Reklama

Wielki Post

Bogactwo wielkopostnej tradycji

Wielki Post jest czasem przygotowania do świąt Wielkiej Nocy. Okres ten jednak nie jest jednolity, ma swoją strukturę i dynamikę, która pomaga nam odkryć bogactwo liturgii, dawnych zwyczajów, duchowych praktyk, pobożności nowej i starej, opartej na dwudziestowiecznej ciągłości żywej wiary

Niedziela Ogólnopolska 11/2016, str. 16

[ TEMATY ]

Wielki Post

Bożena Sztajner/ Niedziela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zaczyna się Środą Popielcową i trwa, nie licząc niedziel, 40 dni, aż do Triduum Paschalnego. Kiedyś poprzedzony był tzw. przedpościem, wprowadzonym jeszcze za czasów św. Grzegorza Wielkiego na przełomie VI i VII wieku, które zostało zniesione przez Pawła VI, choć i dziś jest obecne w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Warto o nim pamiętać, bo jego zadaniem było stopniowe oswajanie wiernych z praktykami pokutnymi. Radykalna asceza, kiedyś powszechnie wymagana w Kościele, potrzebowała powolnego przystosowania.

Jaki był sens przedpościa? W połączeniu z Wielkim Postem 70 dni pokuty nawiązywało do 70 lat niewoli babilońskiej. Chodziło także o to, by podkreślić stan grzechu, cierpienia i śmierci, typowy przed przyjściem Chrystusa, a szczególnie doświadczany wobec zagrożeń ze strony barbarzyńskich i niechrześcijańskich narodów. Wierni zwracali się więc do Zbawiciela w postawie aktywnego zawierzenia, by poprzez ascezę w zjednoczeniu z Chrystusem wydobyć się z niewoli grzechu, śmierci i niebezpieczeństw złego. Ten cel przewija się do dziś przez cały okres przygotowania do Wielkanocy, niezależnie od pielęgnowania czy odrzucenia przedpostnych zwyczajów.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Pokuta i Męka

Reklama

Czas Wielkiego Postu składa się z dwóch części. Pierwsza – zaczyna się w Środę Popielcową, a kończy w Niedzielę Męki Pańskiej, zwaną także Niedzielą Pasyjną lub rzadziej – Czarną Niedzielą. Druga część Wielkiego Postu to „Czas Męki”, który obejmuje ostatnie dwa tygodnie przed Wielkanocą.

W Niedzielę Pasyjną w kościołach zakrywane są krzyże, co ma nas skłonić do oderwania się od zewnętrznej powłoki ludzkich wyobrażeń, a skierować uwagę na wewnętrzny, duchowy i nadprzyrodzony sens męki i śmierci Zbawiciela. Stąd krzyże pozostaną zasłonięte aż do końca liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek.

Pieśni kościelne typowe dla okresu Wielkiego Postu dotyczą dwóch aspektów, czasem wzajemnie splecionych, a czasem oddzielonych. Chodzi o utwory o charakterze pokutnym, mówiące o nawróceniu i chrzcie, oraz o pasyjne pieśni wielkopostne. Typowe dla polskiej pobożności pozostaje odprawianie nabożeństw pasyjnych: „Gorzkich żali” czy Drogi Krzyżowej.

Chrzest

W celebracji tego czasu nigdy, a zwłaszcza w jubileuszowym roku Chrztu Polski, nie wolno zapomnieć o chrzcielnym charakterze okresu przygotowania do Wielkanocy, co najbardziej widoczne jest w liturgii słowa Bożego i w tekstach modlitw III, IV i V niedzieli Wielkiego Postu. W tradycji Kościoła był to czas bezpośredniego przygotowania katechumenów do chrztu, zaś w sensie alegorycznym odnosi się on do przygotowania ludzkości na przyjęcie Zbawiciela, którego misją było zanurzyć starego człowieka poddanego śmierci w zdrojach swojej Przenajświętszej Krwi i odrodzić go z wody i z Ducha do życia wiecznego.

Reklama

Wielki Post to czas pokuty i nawrócenia, który opiera się na osobistym zaangażowaniu każdego w osiąganie szczytów chrześcijańskiej dojrzałości. W drodze wielkopostnych ćwiczeń ważne są post, jałmużna i modlitwa.

Bogactwo i różnorodność

W okresie Wielkiego Postu w kościele znikają kwiaty sprzed ołtarza, nastrój pokuty podkreśla skromniejszy wystrój świątyni. Kolorem liturgicznym w tym czasie jest zasadniczo fiolet, jednak i ta praktyka w swojej ciągłości nie jest jednolita: w IV niedzielę, zwaną Laetare, kapłan nakłada szaty w kolorze różowym, na ołtarzu pojawiają się kwiaty, a organista może bardziej uroczyście zagrać na organach.

W życiu codziennym wierzący unikają zabaw, poddają się ascezie, starają się wieść życie bardziej skupione i skoncentrowane na treściach wyznawanej wiary. Pościć nie należy w niedziele, bo są to dni radości ze zmartwychwstania Chrystusa. Mają one jednak spajać, a nie rozbijać czas wielkopostnych ćwiczeń.

Choć trudno byłoby zabraniać surowszych form pokuty, to jednak wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje we wszystkie piątki, a post ścisły – w Środę Popielcową i w Wielki Piątek. Praktyki pokutne kiedyś były dużo bardziej surowe, a ich przestrzeganie było bardzo skrupulatne. W Polsce w wielkopostnej diecie przez cały ten okres ograniczano się do żuru, ziemniaków, śledzi i kapusty, wystrzegano się natomiast mięsa, tłuszczów zwierzęcych, a nawet mleka.

Bogactwo i różnorodność liturgiczna, a także codzienne zwyczaje pokazują, że czas Wielkiego Postu nie jest jednolity, że ma swoją wewnętrzną różnorodność i zarazem spójność, logikę i treść, co powinno znaleźć wyraz w takim ukształtowaniu ceremonii liturgicznej, by pomóc w odkryciu jej bogactwa.

Wspomniana różnorodność liturgiczna powinna wpływać na chrześcijańskie życie i kształtować je. Można to osiągnąć przez pielęgnowanie starych i nowych form pobożności pokutnej, chrzcielnej i pasyjnej, skupionych wokół pełnienia dzieł miłosierdzia, modlitwy i pokuty.

2016-03-09 08:35

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Szansa na Wielki Post - wyjątkowe rekolekcje w codzienności

[ TEMATY ]

rekolekcje

Wielki Post

Karol Porwich/Niedziela

Czy Wielki Post musi zlecieć na codziennej gonitwie, a potem żalu że już Wielki Tydzień i nic nie zmieniło się na lepsze? Czy warto jeszcze robić wielkopostne postanowienia? Światowy Ruch Katolików na Rzecz Środowiska proponuje sposób na to, by dobrze wykorzystać szczególny czas Wielkiego Postu - proste i przystępne rekolekcje w drodze w duchu Laudato si.

Wielki Post z Laudato si’
CZYTAJ DALEJ

Erika Kirk: “Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią”

2025-09-22 07:34

[ TEMATY ]

USA

PAP/EPA/CAROLINE BREHMAN

Kiedy Erika Kirk wypowiedziała słowa skierowane do mordercy swojego męża Charliego, w ogromnej hali State Farm Stadium, w Glendale w stanie Arizona zapadła absolutna cisza. „Wybaczam mu” - powiedziała walcząc ze łzami. Na szyi miała srebrny łańcuszek z krzyżem, widocznym znakiem swojej wiary. „Odpowiedzią na nienawiść nie może być nienawiść, ale tylko miłość” - podkreśliła. Tym samym wyróżniła się spośród wielu agresywnych i mściwych wypowiedzi niektórych mówców podczas niedzielnej (czasu lokalnego) uroczystości pogrzebowej działacza chrześcijańskiego Charliego Kirka.

Podziel się cytatem Odpowiedzią, którą znamy z Ewangelii, jest miłość, i zawsze miłość. Miłość do naszych wrogów i miłość do tych, którzy nas prześladują. Podziel się cytatem Na olbrzymim stadionie zapanowała całkowita cisza, a chwilę potem rozbrzmiały się wielkie brawa. Nie zabrakło też łez i niesmowitego wruszenia zgromadzonych.
CZYTAJ DALEJ

Świdnica. Laicyzacja wyzwaniem - Rada Duszpasterska o odnowie Kościoła

2025-09-23 12:00

[ TEMATY ]

Świdnica

bp Marek Mendyk

rada duszpasterska

ks. Krzysztof Ora

ks. Mirosław Benedyk/Niedziela

Uczestnicy obrad Diecezjalnej Rady Duszpasterskiej w Centrum Edukacji Katolickiej przy świdnickim seminarium

Uczestnicy obrad Diecezjalnej Rady Duszpasterskiej w Centrum Edukacji Katolickiej przy świdnickim seminarium

Pod przewodnictwem bp. Marka Mendyka obradowała Diecezjalna Rada Duszpasterska. Ordynariusz świdnicki zachęcał uczestników spotkania do głębszego spojrzenia na formację chrześcijańską, która ma kształtować wiernych w duchu uczniów-misjonarzy. – Nie jesteśmy chrześcijanami raz na zawsze, ale nimi się stajemy – podkreślał biskup, wskazując na potrzebę wychowania, pogłębiania więzi z Chrystusem i odwagi w dawaniu świadectwa.

Diecezjalna Rada Duszpasterska zgromadziła się w piątek 19 września w Centrum Edukacji Katolickiej na terenie świdnickiego seminarium, aby wspólnie podjąć refleksję nad nowym rokiem pracy duszpasterskiej, który rozpocznie się wraz z Adwentem 2025. Spotkaniu przewodniczył bp Marek Mendyk, wskazując na konieczność przygotowania się do wdrożenia programu pod hasłem „Uczniowie - misjonarze”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję