Reklama

Najciekawsze zabytki Włocławka

Pamięć zamknięta w portretach

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Rolą każdego portretu jest utrwalenie w pamięci wizerunku człowieka. Szczególnie wyraźnie odczytujemy tę funkcję, patrząc na portrety osób, które już nie żyją, a które poprzez sztukę - obrazy czy rzeźby - trafiły do wieczności.
Nie wiadomo, od kiedy obrazy upamiętniające osoby zmarłe wystawiane były podczas uroczystości pogrzebowych. Za najstarsze przykłady zwykło się uważać egipskie portrety z Fajum z I w. p. n. Chr., które były przytwierdzane bandażami do mumii.
Tradycja umieszczania rzeźb portretowych w nagrobkach sięga w kulturze europejskiej wczesnego średniowiecza. Na okazałe grobowce i rzeźbiarskie portrety mogli pozwolić sobie władcy i dostojnicy kościelni. Z czasem - w epoce renesansu - coraz więcej możnych zamawiało nagrobki z rzeźbionymi sylwetkami własnymi. Figury nagrobków renesansowych w odróżnieniu od przedstawień średniowiecznych ukazywały zamiast umarłych postaci śpiące. We Włoszech powstał typ nagrobka, w którym zmarły ukazany jest w pozie swobodnie ułożonej, z głową wspartą na łokciu.
W epoce baroku upowszechniły się oprócz posągów nagrobnych w pozach stojących, leżących i siedzących, wizerunki malowane. Powstawały liczne portrety epitafijne, a w Polsce upowszechnił się portret trumienny. Portrety trumienne zawdzięczają swą popularność istniejącemu tylko w Rzeczypospolitej obyczajowi umieszczania na czas pogrzebu na czole trumny portretu nieboszczyka. W czasach sarmackich pogrzeby były uroczystościami trwającymi niejednokrotnie ponad tydzień, przygotowywano je z wielkim rozmachem i wydawano na nie fortuny, budowano specjalne katafalki - castra doloris - bogato zdobione figurami, kościoły dekorowano chorągwiami, malowidłami. Portrety trumienne powstawały w trakcie przygotowań do uroczystości pogrzebowych, najczęściej na podstawie wcześniejszych obrazów, czasem były zamawiane za życia osoby, były też malowane po oględzinach zabalsamowanych zwłok. W malowaniu portretów trumiennych nie były istotne szczególne walory artystyczne, ważne było uchwycenie podobieństwa zmarłego, dlatego są tak realistyczne.
Inaczej utrwalano pamięć o zmarłych w epoce romantyzmu - postaci w rzeźbach, na malowanych epitafiach idealizowano i umieszczano w otoczeniu figur alegorycznych, nadawano im pozy osób żyjących, czasami śpiących.
W XX w. artystyczne portrety coraz częściej zastępowały fotografie. Fotografie - niewielkie, owalne, na ceramicznym podłożu, powszechnie zaczęto umieszczać na nagrobkach w 2. poł. XX w. Genezy kształtu tych fotografii można doszukiwać się w barokowych portretach epitafijnych. Obecnie portretowe i malarskie wizerunki są rzadkością, na nagrobek zamówiony u artysty, podobnie jak to było w minionych wiekach, stać niewielu. Pamięć podkreślają nadal małe fotografie bądź coraz modniejsze, wzorowane na nagrobkach popularnych w republikach radzieckich, wytrawiane w kamieniu na całej powierzchni płyt twarze zmarłych.
Potrzeba zachowania w pamięci wizerunku kogoś, kto odszedł, istnieje od tysiącleci. Zmieniają się tylko formy, tak jak zmieniają się obyczaje. Niezależnie od form materialnych pomników, pamięć o zmarłych jest najważniejsza.
Wspominamy tych, co odeszli, odwiedzając cmentarze. Przyglądamy się utrwalonym wizerunkom w kamieniu, na zdjęciach. Niektóre pomniki wyróżniają się swym kształtem, zwracają uwagę przechodniów - czy myślą oni wówczas o osobach, ich dokonaniach czy o dziełach sztuki?
Od wieków artyści, tworząc portrety, musieli wybierać pomiędzy wolą zamawiającego i chęcią własnej interpretacji. Ci najwięksi twórcy zawsze nadawali portretom własne piętno. Wielki Michał Anioł, gdy zarzucono mu brak podobieństwa w nagrobnych figurach Medyceuszy w kaplicy San Lorenzo we Florencji, powiedział, że za parę lat wszyscy zapomną, jak naprawdę oni (Medyceusze) wyglądali, podczas gdy jego duch zachowany w portrecie będzie wciąż żywy.
Najważniejszymi miejscami, w których spotykamy wspaniałe pomniki, są kościoły, zwłaszcza katedralne. Także katedra włocławska może poszczycić się najwyższej klasy rzeźbami nagrobnymi, od średniowiecznych po współczesne. Poznając je, śledzimy zmiany w typach nagrobków, kunszt rzeźbiarski ich twórców.
Wśród najważniejszych nagrobków można wymienić gotyckie dzieło Wita Stwosza - pomnik Piotra z Bnina Moszyńskiego, renesansowy nagrobek przedstawiający w pozie odpoczywającej Marcina Tolibowskiego - chorążego brzeskiego, rokokowe epitafium Antoniego Sebastiana Dembowskiego - biskupa kujawsko-pomorskiego czy płytę epitafijną bp. Kazimierza Bereśniewicza, autorstwa Stanisława Noakowskiego z początku XX w.

Pomniki nagrobne z katedry we Włocławku są reprodukowane w albumach: A. Bujak, Katedra Włocławska, Włocławek, 2000 i Skarby Włocławka, Studio Wena, Włocławek 2001.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Góra Igliczna. Nowa inicjatywa u stóp Marii Śnieżnej

2025-03-31 22:21

[ TEMATY ]

góra Igliczna

ks. Wojciech Iwanicki

modlitwa za ojczyznę

ks. Rafał Masztalerz

Archiwum prywatne

Figurka Matki Bożej Przyczyny Naszej Radości na Górze Iglicznej

Figurka Matki Bożej Przyczyny Naszej Radości na Górze Iglicznej

W sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Przyczyny Naszej Radości na Górze Iglicznej rozpoczęła się nowa, comiesięczna inicjatywa modlitwy za Ojczyznę, której patronuje św. Andrzej Bobola – jezuita, męczennik i jeden z najpotężniejszych orędowników Polski.

W ostatnią sobotę marca zainaugurowano cykl Mszy świętych sprawowanych w intencji Ojczyzny za wstawiennictwem św. Andrzeja Boboli. Pierwszej Eucharystii 29 marca, przewodniczył ks. Rafał Masztalerz, proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Różance. Homilię wygłosił kustosz sanktuarium, ks. Wojciech Iwanicki, a przy ołtarzu stanął również ks. Arkadiusz Raczyński, proboszcz z Długopola Górnego.
CZYTAJ DALEJ

"Otwieram serce" - oficjalny utwór Jubileuszu Młodych 2025

2025-04-01 08:18

[ TEMATY ]

młodzi

jubileusz

Fundacja Nic Niemożliwego

Mamy nadzieję, że ta wyjątkowa kolaboracji muzyczna pozwoli Wam jeszcze lepiej przeżywać czas Jubileuszu. Wierzymy, że „Otwieram serce”, otworzy także Was, na Nadzieję która jest w Nim - piszą twórcy muzyki.

„Otwieram serce” to utwór autorstwa anMari, Anatoma i Zespołu Uwielbiamy, który miał swoją premierę w minioną sobotę na kanale YouTube Marcina Zielińskiego.
CZYTAJ DALEJ

Papieska intencja modlitewna na kwiecień: o mądre korzystanie z nowych technologii

Módlmy się, aby korzystanie z nowych technologii nie zastępowało relacji międzyludzkich, odbywało się w atmosferze szacunku do każdego człowieka i pomagało stawić czoła kryzysowi naszych czasów - przypomina Franciszek w filmie, promującym papieską intencję modlitewną na kwiecień. „Powinniśmy korzystać z technologii, by zadbać o nasz wspólny dom. By łączyć się ze sobą jako bracia i siostry” - zaznacza Ojciec Święty.

„Jak bardzo chciałbym, abyśmy mniej wpatrywali się w ekrany, a częściej patrzyli sobie w oczy!” – tymi słowami rozpoczyna się specjalnie przygotowane przesłanie wideo, przygotowane jeszcze przed okresem hospitalizacji Papieża Franciszka.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję