Podczas II wojny światowej Niemcy zamknęli większość szkół w Rzeszowie. Polacy mieli być niewykształconym narodem rzemieślników, nieznającym swojej przeszłości, geografii, posiadającym jedynie zasób podstawowych informacji, niezbędnych do wykonywania prostych prac fizycznych.
Reklama
Bohaterski pedagog Rudolf Auriga był organizatorem tajnego nauczania w Rzeszowie. W 1935 r. został kierownikiem siedmioklasowej Szkoły Powszechnej im. Henryka Sienkiewicza w Rzeszowie. Była to jedna z pierwszych, najstarszych szkół w Rzeszowie. Kiedy wybuchła wojna, Aurigę przeniesiono do Tyczyna. Stanął on na czele Organizacji Nauczycielskiej, która zajmowała się tajnym nauczaniem młodzieży w Rzeszowie. Auriga poszukiwał uczniów przedwojennych szkół pedagogicznych i maturzystów, sam przygotowywał ich do prowadzenia tajnego nauczania wśród uczniów. Podczas konspiracji szczególnie doświadczył go los: hitlerowcy aresztowali jego syna, który znalazł się w obozie koncentracyjnym. 18 września Auriga sam został aresztowany przez Gestapo i wielokrotnie brutalnie przesłuchiwany w gmachu przy Jagiellońskiej zmuszany był do ujawnienia personaliów innych uczestników tajnego nauczania. Nie ugiął się, a przez to został rozstrzelany z innymi współwięźniami w listopadzie 1944 r. pod Mielcem w Złotnikach. Jego kolega Leon Łabaj, ceniony społecznik, kierownik szkoły w Straszydlu (uczył również w Lubeni i Świlczy) prowadził nie tylko naukę dzieci. Zachęcał dorosłych do podnoszenia swoich kwalifikacji, był współzałożycielem Kas Stefczyka. W 1925 r. przeniósł się do Rzeszowa, gdzie w wymienianej już szkole im. Henryka Sienkiewicza prowadził zajęcia matematyki, rysunków i prac technicznych. W czasie ostatniej wojny Łabaj z Aurigą prowadził tajne nauczanie w Rzeszowie. W jego mieszkaniu przy ul. Wyspiańskiego znajdował się punkt konspiracji. Aresztowany 17 września 1943 r. Łabaj był brutalnie przesłuchiwany na rzeszowskim Gestapo i z powodu odniesionych ran dwa dni później zmarł. Dziś tych bohaterskich pedagogów upamiętnia tablica pamiątkowa na szkole przy ul. Hoffmanowej w Rzeszowie.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Błogosławiona Natalia Tułasiewicz urodziła się w grodzie nad Wisłokiem w 1906 r. Ojciec był urzędnikiem skarbowym, a rodzina wielodzietna. Wkrótce rodzice wraz z dziećmi przenieśli się do Krakowa, a następnie do Poznania. Po ukończeniu studiów Natalia prowadziła w generalnej Guberni tajne nauczanie – była polonistką. Jako agentka Delegatury Rządu Londyńskiego dobrowolnie udała się na roboty do III Rzeszy, gdzie wspomagała pracujące kobiety. Opowiadała więźniarkom o ciekawych, przeczytanych książkach, sztukach teatralnych, uczyła czytać i rozumieć poezję, a niemieckich oprawców uczyła modlitw i opowiadała im o poezji i literaturze. Jednak została zadenuncjowana i osadzona w obozie koncentracyjnym dla kobiet w Ravensbrück. Bita i torturowana nawet w obozie organizowała nauczanie wśród kobiet i za to poniosła śmierć męczeńską w komorze gazowej.
Została beatyfikowana wśród 108 męczenników II wojny światowej przez Jana Pawła II w 1999 r. Jej obraz znajduje się dzisiaj w Rzeszowskiej farze.