Nalot na pozbawione obecności wojskowej polskie miasto Wieluń zainicjował napaść niemieckiej III Rzeszy na Rzeczpospolitą Polską. Od bomb, broni maszynowej i pożarów zginęło blisko 2 tys. bezbronnych osób cywilnych. Unicestwiono prawie całe miasto, w tym oznaczony znakiem Czerwonego Krzyża szpital, katolicki kościół i synagogę. Równocześnie pancernik „Schleswig-Holstein” rozpoczął ostrzał polskiego obiektu wojskowego w Gdańsku-Westerplatte, a w głąb terytorium Polski wdarły się niemieckie formacje lądowe.

Atak na Wieluń był zbrodnią wojenną i aktem terroru. Dał początek światowej wojnie totalnej, w której podeptano wszelkie normy moralne i prawne, w której całkowite zniszczenie zasobów przeciwnika oraz masową eksterminację ludności cywilnej zastosowano na niespotykaną wcześniej skalę. Wojna ta kosztowała życie 80 mln ludzi – w tym ponad 6 mln obywateli polskich, spośród których blisko 3 mln stanowili polscy Żydzi. Do dziś trudno w pełni opisać ów ogrom cierpień fizycznych i psychicznych, a także rabunek i zniszczenia w sferze kultury, sztuki, nauki i gospodarki.

Niemiecka taktyka „wojny błyskawicznej” oraz agresja na Polskę ze wschodu, ze strony formalnego sojusznika nazistowskich Niemiec, którym był wtedy Związek Sowiecki, przypieczętowały los mojej Ojczyzny. Po pięciu tygodniach zaciętych walk znalazła się ona pod okupacją dwóch zbrodniczych reżimów totalitarnych, których symbolami stały się niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau oraz gułagi, sowieckie obozy wyniszczającej pracy na Syberii.

Jednak polscy patrioci pamiętali słowa jednego ze swoich bohaterów narodowych – Józefa Piłsudskiego: „Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo”. Już we wrześniu 1939 r. zaczęliśmy tworzyć struktury Polskiego Państwa Podziemnego: parlament, rząd na uchodźstwie, sądownictwo, szkolnictwo oraz instytucje humanitarne, takie jak Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj (ułatwiała Polakom pomaganie swoim skazanym na zagładę żydowskim współobywatelom – mimo grożącej za to kary śmierci). Zbrojne ramię tamtego „niewidzialnego państwa”, Armia Krajowa, było najliczebniejszym i najbitniejszym w okupowanej Europie ruchem oporu, w 1944 r. liczącym blisko 390 tys. żołnierzy.

Polacy uczestniczyli w walce z Niemcami od norweskiego Narwiku po libijski Tobruk, od skał Monte Cassino we Włoszech aż po zwycięską bitwę o Berlin. Nasi piloci walczyli w bitwie o Anglię, marynarze osłaniali aliancki desant w Normandii, a polskie formacje pancerne i spadochronowe wyzwalały m.in. Holandię i Belgię. Cenny wkład w te szlachetne zmagania włożyli także Amerykanie polskiego pochodzenia: część – jako ochotnicy w szeregach Armii Stanów Zjednoczonych i w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, część – wspierając materialnie nasze oddziały w Europie oraz polskich jeńców wojennych.

Zacytowana powyżej myśl Piłsudskiego ma swój ciąg dalszy: „Zwyciężyć i spocząć na laurach to klęska”.

W osiemdziesiąt lat od wybuchu II wojny światowej społeczność państw wolnego świata musi trwać zjednoczona wokół celu, którym jest budowa trwałego ładu bezpieczeństwa, opartego na realnym poszanowaniu praw człowieka oraz prawa narodów. Pragnę zapewnić, że Polska, pamiętając o swoich doświadczeniach wojennych, jest i pozostanie zaangażowana w to dzieło z niewzruszoną konsekwencją i stanowczością.