W Polsce Dzień Judaizmu – inicjatywa Konferencji Episkopatu Polski – obchodzony był po raz 19., w Chmielniku – w dawnej synagodze – po raz trzeci. Obchody podzielono na dwa etapy.

Łączy miłość Boga

W niedzielę 17 stycznia w kościele Niepokalanego Poczęcia NMP w Chmielniku biblista ks. dr Marcin Kowalski na wszystkich Mszach św. głosił konferencję pt. „Jerozolima i Maryja – dwie historie połączone nieodwołalną miłością Boga”. Przypomniał w niej trudną historię dialogu, przed i posoborowe odczytywanie roli Izraela, zapytywał, co możemy sobie dać wzajemnie? – Izrael bez nas nie usłyszy Dobrej Nowiny, bez naszego świadectwa nie rozpozna w Jezusie Mesjasza – mówił ks. dr Kowalski.

18 stycznia obchody miały miejsce w synagodze, przekształconej w Ośrodek Edukacyjno-Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”. Głównym wydarzeniem była debata pomiędzy rabinem Avim Baumolem z Krakowa, ks. dr. Tomaszem Siemieńcem – biblistą z WSD w Kielcach, redaktorem prowadzącym „Niedzielę Kielecką”, oraz pastorem ks. Wojciechem Rudkowskim, proboszczem parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Radomiu i Kielcach.

W obchodach uczestniczyli m.in.: marszałek – Adam Jarubas, wicemarszałek Agata Bińkowska, starosta kielecki Michał Godowski, Helise Lieberman – dyrektor Fundacji Centrum Taubego, ks. dr Andrzej Kwaśniewski – dyrektor Archiwum Diecezjalnego w Kielcach, licznie reprezentowane środowisko Instytutu Historii UJK w Kielcach, z prof. dr. hab. Waldemarem Kowalskim, delegaci Diecezjalnej Rady Ekumenicznej, Wszechnicy Świętokrzyskiej i in. Nie zabrakło mieszkańców Chmielnika. Był proboszcz ks. Franciszek Siarek i siostry kanoniczki, dyrektorzy, nauczyciele uczniowie z miejscowych szkół.

Celebracja dialogu

– Dzień Judaizmu celebruje otwarty dialog, łączy religie, chwaląc Boga razem – mówił rabin Avi Baumol podczas debaty pt. „Wszyscy jesteśmy dziećmi Abrahama. Religie wobec wyzwań współczesnego świata”. Od dwóch lat dzieli czas pomiędzy Izraelem a Krakowem, gdzie prowadzi cykl otwartych wykładów „Judaizm dla wszystkich” i zajęcia ze studiowania Tory. W jego rodzinie jest 27 pokoleń rabinów, z których znacząca część osiadła niegdyś w Polsce.

Moderatorem dyskusji był prof. dr hab. Waldemar Kowalski, badacz dziejów wczesnonowożytnych, a szczególnie stosunków wyznaniowych i etnicznych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Uczestnicy zwracali m.in. uwagę na przełomowe wydarzenia w historii dialogu między judaizmem i chrześcijaństwem. W debacie i dyskusji poruszano wątki teologiczne, odwoływano się do wersetów biblijnych, a szczególnie do tego, co jest wspólnym dziedzictwem Abrahama. Była także mowa o wypaczeniach religii i wskazaniach do realizowania postaw miłosierdzia.

Uczestnicy wydarzenia mogli także skorzystać z części konferencyjnej. Referaty dotyczyły sztetlu w Bodzentynie (dr Justyna Staszewska, Towarzystwo Dawida Rubinowicza) i Starachowicach (mgr Agnieszka Malinowska, Instytut Historii UJK Kielce).

Czasy samarytańskiej posługi bp. T.T. Kulińskiego i jego stosunku wobec Żydów przypomniała Maria Spława-Neyman (Archiwum Diecezjalne w Kielcach). Mówiła m.in.: – Właśnie do tego, niestrudzonego w miłosierdziu Biskupa w 1881 r. zgłosiła się delegacja Żydów z prośbą o opiekę, kiedy do miasta dotarła wiadomość o pogromie Żydów w głębi cesarstwa rosyjskiego. Biskup nakazał natychmiast rozesłać do parafii list z poleceniem, aby księża przypomnieli wiernym, że prawa boskie nakazują Żydów traktować jak bliźnich, a napady na nich traktowane będą jak przestępstwo. Gdy Biskup zmarł, prasa podała, że „wszystkie sklepy należące do kupców Izraelitów były zamknięte i wzięli udział w pogrzebie.

Z zainteresowaniem wysłuchano referatu o ratowaniu Żydów przez Polaków podczas II wojny światowej w dystrykcie radomskim (dr Tomasz Domański, IPN). Była m.in. mowa o trzech Żydówkach z Mirocic uratowanych przez rodzinę Wróblewskich czy Hannie Waserman ocalonej przez Klemensa Kowalskiego; zdaniem prelegenta, liczba polskiej ludności ratującej Żydów waha się między 30 tys. a 300 tys. osób.

Czulent i musical

Pojawił się także akcent kulinarny i artystyczny. Uczniowie i nauczyciele ze szkół Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Chmielniku przygotowali degustację potraw kuchni żydowskiej. Młodzież z II LO w Kielcach pokazała zwiastun musicalu „Rut”. Goście z zainteresowaniem oglądali także wystawę „Izrael wczoraj i dziś”.

Organizatorem Dnia Judaizmu był Ośrodek Edukacyjno-Muzealny „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku oraz Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.