Reklama

Historia

W imię Boga Wszechmogącego...

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości brakowało jeszcze dwóch najważniejszych rzeczy: granic, o które z poświęceniem walczyli wojskowi, i zbioru podstawowych praw, które mieli przygotować cywile.

Niedziela Ogólnopolska 11/2021, str. 48-49

[ TEMATY ]

historia

Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r

Biblioteka Sejmowa

Biblioteka Sejmowa

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jedni i drudzy w tym samym czasie osiągnęli cel. W marcu 1921 r. ostatecznie zakończona została wojna z bolszewicką Rosją i uchwalono konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Z potrzeby jak najszybszej legitymizacji władzy zdawał sobie sprawę Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Dlatego jeden z jego pierwszych dekretów dotyczył wyborów Sejmu Ustawodawczego, który w sposób demokratyczny miał przygotować konstytucję.

Instytut Wychowania Panien

Już w lutym 1919 r. Sejm rozpoczął pracę. I od razu zaczęły się problemy. Najpierw z odpowiednią lokalizacją. Dawne Sejmy I Rzeczypospolitej obradowały na Zamku Królewskim, ale ten był zdewastowany. Zajęto więc budynek dawnego Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Wychowania Panien przy ul. Wiejskiej. Miał bursę, gdzie urządzono hotel dla posłów, i dużą salę balową, w której mogli obradować. Była ona długa i wąska, miała fatalną akustykę. Posłowie siedzieli za stołami przypominającymi ławy szkolne i ledwo słyszeli, co mówili przemawiający. Do tych w ostatnich rzędach nie docierało prawie nic, więc często rozmawiali ze sobą, nie przejmując się tym, co się dzieje z przodu. Maciej Rataj, późniejszy marszałek Sejmu, wspominał: „Referenci klubów stoją tuż około trybuny, by mnie słyszeć wśród piekielnego hałasu, i dają znaki swoim klubom, jak głosować. Nikt nie wie, nad czym głosuje, ale głosuje”.

Reklama

Głosowanie odbywało się przez powstanie z miejsca. Często stosowano także metodę „przez drzwi”. Wszyscy posłowie wychodzili wówczas z sali i byli liczeni podczas wchodzenia z powrotem przez drzwi oznaczone napisem „tak” lub „nie”. Najważniejsze wnioski głosowano pisemnie. Głosowanie było zatem skomplikowane i przede wszystkim czasochłonne. Większość poprawek w debacie konstytucyjnej – a było ich kilkaset – głosowano „przez drzwi”.

Posłowie nie zamierzali ułatwiać pracy marszałkom. Wywodzili się bowiem z różnych, nienawidzących się i wzajemnie się zwalczających ugrupowań. Część z nich przeszła już praktykę poselską w parlamentach austriackim i pruskim, znała różne triki i sztuczki. Bezlitośnie wykorzystywano prawo do przemawiania każdego posła przez godzinę – jedynym ograniczeniem był zakaz czytania z kartek. Wywoływano rozgardiasz na sali, żeby nie pozwolić na uchwalenie niechcianych ustaw. Dziennikarz relacjonował: „Pulpity prosiły się wprost, żeby w nie bić. (...) Siedzi sobie taki poseł w ostatnich rzędach, rzekomo spokojnie, ręce na pulpicie, a wali nogami w fotel swego towarzysza”. W użyciu czasem były trąbki, piszczałki, gwizdki.

O cześć wam, panowie magnaci!

Reklama

Tymczasem pracy było mnóstwo. Sejm obradujący permanentnie, bez wyznaczonych sesji, musiał się zajmować sprawami bieżącymi, uchwalać budżet, sprawować kontrolę nad rządem i przede wszystkim przygotować nową konstytucję. Pierwsze projekty wpłynęły już na początku 1919 r. Jeden z nich proponował federalizację Polski na wzór Stanów Zjednoczonych; inny, tzw. ludowy, stanowił wizję programu ustrojowego Polskiej Partii Socjalistycznej i był nie do przyjęcia przez prawicową większość sejmową. Najbardziej podobał się projekt „francuski”, nawiązujący do podstaw ustrojowych Francji, uważanej wówczas za wzór systemu parlamentarnego. Przewidywał realizację zasady państwa jednolitego, opartego na idei suwerenności ogółu obywateli. Własne projekty do Komisji Konstytucyjnej wnieśli także przedstawiciele większych partii.

Główne spory dotyczyły istnienia i roli Senatu; sposobu wyboru i kompetencji prezydenta; praw i swobód mniejszości narodowych. Spierano się także o miejsce i rolę Kościoła. Najwięcej kontrowersji wywołała sprawa Senatu, nad którym debatowano w listopadzie 1920 r. Posłowie lewicowi, będący przeciwnikami powołania drugiej izby parlamentu, nie mając większości, przeszkadzali w obradach, jak tylko mogli. Ostatecznie posiedzenie zakończyło się zwycięstwem prawicy i centrum. Rozczarowani posłowie socjalistyczni opuścili salę, śpiewając „O cześć wam, panowie magnaci”.

W styczniu 1921 r. marszałek Wojciech Trąmpczyński sprowadził do Sejmu pluton policji (nie istniała wtedy Straż Marszałkowska), bo przy akompaniamencie gwizdów, wrzasków, wyzwisk i bicia w pulpity nie dało się prowadzić obrad. Do podobnych ekscesów doszło w przeddzień uchwalenia konstytucji. Przez trzynaście godzin posłowie blokowali głosowania, m.in. używając trąbek i gwizdków. Doszło nawet do bójki między dwoma posłami. Opinia publiczna była zniesmaczona. Gdy debatowano nad pięcioletnią kadencją przyszłego Sejmu, Kurier Polski napisał: „Sejm nasz liczy dwa lata dopiero – a wszyscy mają go dosyć. Pomyślmy sobie, gdyby taka perspektywa czekała nas przez lat pięć”.

Te Deum laudamus!

Reklama

Tymczasem zbliżał się termin plebiscytu na Górnym Śląsku, a propaganda niemiecka skwapliwie wykorzystywała każdy pretekst, żeby udowodnić, iż Polacy nie są zdolni do samodzielnego rządzenia własnym krajem. Konstytucja musiała być uchwalona wcześniej. Ostatecznie 17 marca 1921 r. znaleziono kompromis odpowiadający większości sejmowej. W 126 artykułach ustanowiono system parlamentarno-gabinetowy, w którym najwyższą władzą był dwuizbowy parlament. Prezydent miał być wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe (połączone izby Sejmu i Senatu) i pełnić w zasadzie tylko funkcje reprezentacyjne. Wyznanie rzymskokatolickie, jako religia przeważającej większości narodu, miało zajmować „w państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań”.

Radość z przyjętej w końcu konstytucji była tak wielka, że w spontanicznym pochodzie do katedry św. Jana wzięli udział wszyscy posłowie, także ci, którzy głosowali przeciw, oraz przedstawiciele mniejszości niemieckiej i żydowskiej. Domy wzdłuż ulic zostały szybko udekorowane flagami i dywanami, a chodniki zapełniły nieprzebrane tłumy warszawiaków. W chwili wejścia pochodu do katedry rozległo się uroczyste Te Deum laudamus i Boże, coś Polskę. A po powrocie na salę sejmową przyjęto ustawę w sprawie budowy kościoła pod wezwaniem Opatrzności Bożej, jako wykonanie wotum Sejmu Czteroletniego z 1771 r.

Zachwycony korespondent krakowskiego Ilustrowanego Kuriera Codziennego pisał: „Zamilkły w Sejmie waśni partyjne, ucichły zawiści i niesnaski; miłość Ojczyzny, troska o dobro Rzplitej wzięła górę i przemówiła potężnym głosem, który echem radosnem odezwie się wskroś ziemi polskiej od Tatr po fale Bałtyku, od Zbrucza po Dźwinę. Z dniem 17 marca Polska przestała być państwem nieokreślonej formy, a weszła w poczet demokratycznych, praworządnych, wolnościowych republik kulturnego świata”.

2021-03-09 12:27

Oceń: +6 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Prawda w historii

Niedziela Ogólnopolska 41/2012, str. 27

[ TEMATY ]

historia

BOŻENA SZTAJNER

Poprzez prawdziwą historię człowiek wie, kim naprawdę jest. Fałszywa historia powoduje, że człowiek myśli o sobie inaczej, niż jest w rzeczywistości. Dzięki historii zachowana jest ciągłość państwa, a jego charakter ustalony - te myśli zapisano w latach 20. zeszłego wieku, ich autorem jest przyjaciel Gilberta Keitha Chestertona, katolicki myśliciel Hillaire Belloc*). Odwykliśmy od podobnych sformułowań i terminów. Wielu ludzi, myśląc o sobie, ma na uwadze tylko swoje doczesne istnienie w konkretnym czasie, zapominając o więzi, która jest nieprzerwana, a która łączy nas z przodkami. Państwo to dla nas najczęściej polityczno-ekonomiczna struktura, której głównym zadaniem jest nie utrudniać nam życia. To, jaki jest jego metafizyczny sens, nie zaprząta naszej uwagi. A to pytanie stawiać należy, bo nie jesteśmy plemieniem. Nasz pierwszy polityczny władca przyjął chrzest. Nasza historia ma nam do opowiedzenia nie tylko „ciekawe historie”. Dzisiejszy sposób przedstawiania jej, jakby była scenariuszem komiksu czy filmu z dreszczykiem, sprawia, że tracimy orientację duchową. A ona ma nas prowadzić i chronić, bo to, co istniało kiedyś, wciąż nas dotyczy. Bezpośrednio. Historię każdego kraju pisze Bóg - poprzez swoje narzędzia. Historia katolicka jest niepodzielną całością. Nie można jej zobaczyć poprzez szczegół, np. tylko w perspektywie dziejów dynastii, grupy społecznej, gospodarki czy wojen. Taka perspektywa pozbawia historię prawdy. A bez prawdy nie zrozumiemy niczego. Dziś mamy zwyczaj patrzeć na wszystko oddzielnie. Przeinformowanie i brak hierarchii w układzie faktów, zanik myślenia o przyczynach i skutkach, brak prawidłowego kojarzenia wydarzeń, a przede wszystkim zanik świadomości, czym jest owo spoiwo istnienia postaci historycznych i współczesnych, to wszystko tworzy w naszym umyśle krajobraz jak po bitwie. Nawet wyższe uczelnie mają trudności z uszeregowaniem faktów historii, tak by nie tworzyły chaosu. Przyczyną tego stanu rzeczy jest brak myślenia o historii w perspektywie katolickiej. „Każdy rodzic - katolik zdecydowanie bardziej wolałby, żeby jego dzieci wzrastały w nieznajomości historii niż w nieznajomości prawd wiary i moralności albo katolickich zwyczajów” - mówi Belloc. Ale dodaje zaraz - historię należy uznać za najważniejszy z przedmiotów nauczania. Dlaczego? Gdy przyjmie się, np. w czasie nauki w szkole, pewne spojrzenie na historię, człowiek będzie już zawsze w ten sam sposób postrzegał życie i społeczeństwo, w którym żyje. „Historia jest pamięcią państwa i jednocześnie lekcją poglądową polityki. (…) Musi osądzać, zmierzać ku pochwale lub winie. Nie istnieje coś takiego jak zewnętrzna historia, ponieważ cała historia jest historią ludzkiego umysłu. Dlatego też w antykatolickim społeczeństwie będziemy mieli do czynienia z antykatolicką historią, antykatolickimi podręcznikami, antykatolickimi egzaminami, które będzie musiała zdawać młodzież katolicka”. Historia jest najważniejszym spośród ziemskich tematów ludzkości, bo najbardziej dotyka duszy człowieka. Jeśli będzie wykładana w sposób antykatolicki, stanie się maszynerią przeznaczoną do wywoływania antykatolickich skutków. I nie są temu winne poszczególne stwierdzenia pojawiające się w podręcznikach, książkach naukowych i popularnych filmach, lecz pewna metoda. Belloc zwraca uwagę na podstawy antykatolickiego ujęcia historii, tego, co powoduje, że wszystko jest w całości antykatolickie. To po pierwsze - antykatolicka selekcja materiału. „Przedstawienie jakiejś opowieści jest sprawą selekcji. Jeśli wybiera się materiał w taki sposób, że poszukiwana prawda nie jest ukazana, wtedy opowieść, ogólnie rzecz biorąc, jest nieprawdą, chociaż każdy przedstawiony fakt jest prawdziwy. Fakty, które wybieramy, i porządek, w jakim są przedstawione, determinują obraz, który przedstawiamy. Po drugie - ton lub atmosfera. Ton w historii nie jest czymś niejasnym, nieuchwytnym. Poddaje się analizie. Można zbadać jakiś fragment - odnotowując dokładnie użyte przysłówki i przymiotniki, również rodzaj czasowników, i nawet czasami rzeczowniki - i wyłapać to, co nadaje szczególny ton, i stwierdzić: W ten sposób zostało wypowiedziane kłamstwo. Po trzecie - proporcja. Ilość miejsca i znaczenie, jakie przywiązuje się do różnych części opowieści, jest ostatnim elementem, jaki determinuje całość. To nie jest to samo, co selekcja. Dwóch ludzi może dokonać selekcji tych samych faktów, jednakże zaaranżować w proporcjach bardzo różniących się pod względem długości, znaczenia i wagi”. Jak bronić się przed metodą bardzo dziś rozpowszechnioną, owym rodzajem zatrutego powietrza, którym oddychamy wszyscy - o tym w następnym felietonie.
CZYTAJ DALEJ

Damy z Bogiem radę (27 VII 2025)

2025-07-27 07:25

[ TEMATY ]

ks. Wojciech Węgrzyniak

Karol Porwich/Niedziela

Ks. Wojciech Węgrzyniak

Ks. Wojciech Węgrzyniak

Komentarz do Ewangelii wegrzyniak.com

CZYTAJ DALEJ

Reformę należy zacząć ją od siebie [Felieton]

2025-07-27 13:00

ks. Łukasz Romańczuk

Proces synodalny trwa, a Stolica Apostolska oczekuje dalszej transformacji Kościoła. Bardzo często słyszy się dziś opinie, że Kościół przeżywa kryzys i że jest potrzebna reforma. Na czym ta reforma ma polegać?

W każdej epoce były takie kryzysy dlatego, że walkę dobra ze złem każde pokolenie podejmuje na nowo. Każde pokolenie i każdy człowiek musi podejmować tę walkę ze złem, dlatego ten kryzys będzie obecny zawsze. Kościół musi się stale reformować, ale prawdziwa reforma Kościoła nie polega na zmianie struktur, bo to jest drugorzędna sprawa. Podstawową sprawą jest nawrócenie ludzkich serc. I tę reformę należy zacząć od siebie, od swojego życia duchowego i fizycznego, od swojego stosunku do bliźnich, od swojego stosunku do żywych obowiązków, do społeczeństwa, do kultury, do polityki, do posiadania i używania dóbr doczesnych. Każdy musi zacząć reformę od siebie – nie żądać od papieża czy biskupa, by zmieniał obowiązujące w Kościele zasady. Potrzebne jest dziś bowiem nawrócenie wszystkich – polskich rodzin, by byli prawdziwymi naśladowcami Jezusa Chrystusa. Potrzebne jest nawrócenie naszej polskiej młodzieży - ideowo i moralnie. Potrzebne jest też nawrócenie naszych polityków, aby myśleli kategoriami „dobra wspólnego” - tzw. „bonum commune” [łac] - w kontekście filozofii i etyki, odnosi się do korzyści i pomyślności, które dotyczą całej społeczności, a nie tylko jednostek. Pojęcie to ma głębokie korzenie w historii i jest fundamentalne w prawie kanonicznym oraz świeckim. Potrzebne jest nawracanie pracowników, urzędników, lekarzy, duchownych, nauczycieli i wszystkich innych. Nawrócenie potrzebne jest każdemu z nas.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję