Otóż, z historycznego punktu widzenia rozpoczynanie nowego roku od 1 stycznia jest tak naprawdę tylko dziełem przypadku. W Rzymie bowiem (jak i w wielu kulturach), do II wieku przed Chrystusem rok zaczynał się na wiosnę (trzeba pamiętać, że obchody nowego roku istniały przed chrześcijaństwem, ono przejęło później kalendarz rzymski). Wtedy też obejmowali urząd dwaj konsulowie, główni urzędnicy Republiki Rzymskiej, których urząd trwał dokładnie jeden rok. Jednak jesienią 153 roku przed Chrystusem obaj konsulowie zginęli. Trzeba było wybrać nowych, którzy swój urząd objęli… właśnie 1 stycznia, a nie dopiero na wiosnę - 1 marca. To od tego momentu do tradycji rzymskiej wszedł zwyczaj, by urząd konsulów i zarazem nowy rok rozpoczynać od 1 stycznia. Dzień ten nie miał natomiast żadnego przełomowego znaczenia w kalendarzu naturalnym, gdyż nie rozpoczynał nowej pory roku ani też nie wyznaczały go specjalne zjawiska astronomiczne. 1 stycznia był więc całkiem zwyczajnym dniem. Dopiero z czasem nabrał znaczenia, został złączony z ludowymi obchodami, zabawami i ucztami.

Chrześcijaństwo przejęło rzymski kalendarz i idący za tym zwyczaj rozpoczynania nowego roku 1 stycznia, a nie na wiosnę. Oczywiście, Kościół miał swój kalendarz liturgiczny, w którym rok rozpoczynały Boże Narodzenie albo pierwsza niedziela adwentu, jak jest do dzisiaj. To Boże Narodzenie zatem, a nie 1 stycznia, jest wyraźnym punktem zwrotnym w roku astronomicznym (przesilenie zimowe), jak też stanowi ono przełomową datę w dziejach zbawienia i w historii świata.

Kościół tę tradycję doskonale wyczuwa, respektuje i podtrzymuje, dlatego na przykład Rok Jubileuszowy 2025 papież rozpoczął w Rzymie 25 grudnia, czyli w święto Bożego Narodzenia (a nie 1 stycznia), i w ślad za tym, jeszcze przed nowym rokiem, uczyniły to Kościoły lokalne na całym świecie, także w Polsce. Jubileusz Roku 2025 wyznacza bowiem upływ 2025 lat od narodzenia Jezusa. Taką rachubę lat ustalił w VI wieku rzymski mnich Dionizy Exiguus (dosłownie: „pokorny”, nie „mały” czy „mniejszy”, jak się najczęściej podaje). Nie był on historykiem, nie prowadził dokładnych analiz historycznych, by ustalić rok narodzenia Jezusa (zresztą także dzisiaj podaje się jedynie daty przybliżone). Jednak ten rok, jak wykazał ks. prof. Józef Naumowicz w przełomowej książce pt. „Geneza chrześcijańskiej rachuby lat”, Dionizy ustalił rok narodzenia Jezusa na podstawie cykli stosowanych w rachubie wielkanocnej, w ramach której zresztą ten sposób liczenia lat wprowadził po raz pierwszy w dziejach. Nie można więc twierdzić, że Dionizy się pomylił, ponieważ obliczył tę datę bardzo dokładnie, stosownie do swoich założeń i rachuby wielkanocnej. Chyba też nie spodziewał się, że jego chrześcijańska era, po upływie wieków, stanie się najbardziej powszechnym w świecie sposobem liczenia lat.

Warto pamiętać, że erą chrześcijańskiej rachuby lat posługuje się dziś ogromna część ludzkości. Nawet jeśli ulegamy tradycji Oświecenia, by tę rachubę lat od narodzenia Jezusa nazywać „naszą erą” albo „wspólną erą”, to jednak nadal można spotkać określenia przed Chr. (przed Chrystusem) lub po Chr. (po Chrystusie). Częściej taki sposób zapisu spotyka się w krajach anglosaskich, gdzie zazwyczaj podaje się określenia AD (Anno Domini – Roku Pańskiego) i „BC” (Before Christ).

A teraz - o tak popularnym w świecie Sylwestrze! - to w istocie dzień wspomnienia św. Sylwestra, papieża z początku IV wieku, który zmarł 31 grudnia 335 roku i w tym dniu jest do dziś wspominany w liturgii Kościoła. Obecnie określenie „Sylwester” oderwało się od pierwotnego znaczenia, osadzonego w tradycji liturgicznej. Ale dobrze, że ta nazwa się zachowała. Natomiast 1 stycznia stał się w Kościele rzymskim uroczystością Świętej Bożej Rodzicielki, a od Soboru Watykańskiego II jest to święto tzw. nakazane, kiedy istnieje obowiązek uczestnictwa we mszy św. Znów jednak ważna uwaga: 1 stycznia przypada ósmy dzień oktawy Bożego Narodzenia, w którym Kościół wskazuje na Bożą Rodzicielkę i proponuje, by to właśnie Matkę Bożą prosić o wstawiennictwo na cały nadchodzący rok.

Wrócę jeszcze na koniec do trwającego Jubileuszu Roku 2025 – ważne jest, by pamiętać, jak pisał w liście na ten temat abp Wacław Depo, że „to czas wyjątkowej łaski, charakteryzujący się przebaczeniem grzechów, a w szczególności odpustem, będącym pełnym wyrazem miłosierdzia Boga”.

Chciałabym w myśl tych słów przeżyć rok 2025.