Losy parafii w Mokrem sięgające końca XIII wieku i jej kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny postawionego w 1. poł. XIV stulecia odzwierciedlają dzieje tej części ziemi chełmińskiej: w średniowieczu parafia należała do diecezji pomezańskiej, w czasach nowożytnych – chełmińskiej, obecnie – toruńskiej. Świątynia parafialna w 1. poł. XVI wieku przejęta przez luteranów, odzyskana za sprawą proboszcza ks. Jana Kobylińskiego w 1620 r. niedługo cieszyła katolickich wiernych, bo 8 lat później spłonęła podczas 1. wojny szwedzkiej. W poł. XVII wieku z inicjatywy ks. Tomasza Poniatowskiego, który odbudował kościół i okolicznych rodzin ziemiańskich: Białochowskich, Borowskich, w nowym barokowym ołtarzu został umieszczony wizerunek Maryi, który wkrótce zyskał opinię cudownego.

Z dziejów sanktuarium

O łaskach uzyskanych przez orędownictwo Mokrzańskiej Pani od połowy XVII wieku po czasy współczesne świadczą źródła pisane i wota; liczne są świadectwa dotyczące uzdrowień z chorób oczu. Przybywali tu pątnicy z okolicznych wsi, z pobliskiego Grudziądza, także z dalszych miejscowości ziemi chełmińskiej, przeprawiali się łodziami pielgrzymi mieszkający po lewej stronie Wisły. Tutaj szukali posługi duszpasterskiej katolicy z protestanckich Prus Książęcych. Sława sanktuarium dotarła na dwór królewski, o czym świadczą przywileje przyznane przez Jana Kazimierza i Stanisława Augusta i zachowana do dziś monstrancja ofiarowana przez pierwszego z nich. O randze miejsca świadczą przywileje i odpusty papieskie nadane w 1759 r. przez Klemensa XIII oraz w 1888 r. przez Leona XIII „dla pogłębienia pobożności wiernych i zbawienia dusz”. W czasie zaborów sanktuarium było solą w oku władz, ponieważ – jak to ujął proboszcz mokrzański ks. Aleksander Pronobis – „cała taktyka pruska obliczona była na systematyczne wytrącanie Pomorzanom broni, którą mieli w religii i w swej narodowości polskiej” („historia Pomorza”, 1930 r.). Plany zaborców spełzły na niczym dzięki postawie miejscowych duszpasterzy, wśród nich ks. Jana Krebsa, proboszcza w latach 1853-63, który „podniósł religijność parafii, która przedtem uchodziła jako misyjna” (ks. Henryk Mross) i ks. Jana Waleńskiego, proboszcza w ostatnim ćwierćwieczu XIX stulecia, odnowiciela kościoła i jego dobrodzieja przez hojny testament oraz jego następcy przez 17 lat ks. Wincentego Rutza, m. in. propagatora pieśni maryjnych w języku polskim. W niepodległej Polsce proboszczowie Mokrego ks. Stanisław Jarzębski (do 1927 r.) i ks. Pronobis witali prócz wielotysięcznych rzesz czcicieli Matki Bożej również pielgrzymów z Prus Wschodnich, przedzierających się tu przez nieodległy kordon graniczny. W czasie okupacji sanktuarium zostało zamknięte. Ks. Pronobis spędził całą wojnę za drutami lagrów, a wikariusz Franciszek Kędzierski został rozstrzelany we wrześniu 1939 r. Poprzedni proboszcz ks. Jarzębski zmarł z wyczerpania w 1940 r. w Sachsenhausen. Po wojnie ks. Pronobis wrócił do Mokrego, jednak po rocznej posłudze został skierowany do Tczewa, a od 1946 r. pieczę nad sanktuarium i parafią objął ks. Alfons Strzyżewicz. Jego następca ks. prał. Józef Sołobodowski, który 29 maja będzie obchodził 60-lecie święceń kapłańskich, począwszy od 1962 r. przez 43 lata propagował ewangeliczną prawdę o ważnej roli Panny Najświętszej w dziele zbawienia wyrażonej sentencją „przez Maryję do Chrystusa”. Sprawił, że Mokre stało się ważnym, tętniącym życiem ośrodkiem kultu Matki Bożej. Wśród jego licznych dokonań jest utworzenie parafialnego muzeum, które w 1985 r. poświęcił biskup chełmiński Marian Przykucki, uporządkowanie miejscowych zasobów materialnych i pisanych, zakup dzwonów, odnowienie ołtarzy, wykonanie witraży, wśród nich poświęconego Patronce sanktuarium, postawienie groty Maryi Wniebowziętej. W 1977 r. ks. Józef wydał w Lublinie książkę „Kult Matki Boskiej Mokrzańskiej”, do dziś podstawowe źródło wiedzy o sanktuarium. Od 28 sierpnia 2005 r. jego następca jest ks. kan. Wojciech Zawacki, który w gościnnych progach kościoła przyjmuje m.in. pielgrzymki parafialne i środowiskowe z pobliskiego Grudziądza i z całej diecezji, np. w maju 2012 r. w ramach nowenny o odnowienie duchowe rolnicy i mieszkańcy wsi diecezji toruńskiej powierzali Madonnie Mokrzańskiej swoje sprawy zawodowe i osobiste. Kustosz przybliża pątnikom dzieje sanktuarium i kultywuje zakorzenione w tradycji zwyczaje odpustowe. W wigilię uroczystości Wniebowzięcia – godzinki, procesja ze świecami i Msza św. W dniu odpustu – Suma odprawiana na placu przykościelnym przy grocie Matki Bożej, święcenie ziół, procesja eucharystyczna wokół kościoła. Dla uzyskania odpustu, obok innych warunków, wierni oddają cześć Maryi, podążając, często na kolanach, z zapalonymi świecami wokół ołtarza. Istotnym składnikiem celebracji odpustu jest uroczyste odsłonięcie i zasłonięcie Obrazu poprzedzone błogosławieństwem ludu i pożegnaniem pielgrzymów. Przedłużeniem odpustu jest oktawa maryjna, podczas której odbywają się stanowe nabożeństwa.

Cudowny wizerunek

Namalowany na płótnie techniką olejną anonimowy obraz Matki Bożej z połowy XVII wieku przedstawia koronację Najświętszej Maryi Panny przez Boga Ojca i Syna Bożego w obecności Ducha Świętego ukazanego jako unosząca się nad Nimi gołębica. Maryja przyodziana w srebrną, trybowaną suknię z 1720 r., ukazana na tle złocistego symbolizującego niebo owalu, otoczona promienną aureolą (mandorlą) jak słońcem, stoi na odwróconym sierpie półksiężyca (por. Ap 12, 1). W lewym, górnym rogu umieszczono postać zmartwychwstałego Chrystusa w czerwonym płaszczu znamionującym męczeństwo i królewskość; innym Jego monarszym atrybutem jest berło w lewej dłoni. Prawą ręką Jezus kładzie na koronie Matki, wieniec z róż – symbol miłości. Z prawej strony w czułym geście pochyla się nad ukoronowaną Maryją Bóg Ojciec z jabłkiem królewskim, atrybutem panowania nad światem. Tak mocno podkreślona królewskość Mokrzańskiej Pani dostrzegają wierni oraz ich duszpasterze. Już przed laty ks. prał. Sołobodowski podjął inicjatywę, czekającą na realizację, nadania Patronce sanktuarium w Mokrem tytułu zakorzenionego w naszej tradycji religijnej: Królowej Korony Polskiej.

Dziękuję za wszechstronną pomoc ks. kan. Wojciechowi Zawackiemu oraz za cenne uwagi ks. prał. Józefowi Sołobodowskiemu