Reklama

Niedziela Sandomierska

#WakacjezNiedzielą (cz. 3)

Przemierzając trasę pomiędzy Staszowem a Połańcem, przejeżdżamy przez ciekawą i pełną uroku miejscowość Rytwiany.

Niedziela sandomierska 30/2021, str. IV

[ TEMATY ]

diecezja sandomierska

Agnieszka Łatka

Z dawnej budowli został tylko jej mały fragment

Z dawnej budowli został tylko jej mały fragment

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Najczęściej nazwa Rytwiany kojarzy się w naszej diecezji z położoną nieopodal Pustelnią Złotego Lasu, mieszczącą się w pokamedulskich budynkach. Jednak warto zjechać z trasy w głąb miejscowości, aby zetknąć się z historią i z tym, co pozostało po latach świetności znajdującego się tam zamku.

Z zapisków Jana Długosza dowiadujemy się, że zamek odkupił od dziedziców ze Skotnik w 1420 r. Wojciech Jastrzębiec, biskup krakowski, a później arcybiskup gnieźnieński. Zamek został przebudowany oraz rozbudowany, a w zamkowej kaplicy odprawiano co tydzień 4 Msze św., podczas których przyzywano wstawiennictwa św. Wojciecha i św. Krzysztofa. Ok. 1430 r. Jastrzębiec przekazał go swoim bratankom.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Inny dokument z 1397 r. mówi o łac. castrum (forteca, zamek) Rytwiany należącym do kasztelana radomskiego Klemensa z Mokrska. Następnie przechodził on w ręce rodu Tarnowskich, jak też Rytwiańskich i Kurozwęckich. W 1516 r. na zamku wybuch pożar. A niedługo potem poprzez małżeństwo z Anną z Kurozwęk zamek przejął Hieronim Łaski. Zorganizował on m.in. zaciąg wojsk dla króla Węgier Jana Zapolyi. Po śmierci Hieronima Łaskiego posiadłość odziedziczyła jego żona, a następnie syn Olbracht, który sprzedał zamek kasztelanowi krakowskiemu Marcinowi Zborowskiemu.

Reklama

W pierwszej połowie XVII wieku właścicielem zamku został wojewoda krakowski Jan Tęczyński, który uczynił z niego znany ośrodek kulturalny. Nowy właściciel otaczał się pisarzami i artystami oraz sam także zajmował się pisarstwem. Za czasów jego urzędowania w Rytwianach przebywali m.in. Jan Andrzej Morsztyn, poeta i tłumacz Walerian Otwinowski, profesor Uniwersytetu Krakowskiego Jan Brożek czy Piotr Kochanowski (syn brata Jana Kochanowskiego), który dedykował mu przekład Jerozolimy wyzwolonej Torquato Tesso. Po śmierci właściciela zamek przeszedł w ręce Łukasza Opalińskiego. Chociaż Opalińskiemu udało się obronić zamek przed najazdem wojsk księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego, to zniszczenia były zbyt poważne, aby móc dłużej w nim zamieszkiwać.

W czasie tzw. wielkiej wojny północnej Szwedzi splądrowali oraz nadwyrężyli i tak już zły stan zamku. Następnie obiekt otrzymali Sieniawscy, którzy dokonali częściowej odbudowy zamku. W roku 1794 w Rytwianach stacjonował Tadeusz Kościuszko. W 1808 r. zrujnowany zamek służył jeszcze jako miejsce do sądu nad sporami cechu sukienniczego. Następni właściciele ziemi staszowskiej Potoccy rozebrali większą cześć murów zamku. W 1897 r. okolica przeszła w ręce Radziwiłłów. Pomimo badań archeologicznych z drugiej połowy lat 80. XX wieku nie udało się w pełni odtworzyć wyglądu obiektu.

Opis zamku

Zamek znajduje się w centralnej części miejscowości w obrębie szerokiej, płaskiej doliny rzeczki Czarnej. Ruiny otoczone są przez fosę, którą można przekroczyć mostkiem, za którym wita nas postać Artura Radziwiłła uwieczniona w posągu. Próbując odtworzyć wygląd budowli, można opierać się na opisach dokonanych przez historyków i konserwatorów sztuki.

Reklama

Możemy w ich opracowaniach wyczytać, że: „na powierzchni terenu zachował się wysoki relikt narożnika budynku zamkowego, z fragmentem skośnej przypory, wzniesionych z cegły zwykłej i zendrówki, zdobiącej lico w układzie romboidalnym. Oprócz tego w górnej części muru widoczny jest fragment fryzu z cegły kładzionej na rąb ukośny. Na licach wewnętrznych ocalałego reliktu widoczne są gniazda belek stropowych i fragmenty tynków na poziomach trzech kondygnacji. Reliktowi towarzyszy wał ziemny, kryjący resztki zabudowy zamkowej”.

Prowadzone prace wykopaliskowe przyniosły informacje, z których wynika, że można wyróżnić 2 etapy rozwoju zamku. Historycy podają, że „z końcem XIV wieku łączy się jednotraktowy, trzykondygnacyjny budynek o wymiarach 13 m na 39 m. Jego reliktem jest ocalały do dziś narożnik ze szkarpą (przypora – przyp. red.). Analogiczny dom miał stać na północ od niego, po drugiej stronie dziedzińca. W drugiej fazie, datowanej na pierwszą połowę XV wieku, wybudowano obwodowy mur obronny na rzucie prostokąta, a przy jego pólnocnym odcinku stanął dom wielki. Nie wiadomo, gdzie była zlokalizowana brama wjazdowa; przypuszcza się, że mogła się ona znajdować we wschodnim odcinku muru obronnego”.

Zanurzenie w historię

Wokół ruin znajduje się ścieżka edukacyjna. Tworzą ją postacie 12 znanych osób, które odwiedziły lub mieszkały w zamku. Galerie wykonanych z żywicy postaci tworzą następujące osobistości: Klemens z Mokrska, Wojciech Jastrzębiec, Dersław Jastrzębiec, Hieronim Łaski, Jan Tęczyński, Łukasz Opaliński, Stanisław Łukasz Opaliński, Elżbieta Sieniawska, Maria Zofia Sieniawska, Tadeusz Kościuszko, Hrabia Artur Potocki, Książę Artur Michał Radziwiłł.

Atrakcją jest możliwość zrobienia sobie np. selfie z każdym z tych przystojnych mężów stanu albo z wybitnymi kobietami, które wpisały się w historię tego miejsca. Więcej informacji można wyczytać z tablic opisujących zwiedzany obiekt.

Reklama

Oprócz wartości intelektualnych i duchowych jest także coś dla ciała i jego zdrowia, a mianowicie jest możliwość odpoczynku przy tężni solnej. Amatorzy sportu mogą skorzystać z siłowni na świeżym powietrzu, a dzieci z placu zabaw.

Pałac Rytwiański

Kilka minut spaceru pozwala nam dotrzeć do kolejnego ciekawego obiektu, który jest wpisany w historię Rytwian. Jest to pałac Rytwiański, którego historia sięga połowy XIX wieku. Niegdyś na terenie parku znajdowała się cukrownia. Jedną jej część zamieszkiwał dyrektor cukierni, natomiast druga była wykorzystana jako magazyn. W 1924 r. podczas pożaru cukrownia uległa zniszczeniu. Z ramienia księcia Artura Radziwiłła kilka lat później została ona rozebrana, a cześć pełniąca funkcję magazynu została przebudowana na pałac letni rodziny Radziwiłłów.

W parku tym można podziwiać najstarszy drzewostan lipy i kasztanowca oraz inne okazy drzew. Od roku 1975 mieścił się w nim hotel robotniczy Elektrowni Połaniec. Natomiast od 1997 r. znajduje się w nim hotel Rytwiany, którego dużym atutem jest położenie wśród pobliskich lasów.

2021-07-20 10:24

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zasłużeni dla diecezji

Niedziela sandomierska 18/2023, str. II

[ TEMATY ]

diecezja sandomierska

Ks. Wojciech Kania

Nagrodę przyznaje specjalna kapituła

Nagrodę przyznaje specjalna kapituła

Prosimy o zgłaszanie osób i instytucji zasłużonych do diecezjalnej nagrody „Dobrego Drzewa”.

W tym roku po raz piąty zostanie wręczona nagroda Diecezji Sandomierskiej „Dobrego Drzewa”, przyznawana w trzech kategoriach: ewangelizacji (szeroko rozumianej, także przez kulturę, naukę, sport itd.), społeczno-charytatywnej oraz świadectwa życia chrześcijańskiego. Nagroda jest wyrazem wdzięczności naszym siostrom i braciom, a także instytucjom wydającym dobre owoce, z których wszyscy korzystają. „Kościół przypomina starannie pielęgnowany sad, jakich wiele na sandomierskiej ziemi, w którym Boski Ogrodnik zbiera dorodne owoce” – napisał bp Krzysztof Nitkiewicz w dekrecie ustanawiającym nagrodę. Kandydaci będą wyłonieni przez Kapitułę spośród propozycji otrzymanych od osób i instytucji, które wskażą szczególnie zasłużone osoby, uzasadniając kandydaturę. Wniosek o przyznanie Nagrody ma zawierać: – imię i nazwisko lub nazwę organizacji zgłaszającej; – imię i nazwisko lub nazwę oraz adres kandydata do Nagrody; – opis działań kandydata dla dobra Diecezji Sandomierskiej; – określenie kategorii Nagrody do której zgłasza kandydata; – pisemna zgoda kandydata na przetwarzanie jego danych osobowych.
CZYTAJ DALEJ

Ks. prałat Henryk Jagodziński nuncjuszem apostolskim w Ghanie

[ TEMATY ]

nominacja

dyplomacja

diecezja kielecka

kolegium.opoka.org

Ks. prałat dr Henryk Jagodziński – prezbiter diecezji kieleckiej, pochodzący z parafii w Małogoszczu, został mianowany przez Ojca Świętego Franciszka, nuncjuszem apostolskim w Ghanie i arcybiskupem tytularnym Limosano. Komunikat Stolicy Apostolskiej ogłoszono 3 maja 2020 r.

Ks. Henryk Mieczysław Jagodziński urodził się 1 stycznia 1969 roku w Małogoszczu k. Kielc. Święcenia prezbiteratu przyjął 3 czerwca 1995 roku z rąk bp. Kazimierza Ryczana. Po dwuletniej pracy jako wikariusz w Busku – Zdroju, od 1997 r. przebywał w Rzymie, gdzie studiował prawo kanoniczne na uniwersytecie Santa Croce, zakończone doktoratem oraz w Szkole Dyplomacji Watykańskiej. Jest doktorem prawa kanonicznego.
CZYTAJ DALEJ

Przesłanie, które płynie z dzisiejszej Ewangelii mówi, że nie wystarcza sama chęć pomagania

2025-07-10 21:29

[ TEMATY ]

rozważania

O. prof. Zdzisław Kijas

Adobe Stock

Czytamy następnie, że Samarytanin: „Podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem”. To również ważne przesłanie, które płynie do nas z dzisiejszej Ewangelii. Mówi ono, że nie wystarcza tylko sama chęć pomagania. Ważne jest, aby pomagać mądrze, aby pomoc, którą chcemy nieść, była dostosowana do warunków, sytuacji i potrzeb osoby pokrzywdzonej.

Powstał jakiś uczony w Prawie i wystawiając Jezusa na próbę, zapytał: «Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?» Jezus mu odpowiedział: «Co jest napisane w Prawie? Jak czytasz?» On rzekł: «Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego». Jezus rzekł do niego: «Dobrze odpowiedziałeś. To czyń, a będziesz żył». Lecz on, chcąc się usprawiedliwić, zapytał Jezusa: «A kto jest moim bliźnim?» Jezus, nawiązując do tego, rzekł: «Pewien człowiek schodził z Jeruzalem do Jerycha i wpadł w ręce zbójców. Ci nie tylko go obdarli, lecz jeszcze rany mu zadali i zostawiwszy na pół umarłego, odeszli. Przypadkiem przechodził tą drogą pewien kapłan; zobaczył go i minął. Tak samo lewita, gdy przyszedł na to miejsce i zobaczył go, minął. Pewien zaś Samarytanin, wędrując, przyszedł również na to miejsce. Gdy go zobaczył, wzruszył się głęboko: podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem; potem wsadził go na swoje bydlę, zawiózł do gospody i pielęgnował go. Następnego zaś dnia wyjął dwa denary, dał gospodarzowi i rzekł: „Miej o nim staranie, a jeśli co więcej wydasz, ja oddam tobie, gdy będę wracał”. Kto z tych trzech okazał się według ciebie bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców?» On odpowiedział: «Ten, który mu okazał miłosierdzie». Jezus mu rzekł: «Idź i ty czyń podobnie!»
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję