W czasach współczesnych obserwuje się bardzo dynamiczny rozwój religii Chrystusowej w Chinach. O ile jeszcze w pierwszej połowie ubiegłego wieku szacowano, że protestantów i katolików jest tam ok. 4 mln, o tyle współcześnie mówi się nawet o kilkudziesięciu milionach. Statystyki nie są dokładne ze względu na powszechną inwigilację wszelkich religii, ale od 2 do 4 proc. Chińczyków identyfikuje się z chrześcijaństwem.

Przez kulturę do wiary

Historia chrześcijaństwa w Chinach jawi się w ciemnych barwach. Od samego początku przesłanie ewangeliczne napotykało w tej części Azji bardzo poważne problemy. Starożytność to przede wszystkim okres prześladowań ze strony cesarzy, którzy chcieli – wraz z innymi religiami – zmieść wiarę w Chrystusa z powierzchni ziemi. Zachował się zapis nieznanego mnicha z 986 r., który pod adresem Patriarchy Wschodu kieruje następujące słowa: „Chrześcijaństwo w Chinach wymarło. Rdzenni wyznawcy Chrystusa zostali wymordowani, Kościół został zniszczony, a tylko jeden ochrzczony człowiek pozostał przy życiu”.

Średniowiecze to z kolei czas kontrowersji związanych z obecnością i aktywnością nestorian na tym terenie. Pracowali tam także franciszkanie, ale ich wysiłki szły na marne wobec oporów, które napotykali ze strony nestorian.

Późniejszy okres to czas sporów między zakonami żebraczymi z Hiszpanii (franciszkanie i dominikanie) a jezuitami. Te pierwsze wolały tradycyjne metody ewangelizacji, a jezuici starali się stosować akomodację. Metoda ta była bardzo skuteczna w przekazie ewangelicznym, a w największym skrócie polegała na wniknięciu w rodzimą kulturę, by na jej gruncie głosić później Chrystusa. Niestety, zakonnicy sprzeciwiający się tej metodzie pozyskali Rzym, który na jakiś czas zakazał akomodacji, co znacznie przyhamowało ewangelizację na tych terenach.

W tym kontekście warto przywołać jednego z najważniejszych apostołów Chin – sługę Bożego Matteo Ricciego. W odróżnieniu od innych misjonarzy pracujących w południowej Azji, Ricci był przekonany o bliskich związkach chińskiej kultury z filozofią konfucjańską i doszedł do wniosku, że aby w Chinach przyjęło się chrześcijaństwo, musi ono zostać zaadaptowane do tamtejszych realiów (inkulturacja). W pracy misyjnej nazywał się „zachodnim konfucjanistą”.

Poraniony Kościół

O znacznym przyśpieszeniu możemy mówić w XIX wieku, kiedy to liczne zgromadzenia zakonne wysyłały do Chin swoich misjonarzy. Państwo to stało się terenem ewangelizacji dokonywanej przez katolików i protestantów. Na początku Kościół katolicki wysyłał do Chin osoby duchowne, a nawet biskupów, którzy mieli zakładać lokalne struktury. Z czasem powstały na miejscu seminaria i wyświęcano pierwszych księży wywodzących się z rodzimej ludności. Niestety, podział Chin z 1949 r. na wyspiarski Tajwan i Chińską Republikę Ludową na kontynencie, gdzie władzę przejęła partia komunistyczna, spowodował, że sytuacja katolików mocno się skomplikowała. Misjonarze zaczęli opuszczać reżimową rzeczywistość, a Kościół podzielił się na odłam patriotyczny, który zerwał łączność z Watykanem, i tzw. Kościół podziemny, który uznaje autorytet papiestwa. Kontrowersje między Stolicą Apostolską i władzami komunistycznych Chin dotyczą przede wszystkim kwestii wyświęcania biskupów. Władze chcą w tej materii zachować całkowitą autonomię, na co nie może się zgodzić papież.

Benedykt XVI w liście do katolików chińskich z 27 maja 2007 r. poinformował, że ustanawia 24 maja Dniem Modlitwy za Kościół w Chinach. W dniu tym przypada liturgiczne wspomnienie Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, w szczególny sposób czczonej w sanktuarium w Szeszan w Szanghaju.

Jak dowiadujemy się z Katolickiej Agencji Informacyjnej, chiński socjolog Yang Fenggang szacuje, że w Chinach żyje już dzisiaj 180 mln chrześcijan – 20 mln katolików i 160 mln protestantów. W ciągu najbliższych 15 lat liczba uczniów Chrystusa w tym kraju może wzrosnąć do 250 mln. Dane te potwierdza ks. Sergio Ticozzi, misjonarz, który od ponad 40 lat pracuje w Hongkongu i monitoruje sytuację Kościoła w Chinach. W wywiadzie dla tygodnika „Tempi” podkreśla on, że dane te są oczywiście szacunkowe, ale bardzo prawdopodobne. Włoski misjonarz potwierdza również, że z dynamicznego rozwoju chrześcijaństwa w pełni zdaje sobie sprawę reżim w Pekinie i dlatego ostatnio nasiliły się represje. – Nowy prezydent Xi Jinping nie przewiduje żadnych kompromisów. Pod tym względem powracamy do reżimu w stylu Mao Zedonga – mówi ks. Ticozzi. Nowością jest walka z chrześcijaństwem przez promowanie religii tradycyjnych: konfucjanizmu i buddyzmu, zorientowanych na patriotyzm.

Modlitwa za Kościół w Chinach

Panie Jezu Chryste, w sakramencie chrztu świętego uczyniłeś nas członkami Twojego Ciała, którym jest Kościół. Ty chcesz, abyśmy czuli się odpowiedzialni za naszych braci chrześcijan i wszystkich ludzi na całym świecie, zwłaszcza tych, którzy cierpią i są prześladowani. Prosimy Cię, przyjdź z pomocą Twojemu Kościołowi w Chinach. Daj, aby rozwijał się i cieszył prawdziwą wolnością swoich wiernych. Niech wzrastająca liczba wyznawców Chrystusa przyczynia się do duchowego rozwoju całych Chin. O to prosimy Cię za przyczyną Maryi, Królowej narodu chińskiego, i świętych męczenników chińskich. Amen.