Reklama

Historia

Wyruszyli jak na wojnę

Niedziela warszawska 50/2012, str. 1, 4

[ TEMATY ]

stan wojenny

IPN WROCŁAW

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

WITOLD DUDZIŃSKI: - Do spacyfikowania Warszawy w stanie wojennym użyto ogromnych sił, miasto zajmowano, jakby wybuchła wojna. Czy użycie aż takich sił było potrzebne?

DR. TADEUSZ RUZIKOWSKI: - Robiono to na wszelki wypadek. Władze nie wiedziały, jaki napotkają opór. Poza tym, operacja obejmowała przecież stolicę, ośrodek o szczególnych funkcjach dla kraju. Chodziło o zabezpieczenie wszystkich ważniejszych punktów miasta, węzłów komunikacyjnych, obiektów radia i telewizji, strategicznych obiektów telekomunikacyjnych. Bez udziału wojska, i to tak licznego, stan wojenny nie byłby możliwy. Nie bez znaczenia był efekt propagandowy całego przedsięwzięcia. Dość powiedzieć, że w pierwszych tygodniach stanu wojennego media były pod ścisłą kontrolą. Przygotowano nawet pulę audycji, które byłyby emitowane, gdyby pojawiły się kłopoty z bieżącą produkcją. W sumie chodziło o przytłoczenie społeczeństwa, sparaliżowanie pod wpływem demonstracji siły. I taka demonstracja siły wobec społeczeństwa, zniechęcająca do organizacji oporu w pierwszych tygodniach stanu wojennego rzeczywiście się udała. Społeczeństwo z powodu represyjności stanu wojennego murem za „Solidarnością” nie stanęło. Choć, oczywiście, istotne grupy związkowców działania przeciw stanowi wojennemu podejmowały.

Reklama

- Duży wpływ na efekty działań wojska musiała mieć chyba jego ówczesna popularność?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

- To druga strona tego samego medalu. Z jednej strony wojsko pełniło rolę straszaka, otaczało np. Zakłady w Ursusie, czy Hutę Warszawa i demonstrowało siłę. Pokazywało, że władza nie żartuje. Ale jednocześnie wojsku zabroniono działań o charakterze uderzeniowym. Zakłady pacyfikowały - tam, gdzie było to potrzebne - ZOMO i Służba Bezpieczeństwa. Wojsko wykorzystywało to, czym dysponowało na co dzień - np. pojazdy opancerzone, czołgi. Z relacji wiadomo, że to robiło wrażenie.

- Wojsko nie biło?

Reklama

- Wojsko było zdecydowane, ale jednocześnie miało być blisko społeczeństwa. Jesienią 1981 r. w teren ruszyły wojskowe grupy operacyjne, które miały pokazać działania armii na rzecz zapewnienia prawidłowego działania administracji czy zakładów pracy i tworzenia pozytywnego wizerunku aktywności na rzecz państwa i społeczeństwa. To było kontynuowane w stanie wojennym. W zakładach pracy i administracji pojawili się pełnomocnicy Komitetu Obrony Kraju, czyli oficerowie, którzy nadzorowali przestrzeganie prawa stanu wojennego, ale także mieli wsłuchiwać się w problemy społeczeństwa, funkcjonowania zakładów itp. Pełnili nawet dyżury i przyjmowali pracowników, którzy z jakimiś bolączkami mogli się do nich zgłaszać. Wielu oczekiwało od nich załatwienia tego, z czym nie mogli się dotychczas uporać dyrektorzy, czy urzędnicy. Byli też niezależnym kanałem informacyjnym dla władz o tym, co się rzeczywiście dzieje. Władzom zależało na pokazaniu ludzkiej twarzy wojska, które mimo wszystko w PRL cieszyło się dużą estymą i popularnością.

- Jak na tle kraju można oceniać opór w Warszawie? Czy tu był słabszy? A z co represjami?

- Opór był rzeczywiście słabszy i szybko, już do 16 grudnia go spacyfikowano. Wyroki też nie były najwyższe w kraju. Najwyższe kary spotkały organizatorów strajku w Ursusie - do 3,5 roku więzienia. Dla porównania: Ewę Kubasiewicz za rozpowszechnianie ulotek nawołujących do czynnego oporu przeciwko stanowi wojennemu sąd wojskowy w Gdyni skazał na 10 lat więzienia. Nie doszło też do tak dramatycznych wydarzeń, jak w Kopalni Wujek.

- Warszawa ugięła się przed siłą?

Reklama

- Na to, że opór w początkach stanu wojennego w Warszawie nie był tak silny, jak w niektórych innych regionach, z pewnością duży wpływ miał inteligencki charakter stolicy. Wśród robotników nastawienie było dużo radykalniejsze. Inteligencja, z decydującym głosem w wielu komisjach zakładowych „Solidarności”, mniej była skłonna do radykalnych wystąpień, była bardziej świadoma, do czego czynny opór w zderzeniu z siłami milicyjno-wojskowymi może doprowadzić. Ale miało to też wielki wpływ potem na ruch wydawniczy, niezależną działalność kulturalną czy samokształceniową - w Warszawie ukazywała się przecież ogromna część polskiej „bibuły”. I także tu organizowano duże manifestacje uliczne. Grudzień 1981 r. pokazał, że strajk, jako forma protestu okazał się w obliczu takiej siły, nieskuteczna. Próby organizowania strajków w Warszawie były nieudane, bardzo szybko upadały. Ustępowano przed siłą, ale brakowało też np. koordynacji działań. Poza tym kierownictwo mazowieckiej „Solidarności” tonowała raczej nastroje niż je rozbudzało.

- Co było chyba zbieżne z nastawieniem Kościoła?

- To bardzo ważne, bo postawa prymasa Józefa Glempa, wzywającego do pohamowania emocji, żeby nie doprowadzić do rozlewu krwi, rzeczywiście tonowała nastroje, choć w środowiskach solidarnościowych wzbudzała kontrowersje. Niektórzy oczekiwali działań radykalnych, odwetu za atak na „Solidarność”. Rolę Kościoła była dwojaka: z jednej strony był uspokajający głos Prymasa, z drugiej szeregowi kapłani, którzy wspierali podziemną „Solidarność”. Sam Kościół, jako instytucja, bardzo pomagał represjonowanym, prowadził szeroką działalność charytatywną, udostępniał kościoły na niezależną działalność kulturalną.

- Czego nie wiemy jeszcze o przebiegu stanu wojennego?

Reklama

- O stanie wojennym wiemy już wiele, ale z pewnością nie wszystko. Np. brak nam wiedzy, na ile bieżące działania władz stanu wojennego konsultowano z Moskwą, czyli inaczej, do jakiego stopnia władze PRL były autonomiczne prowadząc ówczesną politykę przeciwko „Solidarności”. Brakuje w tym zakresie dostępu do wiarygodnych rosyjskich źródeł. Nie mamy też całościowej, wiedzy na temat wpływów współpracowników bezpieki, także w „Solidarności”, którym zapewne zlecano różne zadania, i w jakim stopniu, różne zdarzenia ze stanu wojennego były wynikiem takich działań. Niezbadana jest szerzej sprawa zwolnień z pracy i takich represji, które miały ukryty charakter, jak np. pozbawianie stanowisk w zakładach pracy. Nie wiemy też wszystkiego o zaangażowaniu poszczególnych osób w działania niezależne. Brakuje tu wielu elementów historycznej układanki.

- Ale chyba wciąż jest szansa na uzupełnianie tej wiedzy?

- Pojawiają się nowe relacje, czasem też dokumenty. Najpewniej natomiast nigdy nie poznamy prawdziwej liczby ofiar stanu wojennego. Wiąże się z tym sprawa coraz trudniejsza do zbadania: ofiar stanu wojennego, które wynikały np. z zerwanej łączności telefonicznej, co utrudniało lub uniemożliwiało przyjazd na czas karetki pogotowia. Próbowałem badać tę sprawę. Okazało się, że to raczej już niemożliwe: dzienniki wyjazdów do interwencji pogotowia zostały zniszczone. Niektóre sprawy z upływem lat będzie coraz trudniej wyjaśnić. Uczestnicy walki o wolność z okresu stanu wojennego, a wraz z nimi pamięć o jednostkowych wydarzeniach niestety powoli odchodzą. Z drugiej strony wiele dokumentów dotyczących operacji przeciwko „Solidarności” zostało poniszczonych, a jednocześnie panuje na ogół zmowa milczenia byłych funkcjonariuszy dodatkowo wzmocniona resortową przysięgą. Z pewnością jednak kolejne karty historii stanu wojennego zostaną zapisane.

2012-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Internowany za prawdę

Niedziela podlaska 50/2019, str. IV

[ TEMATY ]

stan wojenny

Jerzy Ryczkowski

Archiwum prywatne Jerzego Ryczkowskiego

Jerzy Ryczkowski po odsiadce w areszcie i więzieniach

Jerzy Ryczkowski po odsiadce w areszcie i więzieniach

Mroźnym rankiem 13 grudnia 1981 r. Polacy obudzili się w nieco innej rzeczywistości. Od wprowadzenia stanu wojennego mija w tym roku 38 lat. Dla jednych jest to tylko odległy fragment zapisany na kartach historii, dla drugich blizna pozostawiona w pamięci, jak w przypadku Jerzego Ryczkowskiego z Węgrowa

Obchodzona rocznica stanu wojennego jest czasem refleksji i modlitwy za zamordowanych, skrzywdzonych i ich rodziny. Jak wiemy, przeciwnicy reżimu komunistycznego na różnych płaszczyznach doświadczyli represji. Począwszy od utraty pracy, zmuszenia do emigracji z kraju, po internowania. Niezłomni w głoszeniu prawdy, tacy jak bł. ks. Jerzy Popiełuszko, ponieśli najwyższą cenę. Dzień modlitw za ofiary stanu wojennego nie pozwala zapomnieć o tej trudnej historii. Na terenie diecezji drohiczyńskiej reliktami pamięci minionych czasów PRL są m.in. świadectwa działaczy „Solidarności”.
CZYTAJ DALEJ

Św. Monika – matka św. Augustyna

[ TEMATY ]

święta

Autorstwa Sailko - Praca własna, commons.wikimedia.org

Portret św. Moniki, pędzla Alexandre’a Cabanela (1845)

Portret św. Moniki, pędzla Alexandre’a Cabanela (1845)

"Święta kobieta” – można by dziś użyć potocznego określenia, przyglądając się Monice, jej troskom i niespotykanej wręcz cierpliwości, z jaką je przyjmowała.

Nie tylko to było niezwykłe, co musiała znosić jako żona i matka, ale przede wszystkim to, jaką postawą się wykazała i jak ta postawa odmieniła życie jej męża i syna. Monika. Urodzona ok. 332 r. w mieście Tagasta w północnej Afryce, pochodziła z rzymskiej chrześcijańskiej rodziny. Jednak największy wpływ na jej pobożność miała prawdopodobnie piastunka, stara służąca, która, zajmując się dziewczynką, dbała, by ta ćwiczyła się w pokorze, umiarze i spokoju. Gdy młoda kobieta wychodziła za mąż za rzymskiego patrycjusza, była bardzo religijna, znała Pismo Święte, filozofię, ale przede wszystkim wierzyła, że z Bożą pomocą będzie dobrą, cierpliwą żoną i matką. I była. Jednak jeszcze wtedy nie miała pojęcia, jak dużo ją to będzie kosztowało i jak wielkie owoce przyniesie jej życie. Przeczytaj także: Monika i Augustyn Najpierw mąż. Był poganinem, ponadto człowiekiem gniewnym i wybuchowym. Lubił zabawy i rozpustę. Monika potrafiła się z nim obchodzić niezwykle łagodnie. Swą dobrocią i cierpliwością, tym, że nigdy nie dopuszczała do kłótni, a także modlitwami i chrześcijańską postawą spowodowała nawrócenie i przyjęcie chrztu przez męża. Gdy owdowiała w wieku ok. 38 lat, miała świadomość, że mąż odszedł pojednany z Bogiem. Syn. Monika urodziła troje dzieci: dwóch synów – Nawigiusza i Augustyna oraz córkę (prawdopodobnie Perpetuę). Mimo ogromnego wysiłku włożonego w wychowanie dzieci jeden z synów – Augustyn zapatrzony w ojca i jego wcześniejsze poczynania, wiódł od lat młodzieńczych hulaszcze życie, oddalone od Boga. Kolejne 16 lat swojego wdowiego życia Monika poświęciła na ratowanie ukochanego syna. Śledząc ich losy, trudno pojąć, skąd brali siły na tę walkę, np. ona – by odmówić własnemu dziecku przyjęcia do domu po powrocie z Kartaginy (wiedziała, że związał się z wyznawcami manicheizmu), on – by nią pogardzać i przed nią uciekać. Była wszędzie tam, gdzie on. Modliła się i płakała. Nigdy nie przestała. Wreszcie doszło do spotkania Augustyna ze św. Ambrożym. Pod wpływem jego kazań Augustyn przyjął chrzest i odmienił swoje życie. Szczęśliwa matka zmarła wkrótce potem w Ostii w 387 r.
CZYTAJ DALEJ

Patriarcha Bartłomiej: nie ma pokoju bez sprawiedliwości

2025-08-26 21:25

Vatican Media

Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola Bartłomiej na Mitingu w Rimini

Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola Bartłomiej na Mitingu w Rimini

Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola, Bartłomiej, obecny na Spotkaniu w Rimini, w wywiadzie dla mediów watykańskich mówi o wspólnej dacie Wielkanocy dla chrześcijan i o ich świadectwie w świecie naznaczonym wojnami. Wspomina papieża Franciszka i mówi o Leonie XIV, podkreślając, że pierwsza podróż nowego Biskupa Rzymu odbędzie się do Turcji, aby uczcić rocznicę Nicei.

Obchodzimy 1700. rocznicę wielkiego Soboru Nicejskiego, fundamentalnego dla historii wszystkich chrześcijan i dla jedności Kościoła. Jakie przesłanie dociera dziś do nas z tamtego Soboru?
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję