzeba; nie czyni to naszej modlitwy uboższą. Z punktu widzenia ikonograficznego wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej jest Hodegetrią. To nazwa pierwotnego wizerunku, który był otaczany czcią w dzielnicy Hodegon w Konstantynopolu i który zaginął podczas zdobycia miasta przez Turków w 1453 r. W świecie chrześcijańskim – i wschodnim, i zachodnim – istnieje mnóstwo wizerunków, które na różny sposób powtarzają pamięć tamtej Hodegetrii. Matka Boża trzyma Jezusa na lewym ramieniu, po stronie serca, a prawą dłonią wskazuje na Niego. Tutaj skojarzono greckie słowo hodegon ze słowem hodos, które oznacza drogę, i zinterpretowano to – już, oczywiście, wtórnie, ale bardzo pięknie – w ten sposób, że Maryja wskazuje drogę, którą jest Chrystus. Jezus z kolei w lewej dłoni trzyma zwój, a w naszym przypadku – książeczkę oznaczającą Słowo, którym jest On sam. Prawą ręką natomiast wykonuje znak krzyża, czyli błogosławi. Osobiście odczytuję w tym geście znak Eucharystii, składającej się z Liturgii Słowa i z Liturgii Ofiary, którą uobecnia krzyż. Można zatem powiedzieć, że Hodegetria, również nasza jasnogórska, jest na wskroś eucharystyczna. To jeden z ważnych wymiarów tej ikony.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Co stanowi o wyjątkowości jasnogórskiej ikony?

To, co ją odróżnia od wszystkich innych Hodegetrii, to przede wszystkim ślady po profanacji z 1430 r., które nie zostały zatarte podczas konserwacji na Wawelu, czego można by się spodziewać. Co więcej – zostały one nawet lekko podkreślone czerwonym barwnikiem. Myślę, że w tym jest jakaś głęboka intuicja, a mianowicie teologia rany jako blizny po miłości, jak powie poeta.

W tych ranach zawiera się historia naszej ojczyzny, która wielokrotnie musiała walczyć i się bronić, która odnosiła mnóstwo ran... I zawsze te rany przynosiliśmy tu, do Matki Bożej Jasnogórskiej...

Znów można się odwołać do poety: „Panno Jasnogórska, o twarzy w bliznach jak polska ziemia...”. Jest jakaś głęboka korespondencja między dziejami obrazu jasnogórskiego i dziejami Polski. Nie wiem, czy istnieje drugie takie sanktuarium, w którym jedne i drugie dzieje tak głęboko się ze sobą sprzęgły.

Właśnie to oblicze Matki Bożej Częstochowskiej Prymas Tysiąclecia tak bardzo umiłował. Na jego prośbę namalowano kopię jasnogórskiego wizerunku, która od 1957 r. peregrynuje po całej Polsce. Ta kopia była także obecna podczas Mszy św. beatyfikacyjnej kard. Stefana Wyszyńskiego w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie; mija rok od tego wydarzenia...

Tak, trudno sobie wyobrazić błogosławionego prymasa bez Matki Bożej Częstochowskiej, ale też trudno sobie wyobrazić, patrząc z perspektywy jego odejścia i beatyfikacji, współczesność tego miejsca bez niego. Sądzę, że Matka Boża Częstochowska jest jakimś kluczem do zrozumienia jego duchowości, jego osoby.

Reklama

Czy, zdaniem Księdza Biskupa, przez ten rok od beatyfikacji kard. Wyszyńskiego, jego osoba i nauczanie stały się nam bliższe?

Odpowiem na to pytanie z własnej perspektywy. Osoba prymasa stała mi się bliska już w młodości. W jakimś sensie po części zawdzięczam mu swoje powołanie. Po moim młodzieńczym buncie i nawróceniu to właśnie jego książki – wydawane w Paryżu, bo w czasach PRL w Polsce nie można ich było wydawać – ale również jego kazania, których słuchałem, i kilka spotkań z nim, które zrobiły na mnie ogromne wrażenie, stoją gdzieś u początków mojego powołania i późniejszego dojrzewania do kapłaństwa. A teraz, kiedy zostałem biskupem, mam zaszczyt i honor mieszkać w domu, w którym mieszkał, chodzić po ścieżkach, którymi chodził. To wielki dar, ale i wielkie zobowiązanie. Ta beatyfikacja sprawiła, że staje mi się jeszcze bliższy.

A jeśli chodzi o tych, którzy chcieliby lepiej poznać bł. Stefana Wyszyńskiego, ale może z uwagi na wielość przemówień, wątków, które podejmował przez te lata, nie wiedzą, po jakie publikacje sięgnąć – na co Ksiądz Biskup najpierw radziłby zwrócić uwagę?

Rzeczywiście, jego nauczanie jest niesłychanie bogate. Jako biskup ksiądz prymas codziennie wygłaszał homilie, pisał listy. Część z nich, jak to zwykle bywa z kazaniami, starzeje się i przemija. Nas bardziej interesuje to, co jest ponadczasowe. Może warto byłoby zacząć od książki, która jest antologią jego tekstów maryjnych: Wszystko postawiłem na Maryję.

Wolna Polska, Kościół, Ewangelia – to były wartości najgłębiej ze sobą połączone, które prymas Wyszyński uosabiał, którymi żył. Idziemy drogą, którą utorował, chociaż nie zawsze jesteśmy tego świadomi. Jan Paweł II po swoim wyborze na Stolicę Piotrową napisał, że nie byłoby papieża Polaka, gdyby nie wiara prymasa, niecofająca się przed więzieniem.

Michał Janocha biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego na Wydziale Artes Liberales; specjalizuje się w dziedzinie historii sztuki bizantyńskiej

2022-09-06 12:22

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Ks. prof. Michał Janocha biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej

[ TEMATY ]

biskup

bp Michał Janocha

wikipedia.pl

Ks. prof. Michał Janocha, 55-letni profesor Uniwersytetu Warszawskiego został mianowany przez papieża Franciszka biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej.

Publikujemy komunikat nuncjatury apostolskiej:

CZYTAJ DALEJ

Zaproszenie dla mnie: Bierz i jedz, pij, abyś żył

2024-03-28 06:16

[ TEMATY ]

Wielki Post

rozważania

rozważanie

Adobe.Stock.pl

W czasie Wielkiego Postu warto zatroszczyć się o szczególny czas z Panem Bogiem. Rozważania, które proponujemy na ten okres pomogą Ci znaleźć chwilę na refleksję w codziennym zabieganiu. To doskonała inspiracja i pomoc w przeżywaniu szczególnego czasu przechodzenia razem z Chrystusem ze śmierci do życia.

Jezus spożywa ze swoimi uczniami ostatnią wieczerzę. Wie, że to, co teraz im mówi, za chwilę stanie się rzeczywistością – Jego Ciało zostanie wydane i Krew przelana w piątek, w czasie zabijania w świątyni baranków paschalnych. Wypowiada słowa, które odtąd będą powtarzane w czasie każdej Mszy św.: „Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało Moje… bierzcie i pijcie, to jest Moja Krew”. „Ile razy bowiem będziecie jeść ten chleb i pić z tego kielicha, będziecie ogłaszać śmierć Pana, aż przyjdzie” (1 Kor 11, 26), dodaje św. Paweł Apostoł. Mogę te słowa przyjąć jako zaproszenie dla mnie: Bierz i jedz, pij, abyś żył. „Jeśli nie będziecie spożywali ciała Syna Człowieczego i pili Jego krwi, nie będziecie mieli życia w sobie. Kto spożywa moje ciało i pije moją krew, ma życie wieczne, a Ja wskrzeszę go w dniu ostatecznym” (J 6, 53n). Takie to proste i takie trudne jednocześnie… Tajemnica Bożej miłości.

CZYTAJ DALEJ

Zatęsknij za Eucharystią

2024-03-28 23:37

Marzena Cyfert

Mszy Wieczerzy Pańskiej przewodniczył bp Maciej Małyga

Mszy Wieczerzy Pańskiej przewodniczył bp Maciej Małyga

Tęsknimy za różnymi rzeczami (…) Czy kiedyś jednak tęskniłem za przyjęciem Komunii świętej? To jest chleb pielgrzymów przez świat do królestwa nie z tego świata – mówił bp Maciej Małyga w katedrze wrocławskiej.

Ksiądz biskup przewodniczył Mszy Wieczerzy Pańskiej. Eucharystię koncelebrowali abp Józef Kupny, bp Jacek Kiciński oraz kapłani z diecezji.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję