Reklama

Niedziela Kielecka

Żeromski nie mógł być inny

Wyrósł na tej ziemi, z jednych okien rodzinnego domu widział Łysicę, z drugich Radostową, dworek w Ciekotach wypełniały pamiątki udziału licznych członków rodziny w powstaniach narodowych, a gdzieby nie wyruszył na spacer – wszędzie kopczyki, mogiły powstańcze, krzyże. I Puszcza Jodłowa, „Boża, święta...”. Czy wrażliwiec i intelektualista mógł pozostać obojętny na te sprawy?

Niedziela kielecka 33/2019, str. 6-8

[ TEMATY ]

historia

TD

Dworek Żeromskich w Ciekotach, pełen pamiątek

Dworek Żeromskich w Ciekotach, pełen pamiątek

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W tym roku mija 155. rocznica urodzin autora „Popiołów”, „Wiernej Rzeki”, „Przedwiośnia”, który przyszedł na świat 14 października 1864 r.

12 bardzo ważnych lat

W Ciekotach w Dolinie Wilkowskiej Żeromski spędził dzieciństwo i młodość. O Ciekotach napisał: „Tamta wieś – to mojej duszy cząstka (…). To jest ojczyzna duszy”. Dzisiaj ślady pisarza odnajdziemy bodaj najpełniej w zrekonstruowanym i oddanym do użytku w 2010 r. dworku w Ciekotach. Oryginał zbudowany w 1753 r., uległ w XX wieku całkowitemu zniszczeniu. Do opieki nad odtworzonym dworem i promocją Żeromszczyzny zostało powołane Centrum Edukacji i Kultury „Szklany Dom”, które spełnia wielorakie funkcje edukacyjne, kulturotwórcze. Tu rokrocznie, we wrześniu, czyli wkrótce, organizowane są „Imieniny Stefana”, a w Wielką Sobotę przed dworem odbywa się święcenie pokarmów.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Sam dworek to liczne tropy i ślady inspiracji przyszłego pisarza, zmagazynowane w rodzinnych i osobistych pamiątkach, gdzie indziej niedostępnych. W tym dworze Żeromski spędził 12 bardzo ważnych lat. Klimat epoki oddają eksponaty związane z powstaniem styczniowym – uszkodzone w walce krucyfiksy, broń, grafiki, portrety bohaterów. Dwór tworzy kilka pomieszczeń: pokój patriotyczny, jadalno-gościnny, matki, Stefana, wszystkie pięknie wyposażone w sprzęty z epoki. Dodatkowo jest kuchnia, przedsionek, taras oraz najbardziej współczesna – pracownia dzieł i piśmiennictwa o Żeromskim w regionie. Żeromski chyba dobrze czułby się w pokoju matki, która zmarła, gdy miał zaledwie kilka lat, i którą unieśmiertelnił w wielu literackich portretach kobiet (i od której prawdopodobnie zaraził się gruźlicą).

Wiele mebli zostało zrekonstruowanych, ale autentyczny jest należący do matki pisarza klęcznik dworski, na nim stareńki różaniec i książeczka do nabożeństwa. Na kilimie – czczony przez Józefę Żeromską wizerunek Jezusa Ciepiącego z Imbramowic. Naprzeciw stylowa toaletka z flakonikami, biżuterią, wachlarzami. Jest fotel bujany, przy którym na stołeczku siadał mały Stefan i sylabizował mamie ulubiony wiersz: „Pan-no świę-ta, co ja-snej bro-nisz Często-cho-wy…”. Na ścianach – obrazy religijne, a obok łóżka – szafka nocna, pełna akcesoriów niezbędnych dla chorej, a dzisiaj dość tajemniczych, jak przedmiot w formie zamykanej patelni, służący do ogrzewania pościeli, ponadto szklane bańki, karafka z bursztynową nalewką i inne.

Sybir uniwersytetem

Pokój Wincentego nazwano patriotycznym ze względu na nagromadzenie pamiątek dotyczących uczestniczenia rodziny w walce o Polskę. Są portrety kuzynów z rodziny Żeromskich, Katerlów, Saskich i Schmidtów, którzy brali udział w walkach narodowowyzwoleńczych, byli więzieni, zsyłani na Sybir lub stracili życie w walce, jak Gucio Saski – pierwowzór Gucia Rudeckiego z „Wiernej rzeki”.

Reklama

„Powrócił patriotą tysiąc razy gorętszym niż pojechał. Jeżeli Europa jest gimnazjum dla takich ludzi – to Sybir uniwersytetem” – tak pisał Żeromski zainspirowany historią bliskiego kuzyna Antoniego Schmidta (farmaceuty, który brał udział w przygotowaniu zamachu na namiestnika Teodora Berga w 1863 r.) i jego żony Zofii; małżonkowie 20 lat spędzili na zesłaniu, Żeromski bliżej poznał ich losy podczas osobistego spotkania w Świętej Katarzynie.

Nad stylowym biurkiem p. Wincentego – portrety wybitnych wodzów, które musiały działać na wyobraźnie pisarza: Tadeusza Kościuszki, księcia Józefa Poniatowskiego, Józefa Sowińskiego, Michała Sokolnickiego, do tego herby rodowe czy rycerski ryngraf z Madonną Częstochowską. A w pokoju Stefana – pierwsze próby literackie, ulubione lektury uczniowskie, mundur gimnazjalisty, zdjęcia szkolnych sympatii i przyjaciół, m.in. młodego księdza Antoniego Grudzińskiego, a także fotografia nauczyciela języka polskiego Antoniego Gustawa Bema, który pierwszy rozpoznał talent literacki młodego Stefana. Jest replika tomiku „Dzienników”, które powstawały w Kielcach i Ciekotach.

Kielecka przestrzeń pamięci

Pisarz spędził w Kielcach, podobnie jak w Ciekotach, 12 lat cały czas pobierając nauki – niektóre klasy powtarzał trzykrotnie ze względu na czysto humanistyczne zainteresowania i niechęć do języka rosyjskiego. W 1886 r. Stefan Żeromski opuścił Kielce wyjeżdżając do Warszawy, aby tam kontynuować naukę.

Śladów po nim w mieście nad Silnicą jest niemało. Na Karczówce wzdłuż drogi do klasztoru, głazy z cytatami, jak np. ten z „Dzienników”: „Z Karczówki długo patrzyłem na moje góry. Widać stamtąd Leszczyny. A w Leszczynach mam przecie rodziców. Cóż mówić o moich uczuciach?”.

Reklama

Przy skrzyżowaniu ul. Karczówkowskiej z ul. Jagiellońską znajduje się pamiątkowy głaz związany z postacią Stefana Żeromskiego. Na nim cytat: „Moja aleja ku Karczówce – mój wyśniony latami w Warszawie daleki widok górski”.

Kielecka szkoła, do której uczęszczał pisarz przy ul. Krakowskiej (obecnie ul. Jana Pawła II), nazwana została później jego imieniem. Gdy przeniesiono ją na ul. Ściegiennego, w budynku utworzono Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego.

Pisarz patronuje wielu miejscom i obiektom. Oprócz szkoły i muzeum, imieniem Żeromskiego nazwano: ulicę, skwer w centrum miasta, chorągiew ZHP, teatr (w nim rzeźba przedstawiająca Żeromskiego autorstwa Zygmunta Kaczora), księgarnię oraz ogródki działkowe. Na ulicy Sienkiewicza 9, na jednym z budynków, znajduje się duży wizerunek pisarza wykonany techniką sgraffito (obok wizerunku data – 1954).

I Muzeum Lat Szkolnych – kopalnia wiedzy o pisarzu, który jak bodaj żaden inny pozostał pisarzem stąd, z Gór Świętokrzyskich, lokując na Kielecczyźnie akcję tak wielu utworów. Dworki, bitwy, potyczki, kościoły, kapliczki, ulice Klerykowa. Pamiętajmy o tym bogactwie literatury w 155. rocznicę urodzin pisarza.

2019-08-13 12:55

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bitwa pod Wiedniem

Niedziela Ogólnopolska 42/2012, str. 52

[ TEMATY ]

historia

film

kino

"BITWA POD WIEDNIEM" - FOTO ANDREA CHISESI, DYSTR. MONOLITH FILMS

Wiosną 1683 r. na wielkiej równinie wokół Belgradu zebrała się największa w historii muzułmańska armia. Dowództwo armii powierzono wielkiemu wezyrowi Kara Mustafie (Czarny Mustafa). To właśnie jemu sułtan Stambułu Mehmed IV przekazał zieloną chorągiew Proroka, według tradycji - oryginalną chorągiew Mahometa. Miał ją wznieść nad wszystkimi stolicami Europy, kończąc na kolebce chrześcijaństwa - Rzymie, i tam zamienić Bazylikę św. Piotra w meczet. Wizja przedstawiająca arabskie konie pijące z fontanny na Placu św. Piotra miała być zapowiedzią błyskawicznego militarnego zwycięstwa islamu i definitywnego podporządkowania się chrześcijańskiej Europy. To, że do tego nie doszło, zawdzięczamy skromnemu zakonnikowi o imieniu Marco D’Aviano oraz królowi polskiemu Janowi III Sobieskiemu. Najnowszy film Renzo Martinellego opowiada nam tę historię… Wchodzący na ekrany kin film „Bitwa pod Wiedniem” (reż. Renzo Martinelli) jest zapisem kilku lat z życia zakonnika i kaznodziei Marco D’Aviano. Poznajemy go jako człowieka o sile ducha, który nie akceptuje kompromisów. Twierdzi, że wierzyć należy zawsze, niezależnie od czasów i wygody. Papież Innocenty XI uczynił go propagatorem chrześcijaństwa, prosząc usilnie o rozpowszechnianie w każdym miejscu wiadomości o islamskim niebezpieczeństwie i o potrzebie zatrzymania muzułmańskiej ekspansji. To dzięki jego niestrudzonej misji apostolskiej udało się stworzyć armię, która ocaliła osaczony Wiedeń. To on wzywał cesarza Leopolda XIII i innych władców europejskich do walki i obrony flagi Europy, twierdząc, że jeśli nie będą walczyć wszyscy razem, nie będzie Europy. „Niezrozumienie teraźniejszości jest konsekwencją nieznajomości przeszłości” (Marc Bloch). „11 września 1683 r. islam osiągnął apogeum ekspansji na Zachód. Trzysta tysięcy wyznawców Allacha pod dowództwem Kara Mustafy od dwóch miesięcy oblegało zwane «Złotym jabłkiem» miasto Wiedeń”. Te słowa rozpoczynające film w zamiarze reżysera mają uświadomić widzowi, że walka w obronie chrześcijaństwa powraca. XVII-wieczna opowieść o obronie Wiednia przed islamskim najeźdźcą ma również ukazać, że współczesny świat chrześcijański staje przed podobnym zagrożeniem. Międzynarodowy tytuł filmu: „11 września 1683” jest odwołaniem się do tragicznych wydarzeń z 11 września 2001 r., kiedy to muzułmański świat terroryzmu zaatakował Nowy Jork. 11 września 1683 r. Kara Mustafa zapewniał, że jest to ważny dzień - dzień wielkiej siły dla narodu muzułmańskiego: „Nie tylko Wiedeń, ale także Paryż, Rzym i cały świat”. Atak na Nowy Jork, na miasto-symbol wielkości i potęgi świata zachodniego, miało być również objawieniem potęgi świata muzułmańskiego. Reżyser, opowiadając historię obrony Wiednia, mówi do nas również, byśmy nie zapominali o tym, co się wydarzyło 11 lat temu. (Jeśli nie będziemy razem, nie będzie Europy). Wyreżyserowana przez Renzo Martinellego „Bitwa pod Wiedniem” to ogromne epickie widowisko, film ujmujący i piękny, wywołujący wielkie emocje, ukazujący świat, który dawno przeminął. To 2 godziny, które stają się również doskonałą lekcją historii, ukazującą wielkość i dumę narodu polskiego.
CZYTAJ DALEJ

Oblat o. Andrzej Juchniewicz został skazany na 13 lat więzienia na Białorusi

2025-05-05 11:07

[ TEMATY ]

kapłani

pixabay.com

Proboszcz parafii pw. Matki Bożej Fatimskiej w Szumilinie (diecezja witebska) na Białorusi ojciec Andrzej Juchniewicz został skazany na 13 lat więzienia - poinformowała Polska Prowincja Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Przekazała, że wyrok nie jest prawomocny. Zapowiedziano wniesienie apelacji.

Ojciec Andrzej Juchniewicz został zatrzymany przez władze Białorusi 8 maja 2024 r. wraz ze współbratem Pawłem Lemechą posługującym w diecezjalnym sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Szumilinie koło Witebska. Rzecznik zgromadzenia o. Paweł Gomulak w rozmowie z PAP poinformował wówczas, że obaj zatrzymani księża mają obywatelstwo białoruskie.
CZYTAJ DALEJ

Jubileusz bankowców

2025-05-06 04:34

Katarzyna Artymiak

W Wielkim Tygodniu z pielgrzymką do Wiecznego Miasta udała się grupa duszpasterstwa bankowców z Lublina.

Korzystając z jubileuszowego daru, pielgrzymi pod opieką duszpasterza ks. Ryszarda Podpory nawiedzili cztery bazyliki większe i przeszli przez Drzwi Święte. Udali się też z modlitwą do grobu św. Jana Pawła II. – To było wydarzenie o ogromnym ładunku emocjonalnym, bo wiele osób z naszej pielgrzymkowej grupy ma wciąż w sercu i pamięci żywe obrazy swoich spotkań z Janem Pawłem II – powiedział ks. Ryszard Podpora. Jak wskazał, wyjątkowe było również nawiedzenie katakumb w Wielki Piątek. – W kontekście dnia śmierci Chrystusa pojechaliśmy na cmentarz, w którym spotykali się i spoczęli pierwsi rzymscy chrześcijanie – powiedział duszpasterz. Pozostając w łączności paschalnej z Kościołem powszechnym, pątnicy uczestniczyli w Liturgiach Wielkiego Czwartku i Wielkiego Piątku w tzw. „polskim” kościele św. Stanisława biskupa i męczennika przy via delle Botteghe Oscure w Rzymie, w najstarszym ośrodku duszpasterskim poza Ojczyzną, ustanowionym z inicjatywy kard. Stanisława Hozjusza przez papieża Grzegorza XIII w 1578 roku. W Wielką Sobotę powrócili do Lublina, by już w swoich parafiach uczestniczyć w Liturgii Wigilii Paschalnej i dzielić się radością Zmartwychwstania z najbliższymi.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję