Reklama

Niedziela Sandomierska

Nieporcelanowa twierdza

Ćmielów najczęściej kojarzy się z porcelaną znaną nie tylko w Polsce, ale również za granicą. Jednak w tej położonej niedaleko Ostrowca Świętokrzyskiego i Ożarowa miejscowości wśród drzew i traw ukryte są ruiny zamku. Warto je zobaczyć.

Niedziela sandomierska 32/2020, str. IV

[ TEMATY ]

historia

Ćmielów

Ks. Wojciech Kania

Podzamcze adoptowano na browar, a później na łaźnię parową

Podzamcze adoptowano na browar, a później na łaźnię parową

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pierwsze wzmianki o zamku w Ćmielowie pochodzą z II połowy XIV wieku. Wtedy jego właścicielami byli bracia Marcin i Mikołaj z Boruchowa herbu Doliwa. W kolejnych latach włodarze dóbr oraz zamku zmieniali się. Pod koniec XV wieku gospodarzami Ćmielowa zostali Szydłowieccy, a wykupił je Jakub Szydłowiecki herbu Odrowąż. Dzięki niemu miejscowość w 1505 r. uzyskała prawa miejskie. Po jego śmierci majątek przeszedł w ręce jego brata Mikołaja, a później Krzysztofa.

To właśnie za czasów Krzysztofa Szydłowieckiego w latach 1519-1531 zamek został rozbudowany w taki sposób, że stał się piękną rezydencją magnacką. Ruiny, które dziś można oglądać, są tylko pozostałością dawnej świetności budowli. Na przestrzeni późniejszych wieków rezydencja ta zmieniała właścicieli.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Należała do rodziny Radziwiłłów – to właśnie w niej na świat przyszedł Mikołaj Krzysztof Radziwiłł w 1549 r. Następnie majątek przeszedł w ręce jednego z najbogatszych magnatów Rzeczypospolitej – wojewody wołyńskiego księcia Janusza Ostrogskiego. Dzięki niemu zamek został umocniony oraz dobudowano narożne bastiony przyziemne. W drugiej połowie XVI wieku posiadaczami Ćmielowa byli Tarnowscy, potem Ostrogscy, którzy wyrównali brzegi stawu do kształtu prostokąta i otoczyli czworobocznym obwodem fortyfikacji bastionowych.

Reklama

W czasie wojen szwedzkich w połowie XVII wieku zamek prawdopodobnie bez większego wysiłku zdobyli Szwedzi, a opuszczając go dokonali zniszczeń. Następnie twierdza oraz Ćmielów przeszły w ręce rodziny Wiśniowieckich. Największych zniszczeń zamek doznał w początku XVIII wieku.

Po Wiśniowieckich obiekt stał się własnością Sanguszków, a prawdopodobnie w 1753 r. jego właścicielami została rodzina Małachowskich. Odnowili oni w 1773 r. kaplicę na wyspie, jednak zamek w 1800 r. definitywnie przestał spełniać funkcje mieszkalne. Zabudowania przedzamcza adoptowano na browar, a później łaźnię parową.

Natomiast w czasie II wojny światowej Niemcy wykorzystali wieżę bramną na wojskowy szpital. Obecnie teren jest własnością prywatną, jednak opuszczoną.

Opis zamku

Jak mówią opisy, główny zamek położony był na wyspie otoczonej fosą. Posiadał nieregularny kształt, a zbudowany był z kamienia. Natomiast na stałym gruncie usytuowane zostały budynki mieszkalne i gospodarcze wraz z bramą wjazdową. Do dnia dzisiejszego jest ona najlepiej zachowaną częścią obiektu. Na wyspie pozostały tylko fragmenty murów, a dokładniej jak mówią znawcy – fragment jednej wieży, w której prawdopodobnie mieściła się kaplica. W czasach świetności połączona była ona z dwoma budynkami mieszkalnymi.

Reklama

Do dnia dzisiejszego można jeszcze zobaczyć ziemne fortyfikacje, którymi otoczony był zamek. Obecnie cały teren jest własnością prywatną, ale nie ma przeszkód, aby wejść i zobaczyć pozostałości po dawnej rezydencji magnackiej. Zwiedzając ruiny zamku, warto zwrócić uwagę na nisko położoną bramę wjazdową oraz otwory strzelnicze, które ledwo wystają ponad poziom gruntu. Jest to dowód na to, że na przestrzeni stuleci zamek się zapadał.

Zdobyty podstępem

O zamku w Ćmielowie próżno szukać jakichś mrocznych opowieści czy duchów, które nawiedzają ruiny. W różnych opisach znajdziemy jednak legendę mówiącą o zdobyciu twierdzy przez Szwedów w trakcie Potopu. Otóż ćmielowski zamek okazał się dla wojsk szwedzkich trudny do zdobycia, mimo iż wcześniej opanowywali różne warownie bez większych przeszkód. Mokradła w jego otoczeniu sprawiały, że wszelkie ataki w tym przypadku kończyły się niepowodzeniem.

Gdy wszystkim wydawało się, że najeźdźcy zrezygnowali ze zdobycia twierdzy, oni posłużyli się sprytnym podstępem. Dobrze poznali zwyczaje panujące w Rzeczpospolitej i wiedzieli, jak huczne bywają wesela. Młode pary wędrowały po całej okolicy i bawiły się z gospodarzami w ich dworach i pałacach. Szwedzi przygotowali więc fikcyjne wesele. Przebrali żołnierzy w stroje orszaku weselnego i wysłali do zamku. Brama została oczywiście otwarta, bo nikt nie spodziewał się podstępu, a nieprzyjęcie młodej pary zostałoby uznane za ogromny nietakt. Po wdarciu się na zamek Szwedzi łatwo wyrżnęli zaskoczonych obrońców i w ten sposób go zdobyli.

Ciekawostka

Przy okazji pobytu w ruinach zamku w Ćmielowie warto poświecić chwilę czasu na odwiedzenie ruin w Podgrodziu. Tam do dziś zachował się właściwie tylko fragment wieży, położony na niewielkim wzgórzu blisko Ćmielowa. Można znaleźć dokumenty mówiące, że w 1388 r. Mikołaj i Marcin z Baruchowa herbu Doliwa sprzedali wieś Ćmielów wraz z zamkiem Gniewoszowi z Dalewic. Szczątkowe informacje, które można znaleźć o budowli z Podgrodzia, mówią, że prawdopodobnie, to ona należała do wspomnianych braci.

O tej warownej budowli nie wiadomo wiele. Prawdopodobnie nigdy nie została ukończona, ale odkryte przez archeologów ślady pokazują, że była zamieszkana. Można przypuszczać, że kolejni właściciele uznali za lepsze miejsce do zamieszkania tereny obecnego zamku w Ćmielowie.

2020-08-05 07:21

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Prezydent: wolna Polska składa dziś hołd swoim zabitym córkom i synom

[ TEMATY ]

historia

pixabay.com

Wolna Polska składa dziś hołd swoim zabitym córkom i synom. Pamiętamy o wszystkim, co ich spotkało, aby z historii wyciągać wnioski na przyszłość - napisał prezydent Andrzej Duda w przesłaniu z okazji obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów.

Prezydent Duda zwrócił uwagę, że już po raz piąty obchodzimy święto państwowe ustanowione w 2017 roku dla upamiętnienia obywateli polskich, którzy padli ofiarą ludobójstwa z rąk ukraińskich nacjonalistów.
CZYTAJ DALEJ

Nowenna do św. Antoniego z Padwy

[ TEMATY ]

nowenna

św. Antoni

Karol Porwich/Niedziela

św. Antoni z Padwy

św. Antoni z Padwy

Nowenna do odmawiania przed wspomnieniem św. Antoniego z Padwy lub w dowolnym terminie.

O przeczysta lilio niewinności, drogi klejnocie ubóstwa, jasna gwiazdo świętości, chwalebny św. Antoni, który miałeś szczęście piastować na rękach Boskie Dieciątko; oto ja pełen nędzy wszelakiej, uciekam się do Ciebie, błagając, byś mię wziął w Swoją opiekę. Jeśli potrzebujemy cudu czy łaski Kościół św. wzywa nas, byśmy się do Ciebie uciekali. Ufny więc w Twoją opiekę błagam Cię św. Antoni, racz mi wyprośić u Boga łaskę szczerego żalu za grzechy i łaskę miłowania Boga nade wszystko. Ufam, że za Twoją przyczyną zwyciężę wszystkich nieprzyjaciół swej duszy i będę służył Bogu. Ojcu najlepszemu przez całe swe życie w świętości i sprawiedliwości, by potem z Tobą kochać i uwielbiać Go na wieki w niebie. Amen.
CZYTAJ DALEJ

Prezydent Duda wróci z Singapuru inną drogą. Lot opóźniony z uwagi na atak Izraela na Iran

2025-06-13 11:39

[ TEMATY ]

Prezydent Andrzej Duda

Singapur

podróż lotnicza

opóźnienie

zmiana trasy

Adobe Stock

Lot prezydenta Andrzeja Dudy został opóźniony

Lot prezydenta Andrzeja Dudy został opóźniony

Z uwagi na sytuację międzynarodową na Bliskim Wschodzie lot powrotny prezydenta Andrzeja Dudy z wizyty oficjalnej w Singapurze został opóźniony ze względu na konieczność zmiany trasy - poinformowała prezydencka kancelaria w piątek na platformie X.

Izrael rozpoczął w piątek nad ranem ataki na Iran, deklarując, że ich celem są obiekty nuklearne i wojskowe. Według irańskich mediów i urzędników, operacja była wymierzona m.in. w kluczowy zakład wzbogacania uranu w Natanz w środkowej części Iranu oraz obiekt w Parczin, gdzie, w ocenie ekspertów, prowadzone są badania nad bronią jądrową.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję