Gdy wstępowali na tron, nie byli rodem ludzi wybitnych. Pierwszym znanym przedstawicielem rodu Wazów był giermek Nils Kettilsson, który w połowie XIV wieku pełnił funkcję wójta na zamku w Sztokholmie. Zarówno on, jak i jego dzieci wżenili się na tyle dobrze, że piastowali coraz wyższe stanowiska. W książce „Wazowie. historia burzliwa i brutalna” Herman Lindqvist nie oszczędza rodu. Opisuje jego niezłomne dążenie do zdobycia, utrzymania i pomnożenia władzy. Władzę i bogactwo – podkreśla autor – zdobyli dzięki sprytowi oraz brakowi zahamowań w stosowaniu przemocy. Zresztą sami też jej doświadczyli: gdy Gustaw Waza – budowniczy królestwa, które uważa się za początek nowożytnej Szwecji – zostawał regentem, nie miał zaplecza politycznego, a jego rodzinę przetrzebiono podczas krwawej łaźni sztokholmskiej.

Rządy Wazów w Polsce trudno ocenić jednoznacznie; z jednej strony były to czasy potęgi Rzeczypospolitej, ale z drugiej – licznych wojen, które przyczyniły się do upadku systemu demokracji szlacheckiej na rzecz władzy oligarchii magnackiej. Brak reform odbił się Rzeczypospolitej czkawką. Dziś wielu historyków uważa, że ciekawe czasy panowania Wazów przyczyniły się do upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Koniec ich rządów w Polsce był żałosny. Schorowany, zniechęcony Jan Kazimierz abdykował w 1668 r. Gdy jego powóz wyjeżdżał do Francji – zaznacza Lindqvist – zabrał wiele obrazów, m.in. „Dianę w kąpieli” Rembrandta, gobeliny i przedmioty ze skarbca, do których nie miał prawa, np. dwie zamknięte korony, dwie małe korony, trzy berła, trzy królewskie jabłka i pierścień z brylantem. Precjoza przepadły podczas rewolucji francuskiej, a rozdzierana za ostatniego Wazy Polska w tym samym czasie zniknęła z map, choć nie z serc.